این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
حوزه علمیه امام صادق (ع) اصفهان
| حوزه علمیه امام صادق (ع) اصفهان | |
 | |
| تصویری از ایوان مدرسه | |
| تأسیس | 1116هجری، دوره صفویه |
|---|---|
| بنیانگذار | شاه سلطان حسین صفوی |
| مدیر | عبدالامیرخطاط |
| زیرمجموعه‌ها | بسیج
مرکز مشاوره کتابخانه |
| مکان | اصفهان |
| نشانی | استان اصفهان شهرستان اصفهان- خیابان چهارباغ- ابتدای آمادگاه حوزه علمیه چهارباغ |
| تلفن | 3132222172 |
| وابسته به | مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان |
| وب‌گاه | سایت رسمی |
| پانویس | |
| حوزه علمیه اصفهان |
|---|
 |
مدرسه علمیه امام صادق (ع) اصفهان با نام پیشین مدرسه چهارباغ اصفهان، مدرسه علوم دینی است که به دستور شاه سلطان حسین صفوی در چهارباغ اصفهان بنا شد. این مدرسه را مدرسه سلطانیه و مادرشاه نیز نامیده‌اند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، این مدرسه به مدرسه امام صادق(ع) تغییر نام یافت.
از جمله اساتید بزرگ این مدرسه، میر محمدباقر خاتون آبادی، میرمعصوم خاتون آبادی، میرابوالقاسم مدرّس خاتون‌آبادی، سید محمدباقر شفتی، شیخ ابوالقاسم نورائی سدهی، محمدرضا حکیم صهبا قمشه‌ای، شیخ اسداللّه قمشه‌ای و میرعبدالحسین خاتون آبادی بوده‌اند.
قسمت های دیدنی مدرسه
- معماری و طرح زیبای کاشی کاری گنبد مدرسه
- درب مجلل تزئین شده با طلا و نقره
- محراب با شکوه
- منبر یک پارچه مرمری
- حجره مخصوص شاه سلطان حسین
- کاشی کاری بی نظیر مدخل مدرسه
- خطوط نستعلیق کتیبه ها و پنجره های آلت بری شده
- درخت های چنار کهن سال و نهر آبی که در آن جریان دارد بر زیبایی تزئینات نفیس کاشی کاری این بنا افزوده است.
در ضلع شرقی خیابان چهارباغ بنای باشکوه و نفیسی است که می‌توان آن را آخرین بنای مهم و با عظمتی دانست که در عصر صفویان در اصفهان ساخته شد.
تاریخ شروع عمارت ۱۱۱۶ هجری قمری و سال اتمام آن ۱۱۲۶ هجری قمری است. هیچ یک از آثار موجود در اصفهان به اندازه مدرسه چهارباغ، (کلکسیون کاشی کاری ایران) جهانگردان و سیاحان و بازدید کنندگان خارجی را تحت تأثیر جاذبه های خود قرار نداده است.
مدرسه سلطانی، مدرسه مادرشاه ، مدرسه چهارباغ ومدرسه مقصود نام هایی است که به این مدرسه اطلاق گردیده. وجه تسمیه مدرسه به سلطانی به این علت است که در زمان شاه سلطان حسین ساخته شده و بدین جهت مدرسه چهارباغ نامیده می شود که در خیابان چهارباغ واقع شده است. و دلیل آنکه مدرسه مادر شاه گفته می‌شود این است که مادر شاه سلطان حسین چند کاروانسرا و بازار و سایر نهادهای اقتصادی را وقف بر آن کرده است.
نما و تزئینات
مدرسه چهارباغ به صورت چهار ایوانی است. نمای خارجی عمارت شامل سردری رفیع و با شکوه و زیبا است هفده طاق نمای دو طبقه آجری در اطراف در ورودی خودنمایی می‌کنند. سردر ساختمان مزین به کاشی های ریز و ظریف همراه با مقرنس های پر نقش و نگار و خطوط مختلف است که بخش ورودی بنا را تشکیل می‌دهد.
کتیبه سردر به خط نستعلیق سفید بر زمینه کاشی لاجوردی است که تاریخ۱۱۱۲ را بر خود دارد و به وسیله عبدالرحیم جزایری کتابت شده است.
