عباسعلی ادیب حبیب آبادی

آیةالله شیخ عباسعلی ادیب حبیب‌آبادی شاعر متخلص به نادم و ادیب فقیه، ریاضی‌دان، عالم فاضل و مجتهد ذوفنون و یکی از علمای مبرّز اصفهان و مدرّسین مشهور حوزه علمیّه بود که به دعوت مرحوم آیةالله خراسانی عهده‌دار تدریس «رسائل» و «مکاسب» در مدرسه چهارباغ اصفهان شد.

آیت الله عباسعلی ادیب

ولادت و تحصیلات

عالم بزرگوار آیةالله شیخ عباسعلی ادیب در سوم ماه جمادی‌الاولی سال ۱۳۱۵ قمری در حبیب‌آباد برخوار اصفهان، چشم به جهان گشود.

وی تحصیلات ابتدایی، مقدمات و ادبیات عرب را در زادگاه خویش فراگرفت؛ از مهم‌ترین اساتید ایشان در این مرحله می‌توان از دانشمند معظّم مرحوم میرزا محمّدعلی معلّم حبیب‌آبادی صاحب کتاب ارزشمند «مکارم الآثار» نام برد.

آیةالله ادیب در سن بیست‌ودوسالگی جهت تکمیل تحصیلات و کسب معارف اهل‌البیت علیهم‌السلام وارد حوزه علمیّه اصفهان شد و با تلاش پی گیر، استعداد خدادادی و استفاده از محضر اساتید مختلف، به‌زودی پله‌های ترقی را طی نمود و به مدارج عالی علمی و اخلاقی رسید.

حضرات آیات سیّد محمّد نجف‌آبادی و شیخ محمّدرضا نجفی اصفهانی در حدود سن چهل‌سالگی مرحوم آیةالله ادیب، تصریح به مقام اجتهاد ایشان نمودند؛ سپس این دو اجازه، به تأیید آیةالله العظمی سیّد ابوالحسن اصفهانی نیز رسید.

استادان

برخی از اساتید ایشان در اصفهان، عبارتند از آیات و حجج‌ :

1ـ سیّد احمد اصفهانی؛

2ـ شیخ محمّدرضا نجفی اصفهانی؛

3ـ شیخ علی یزدی؛

4ـ شیخ محمّد حکیم خراسانی؛

5ـ سیّد محمّد نجف‌آبادی؛

6ـ سیّد مهدی درچه ای.

شاگردان

آیةالله ادیب در مدارس مختلف اصفهان مانند «مدرسه امام صادق علیه السلام»، «مدرسه نیم آور»، «مدرسه صدر» و «مدرسه جدّه بزرگ» به تدریس اشتغال داشت.

شاگردان بسیاری از محضر این عالم بزرگوار بهره بردند که برخی از آنان، عبارتند از یات و حجج‌:

۱ـ مرحوم سیّد ابوالحسن بدری (م ۱۳۹۱ ش).

۲ـ شیخ ابوالفضل اکبری خورزوقی مدّظلّه العالی.

۳ـ شیخ احمد روحانی (شیخ‌الاسلام).

۴ـ مرحوم شیخ اسماعیل اکبری خورزوقی (۱۳۰۳ ـ ۱۳۹۲ ش).

۵ـ شیخ محمّدباقر آصفی نجف آبادی مدّظلّه العالی.

۶ـ مرحوم سیّد محمّدتقی مدنی چهارسوقی (۱۳۰۸ ـ ۱۳۹۲ ش)؛

۷ـ سیّد جواد ابطحی سدهی دام‌ظلّه العالی.

۸ـ شیخ جعفر الهی نجف‌آبادی.

۹ـ استاد حبیب ‌الله فضائلی سمیرمی (۱۳۰۱ ـ ۱۳۷۶ ش).

۱۰ـ سیّد حسن فقیه امامی اصفهانی (۱۳۵۴ ـ ۱۴۳۲ ق)؛

۱۱ـ سیّد حسین مهاجر دام‌ظلّه العالی.

