مدرسه علمیه ملاعبدالله

ویژگی های ذکر شده اثر توسط مرحوم مهدوی

سال ساخت	در عهد صفوی
آدرس	بازار بزرگ اصفهان نزدیک میدان نقش جهان
وضعیت:	دایر
علّت نام گذاری:	به نام شخصیت بزرگ علمی و معنوی مولی عبد اللّه شوشتری
کد مؤلف	AUTHORCODE00453AUTHORCODE

تحقیق مرحوم مصلح الدین مهدوی

مرحوم سید مصلح الدین مهدوی در کتاب اصفهان دارالعلم شرق اینگونه ذکر کرده اند: [مهدوی:] نگارنده گوید تولیّت موقوفات مدرسه ملّا عبد اللّه تا این تاریخ در خانواده ی آقایان سبزواری و آقایان شیخ الاسلام می باشد مدرسه دارای دو در می باشد: یکی در بازار که در بزرگ و رسمی مدرسه می باشد و دیگری به سمت کوچه شرقی مدرسه که به آن «چاه حاج میرزا» می گفتند و در نام گذاری های جدید به نام «میر عماد» خوانده می شود. شاردن در سفرنامه خود (صفحه 43) می نویسد:

هرگاه در طول این دالانها (مراد شاردن بازارهای مسقّف می باشد) عبور می کنیم به دالانی می رسیم که طرف آن عطاران و قنّادان و داروفروشان و طرف دیگر فروشندگان زیورها و پارچه های کهنه قیمتی در سالنهای این جماعت به مدرسه ی عبد اللّه (ملّا عبد اللّه) ختم می شود و آن طرف مدرسه محل آشپزان است که در روز به مردم غذای بی گوشت می فروشند «ظاهرا مقصود شاردن بازارچه حاج میرزا می باشد» مرحوم جناب در کتاب «الاصفهان» (صفحه 68) طول و عرض مدرسه را 60* 50 ذرع می نویسد و تعداد حجرات آن را 32 و ساکنین مدرسه را 10 نفر می نویسد.

در فهرست کتابخانه ی آستان قدس رضوی «صفحه 393- جلد 5-» به نقل از عالم درباره ملّا عبد اللّه عباس گوید:

نزد شاه عباس کبیر احترام و مکانتی بسزا داشته و به استدعای شاهنشاه مذکور ربقاتی بر چهارده معصوم علیه السلام وقف نموده و هم مدرسه ای برای حضرتش ساخت که بنام حضرتش مرسوم و معروف است و به مساعی او اصفهان مرکز علمی بزرگ امامیّه گشت. مرحوم انصاری در «تاریخ اصفهان و ری» (صفحه 268) درباره ی این مدرسه به اختصار می نویسد:

اساس آن از دوره ی شاه عباس و تعمیر و تزئین آن از شاه سلیمان، کاشی کاری سردر مدرسه به عهده ی صدر اصفهانی و به نام فتحعلیشاه قاجار است.

از ساکنین مدرسه یکی ضیاء کفرائی شاعر معروف است و حجره او تا سال 1320 در تصرّف اولاد او بود و آخرین نفر از این خاندان مرحوم حاج میرزا بهاء شاعر است که در همان حجره ساکن و به نوشتن قباله جات مشغول بوده است.

[کتاب تاریخ فرهنگ اصفهان] شاه عباس اول این مدرسه را برای تدریس مولانا عبد اللّه شوشتری از علمای معروف اصفهان در ابتدای بازار شاه اصفهان بنا می نماید.

ساختمان مدرسه دو طبقه است و شاخه ای از نهر فدن یکی از مادیهای منشعب از زاینده رود از میان صحن مدرسه عبور می کرد.

مدرسه مذکور مدتی از مهمترین مدارس اصفهان محسوب می شد. پس از فوت ملّا عبد اللّه (1022 ه. ق.) امام جماعت مدرسه به ملّا محمّد باقر مجلسی واگذار گردید.

در سالهای 1158 و 1218 (زمان نادر شاه و فتحعلیشاه) تعمیراتی در ساختمان مدرسه به عمل می آید.

مؤلف کتاب «حوزه های علمیه» (ص 406) می نویسد:

این مدرسه در ابتدای بازار بزرگ نزدیک میدان امام اصفهان واقع است. این مدرسه به صورت دو طبقه و از مهمترین مدارس علمیه اصفهان می باشد.

مرحوم ملّا عبد اللّه شوشتری در این مدرسه به کار تربیت طلاب اشتغال داشته و در مجلس درسش چهره هایی مانند مجلسی اول از شاگردان بزرگ او به حساب می آمده و به نشر علوم و معارف مشغول بوده.

در این مدرسه برای ایجاد نمازخانه ایوان سمت قبله را محرابی می ساختند و به عنوان نمازخانه استفاده می شده. رخبام ایوان ها را با رخبام سایر نماها در یک راستا قرار گرفته ولی دارای تزئینات پرکاری است.

چهره های علمی مدرسه

عزّالدین عبداللّه تستری (معروف به ملا عبدالله)

ملا حسنعلی تستری (مکنی به ابوالحسن)

محمدباقر معروف به محقق سبزواری

میرزا جعفر شیخ الاسلام

میرزا اباالفضل خاتون آبادی

شیخ محمدباقر نجفی (مسجدشاهی)

بهاءالدین مهدوی

سید محمدجواد صدر عاملی

شیخ محمد حسین فقیه نطنزی

محمد زکی بازرجانی

شعبانعلی اصفهانی

محمد شفیع مازندرانی

عبدالرزاق تبریزی

شیخ عبدالرسول پناهنده گزی برخواری

صدرالدین کلباسی

محمد هادی روضاتی

آقا سید محمدجواد مسجدشاهی

علی قدیری کفرانی

ضیاء کفرانی

میرزا بهاء خواجویی

سید مصطفی مهدوی هرستانی

محمد مقیم بن ملاّ أحمد گیلانی رانکوئی

سعید بن میر محمّد یوسف حسینی