دو دهانه سردر با کاشی های فیروزه ای تزئین شده و بر روی دو پایه سنگ مرمری، گلدانی به شکل بسیار زیبا قرار گرفته است در طرفین سر در دو سکوی مرمر بسیار نفیس و عالی وجود دارد.
در اصلی مدرسه که با طلا و نقره تزئین شده نمونه بارز هنر زرگری و قلمزنی است که در دوران صفویه به نهایت تعالی و تکامل رسیده است.
بر دو لنگه چپ و راست این در به خط نستعلیق بسیار زیبا و به صورت برجسته، اشعاری نوشته شده است. خطاط این اشعار محمد صالح اصفهانی خوشنویس برجسته آن عصر است.
قسمت داخلی مدرسه شامل هشتی، ورودی، حیات داخلی، گنبد، مناره و اطاق هاست. زیباترین قسمت مدرسه از نظر کاشی کاری هشتی ورودی آن است.
در وسط دالان مدرسه سنگاب نفیسی قرار دارد که صلوات بر چهارده معصوم با تاریخ۱۱۱۰ هجری بر روی آن حجاری شده است. این سنگاب شاه کار هنر سنگ تراشی و خوش نویسی است.
ایوانها
ایوان ها و حجره های صحن چهار ایوانه مدرسه رو به باغی پر درخت قرار دارد که جویباری از میان آن می‌گذرد. این نهر به نام فرشادی است (در اصفهان این گونه نهرها را مادی می‌گویند).
مادی فرشادی شعبه ای از زاینده رود است. صحن مدرسه چهارباغ نمونه کامل یک معماری درون گرا و بومی به شمار می‌رود.
حجره هایی که در دو طبقه و در فواصل ایوان های مدرسه ساخته شده که اختصاص به سکونت طلاب علوم دینی داشته است. اکثر این حجره ها دارای نقشه یکسانی است که از یک اتاق نشیمن در جلو و قسمتی به صورت صندوق خانه در عقب و قسمتی به نام بالا خانه تشکیل می‌شود. در جلوی این حجره ها ایوان زیبا و خوش طرحی قرار دارد.
در جبهه شمالی مدرسه، ایوان شمالی با دهانه نسبتاً عریض و ارتفاع زیاد قرار دارد. که در جبهه مقابل آن گنبد و مناره های ایوان جنوبی دیده می‌شود. کتیبه فوقانی داخل گنبد به خط عبدالرحیم جزایری خوش نویس عصر صفویه می‌باشد.
تمامی سطوح داخلی بنا به قطعات کوچکی تقسیم می‌شود که با کاشی تزئین شده است. منبر دوازده پله مدرسه که یکپارچه از سنگ مرمر ساخته شده از بهترین نمونه های هنر حجاری و سنگ تراشی آن روزگار است. در کنار این منبر، محراب نفیس و بسیار زیبای مدرسه قرار دارد که کتیبه بالای محراب و منبر نیز به خط عبدالرحیم جزایری است.
اشعاری که در اطراف سرسرای مدرسه به خط نستعلیق بسیار زیبا به رنگ سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی نوشته شده به خط محمد صالح اصفهانی و مورخ به سال۱۱۱۹ هجری است.
کتیبه افقی داخل گنبد نیز به خط عبدالرحیم جزایری و تاریخ ۱۱۲۱ هجری است.
شبستان مسقف مدرسه چهارباغ که در ضلع شرقی مدرسه واقع شده با درب منبت کاری بسیار نفیسی به محوطه زیر گنبد مربوط می‌شود در این شبستان سه محراب وجود دارد که کتیبه های اطراف آنها را محمد مؤمن الحسینی به سال ۱۱۱۸ هجری کتابت کرده است.
در شمال مدرسه چهارباغ بازارچه ای زیبا و مرتفع وجود دارد که در عصر صفویه بازارچه بلند و بازارچه شاهی نیز نامیده می‌شد. این بازارچه نمونه ارزنده ای از بازارهای عصر صفوی است. در شرق مدرسه چهارباغ کاروان سرای مادر شاه واقع شده که مهمان سرای عباسی امروز است.