۱۲ـ شیخ عباسعلی معینی کربکندی دولت آبادی؛

۱۳- میرزا عنایةالله نجفی (م ۱۳۸۱ ش).

۱۴ـ مرحوم شیخ کرمعلی صالحی خمینی‌شهری (م ۱۳۷۷ ش).

۱۵ـ شیخ محمّدعلی اعتزازیان (م ۱۳۵۰ ش).

۱۶ـ شیخ محمّدعلی شریعتی نصرآبادی (۱۳۱۹ ـ ۱۴۰۷ ق).

۱۷ـ شیخ محمّد محزونیه (۱۲۷۵ ـ ۱۳۸۷ ش)؛

۱۸ـ سیّد مرتضی هاشمی طالخونچه ای دام‌ظلّه العالی.

۱۹ـ شیخ نصرالله قضائی نجف‌آبادی (۱۲۷۹ ـ ۱۳۶۴ ش).

آثار مکتوب

برخی از آثار وی عبارت است از:

۱- ارث الشیعه؛

۲- وظایف الشیعه در شرح دعای ندبه؛

۳- مناسک الشیعه؛

۴- هدیةالعباد در شرح‌حال صاحب بن عباد؛

۵- ملحقات قضاوت‌های امیرالمؤمنین علیه‌السلام؛

۶- رساله قطبیه.

ابیات زیر از اشعار اوست:

خم ابروی خمینی خم خمخانه شکست		پی پیمانه حق جرعه و پیمانه شکست
خاک ایران همه چون صفحه شطرنجی بود		مات شد شاه و همه تخته شاهانه شکست
دشمن ار گرگ صفت کرد به ما دندان تیز		سنگ دندان شکنش یکسره دندانه شکست
خبر از عاقبت ظلم دهد شعر ادیب		سنگ پاداش سر ظالم دیوانه شکست

حالات فردی – اخلاقی

آیة الله ادیب در خطابه و منبر نیز تسلّط داشت. با آن‌همه علم و موقعیت اجتماعی در مقابل کوچک‌ترین فرد طلبه خاضع بود و تواضع و فروتنی‌اش زبانزد خاص و عام بود.

زاهد و بی‌اعتنا به دنیا و عناوین مادی بود. تا آخر عمر در همان خانه قدیمی و مخروبه و نمناک خود زندگی می کرد.

پشتکار و جدیت او در امر تحصیل و تدریس نمونه و یک پارچه اخلاص بود.

سخن و قلم و قدمش فقط برای خدا و تحصیل رضای او بود و از هیچ ‌کس ملاحظه نداشت. برای علما و طلّاب احترام زایدالوصفی قائل بود. طلّاب و فضلا را تشویق می‌کرد و حقیقتاً طلبه پرور بود. نسبت به سادات بسیار محبّت و احترام می کرد.

به اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام تا سرحد عشق دل‌بستگی داشت. اشعار زیادی در وصف امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشریف سروده بود. به هنگام ذکر مصائب اهل‌بیت علیهم السلام اشک از محاسن سفیدش جاری می‌شد.

از ویژگی‌های او علاقه شدید نسبت به امام خمینی رضوان ‌الله علیه بود. کمتر مجلسی بود که از عظمت و شخصیت امام سخنی به میان نیاورد و از اهداف امام و انقلاب حمایت نکند.

وفات و مدفن

مرحوم آیةالله ادیب پس از افزون بر نود سال عمر پربرکت و سراسر خدمت به اهل‌بیت علیهم السلام و نشر معارف الهی، در روز پنج‌شنبه دوم ذی‌حجه ۱۴۱۲ قمری مصادف با چهاردهم خرداد ۱۳۷۱ شمسی در اصفهان چشم از جهان فروبست و جسمش در جوار بقعه صاحب بن عبّاد در محله طوقچی اصفهان در دل خاک آرام گرفت.