مدرسه چهارباغ دارای کتابخانه کم نظیر و با ارزشی بوده که در حمله افغان ها نابود شده است این کتابخانه با کتب بسیار نفیس و کمیاب در اختیار طلاب علوم دینی و سایر پژوهش گران و محققین آن روزگار بوده است.
مدرسه چهارباغ موقوفاتی بسیار نیز داشته است که شامل« باغها، مزارع، روستاها، املاک، دکانها، کاروانسراها و سایر مستغلات بوده است» که چگونگی آنها با حمله افغان ها نامعلوم مانده است به طور کلی مدرسه چهارباغ که به قول بسیاری از محققین هم مدرسه و هم مسجد بوده است، با ۸۵۰۰ متر مربع مساحت از آثار مهم و با ارزش عصر صفوی است که در اواخر حکومت این خاندان در اصفهان ساخته شده است.
افتتاح مدرسه
در ذیل وقایع آل سّنین و الأعوامِ مرحوم آقا سیّد عبدالحسین خاتون آبادی، در باره وقایع سال ۱۱۲۲ هجری قمری آمده است :
در ماه مبارک رجب المرجب۱۱۲۲، در روز جمعه دهم شهر مذکور، أهل علم را در مدرسه جدی سلطانی ، که در جنب چهارباغ اصفهان است ، جا دادند و علامه العلمائی ، مجتهد الزمانی ، آمیر محمّد باقرا خلف مرحمت پناه عم أمجد ، آمیر اسماعیل ، در روز مذکور ، شروع به مباحثه کردند در آن مدرسه ، و امراء و علماء و نجباء را ، احضار فرمودند در مدرسه مبارکه جدید سلطانی .. حجرات مدرسه مبارکه جدید سلطانی را فیما بین أهل علم قسمت نمودند ، و در آن روز ، عالی حضرت مجتهد آلمانی ، متفرد در جمیع فضائل ، یگانه زمانه ، آمیر محمد باقرا (سلمه الله تعالی ) شروع به درس کردند ، و جمیع أهل فضل در آن محضر حاضر بودند، و نجباء و سادات و پادشاهزادگان و أهل کمال ، همگی حاضر شدند ... ، و حاصل آن که ، در دولت صفویه ، چنین اجتماعی هرگز نشده بود . در وقت شروع، به جهت رعایت آداب ، عالیحضرت مجتهد آلمان تکلیف کردند علامه العلمائی ، آقا جمال را تا أولاً ایشان ، و بعد از آن، خود شروع کردند و به بیانی فصیح در کمال تنقیح ، درس گفتند .
و هم چنین در کتاب وقایع السّنین و الأعوام آمده است :
و حضّار آن مجلس عالی ، از فضلاء ، آقا جمال و آمیر محمد صالح شیخ الإسلام و ملاّ بهاء الدّین ، مشهور به فاضل هندی و ملا محمد جعفر و ملا محمد هادی ، أولاد محمد باقر خراسانی علیه الرحمه و ملا محمد رضا ، ولد ملا محمد باقر شیخ الإسلام و ملا محمد حسین ، ولد ملا شاه محمد تبریزی ، و شیخ زین الدین ، نوادخ شیخ زین الدین ، صاحب شرح لمعه و سایر أهل فضل ، و از نجباء و سادات ، میرزا باقر صدر خاصه و سادات سلسله خلیفه سلطان مرعشی ، و میرزا سید محمد قاضی ( نواده میرزا مهدی اعتماد الدوله ) و میرزا داود ، متولی مشهد مقدس، و از آمراء ... .
از این عبارت کتاب وقایع آل تنین بر می آید ، که در آن مجلس عظیم علمی و دینی ، حد اعلای کوشش انجام شده بود، و سران علماء و بزرگان عصر مجتمع گردیده بودند .
فعالیت ها
فعالیت های علمی شامل رشته های، درس ها، دوره های
شهدای مدرسه
این مدرسه از انقلاب تا کنون شهدای بسیاری تقدیم انفلاب نموده است که ذیا نام برخی از این شهدا تقدیم می گردد.
- شهید حبیب الله احمدی
- شهید حجت الله مرادی
- شهید رحمت الله مزروعی
- شهید سید مهدی معتمدی
- شهید مهدی کاظمی(جروکانی)
- شهید احمد کاظمی
- شهید حمید رضا قربانی
- شهید رسول کافی
- شهید سید رسول قاسمی(فیاض سیچانی)
- شهید محمد فلاح (چم آسمانی)
- شهید قنبر (عبدالرضا)عطایی
- شهید محمود عزیزی(بروجنی)
- شهید اکبر طاهری
- شهید محمود اسدی کبوتر آبادی
- شهید احمد رضا آقاکوچکیان
- شهید عبدالحمید اکبری
- شهید عزیز الله غلامی
- شهید عباس رحیمی
- شهید اسماعیل غلامرضایی
- شهید محمود حیدری
- شهید احمد خوش کیش
- شهید حسین حیدری
- شهید سید محمد موسوی (درچه ای)
- شهید الله داد خداپرست
- شهید مرتضی شاهمرادی
- شهید سید شمس الدین صالحی
- شهید حسن حجازی (موغاری)
- شهید قاسم یزدانی
- شهید غلامحسین یار محمدیان
- شهید ناصر هادی دستجردی
- شهید رسول هلالی (اصفهانی)
- شهید سید حسین هاشمی (دهسرخی)
- شهید محمد تقی نصر (آزادانی)
- شهید محمد علی ملکوتی خواه
- شهید سید محمود میردامادی
- شهید سید محمد موسوی
- شهید علی مهر علیان
- شهید اصغر مهدیان ریزی
- شهید احمد منانی(پیکانی)
- شهید علی ملک محمد دستجردی
- شهید علی ملک محمد
- شهید مهدی مغیث
- شهید رسول معصومی
- شهید مجید تمیزی فر
- شهید محسن تاج الدین
- شهید مهدی بیگی
- شهید ولی الله صابری
- شهید سید محمد سجادی
- شهید عباس رجایی
- شهید محمد رضا ربانی
- شهید حسین خسروی مقدم
- شهید هدایت الله حیدری(خزنجانی)
- شهید مرتضی حیدری (رامشه)
- شهید اصغر حسن پور
- شهید رضا حبیب اللهی
- شهید مظاهر حسینی تودشکی
- شهید مرتضی محمدی فرد
- شهید محمد قدوسی
- شهید مصطفی شعر باف
- شهید نورالله انوری
- شهید حجت الله باقری
- شهید رمضانعلی آقایی
- شهید امر الله امینی
- شهید قدرت الله آقایی حسین آبادی
- شهید محمد علی آقاکوچکیان
- شهید سید باقر هاشمی
- شهید حسن منتظری(نجف آبادی)
- شهید محمد زمانیان
- شهید احمد ایزدی
- شهید محمد ایزد پناه
- شهید مرتضی وکیلی
- شهید غلامرضا وکیلی
- شهید محمد وکیلی
- شهید محمد وکیلی(فلاورجان)
- شهید اسماعیل صابری
- شهید محسن حیدری
- شهید محمود قنبری
- شهید رمضانعلی یزدانی
- شهید یعقوب براتی
- شهید علی خلیلی
فعالیت های فرهنگی
کتابخانه
مدرسه چهارباغ دارای کتابخانه کم نظیر و با ارزشی بوده که در حمله افغانها نابود شده است این کتابخانه با کتب بسیار نفیس و کمیاب در اختیار طلاب علوم دینی و سایر پژوهشگران و محققین آن روزگار بوده است. به گزارش تحویلدار كتابخانه، میرزاحسین‌خان، در زمان حمله افغانها به اصفهان، مدرّس مدرسه سلطانی كتابهای كتابخانه را در سرداب خانه خود پنهان كرد و بسیاری از آنها به مرور از بین رفت. در 1323 شمسی به جای كتابخانه قدیمی آن كتابخانه‌ای به نام كتابخانه فرهنگ ساخته شد.
در سالهای اخیر در قسمت ورودی کتابخانه مدرسه، بخشی تحت عنوان کتابخانه تخصصی ولایت فقیه تاسیس شده که یکی از جامع ترین منابع کتابخانه ای در زمینه ی ولایت فقیه می باشد و اغلب کتب مرتبط در این بخش گردآوری شده است.
شخصیت ها
- محمد بن محمدعلی یزدی
- سید علی نجف آبادی
- سید حسن علوی خوراسگانی
- حسین گلشادی
- سید احمد حائری بروجنی
- محمد اسماعیل ثالث خاتون آبادی
- محمود شریعت ریزی
- محمدرضا مدرس خاتون‌آبادی
- محمدحسن قلزم چهارمحالی
- عباسعلی ادیب حبیب آبادی
- محمود مفید
- اسداللّه قمشه‌ای
- محمدرضا حسام الواعظین
- محمدحسین فقیه نطنزی
- غلامحسین یزدی آبشاهی
- سید محمدحسین ادیب بجنوردی
- سید محمود فقهی
- علی مشکات سدهی
- نورالدین اشنی
- صفرعلی شریعت فلاورجانی
- حبیب الله شاهنده نکو آبادی لنجانی
- عبدالامیر خطاط
- سید مصطفی مدرس خاتون آبادی
- سید عبدالحسین سیدالعراقین
- محمدباقر ارونقی تبریزی
- میرزا علی آقا شیرازی
- هاشم جنتی
- مهدی مظاهری
- سید عطاءالله فقیهی جرقویه محمدآبادی
- سید علی‌اصغر مدرس برزانی
- علی قدیری کفرانی
- عباس ایزدی نجف آبادی
- محمدرضا حکیم صهبا قمشه‌ای
- سید محمدرضا خراسانی
- حسن صافی اصفهانی
- سید محمدباقر شفتی
- سید جلال الدین طاهری
- اسدالله جوادی
- احمد فیاض
- سید احمد خوانساری
- مهدی قمبوانی طالخونچه ای
- حیدرعلی برومند گزی
مرمت و بازسازی
مرمت و بازسازی مدرسه از بدو تأسیس مورد توجه بانیان آن قرار داشت و در وقف‌نامه مدرسه بودجه‌ای برای آن در نظر گرفته شده بود. براساس سندی از دوره قاجار، تعمیر سالانه مدرسه، از وظایف متولی مدرسه بوده است. با این حال، بیشترین صدمه در همین دوره به بنا وارد شده است و فقط در اواخر این عهد بود كه به مرمت آن توجه شد. در این خصوص تعمیرات دوران سیدالعراقین بین سالهای 1334 تا 1346 شایان ذكر است. از 1314ش به بعد، اداره فرهنگ و اوقاف اصفهان مرمت بنا را به‌عهده گرفت.
از سال 1387 تعمیرات گوناگونی در مدرسه صورت گرفته است که در ادامه پاره ای از آنها ذکر می گردد:
- سال 1387 ه.ش : تعمیرات تعدادی از حجرات طبقه همکف ، اجرای نای کش و تعمیرات کلی
- سال 1389 و 90 ه.ش : تعمیرات کلی هشتی ورودی و احیا تزئینات اصیل آن ، تعمیرات اساسی سرویس های بهداشتی ، حمام ها و آشپزخانه اعم از برداشتن کف ، اجرای لوله کشی آب ، فاضلاب و گاز جدید و همچنین تعمیرات کلی تعدادی از حجرات طبقه فوقانی .
- سال 1391 ه.ش : تعمیرات کلی ایوانهای حجرات ضلع غربی ، اصلاح لوله کشی گاز تعدادی از حجرات ، لایه روبی چاه آب مدرسه و اصلاح شیب قسمتی از حیاط
- سال 1395و96 ه.ش : مرمت کلی و اساسی تعدادی از حجرات و ایوانها طبقه همکف و فوقنی اعم از برداشت کف ، احرای کانال(حجرات طبقه همکف ) کف سازیجرای سیستم الکتریکی اصلاح گازکشی ، نقاشی و ...
تامین تانک و پمپ ، تراشیدن بدنه راه پله های فوقانی ، اصلاح بدنه و کچ کشی و نقاشی
ترمیم گنبد
ترمیم مأذنه
موقوفه مدرسه علمیه امام صادق (ع) چهارباغ اصفهان