مدرسه علمیه نیم آورد

ویژگی های ذکر شده اثر توسط مرحوم مهدوی

سال ساخت	در عهد صفوی
آدرس	محله نیم آورد
وضعیت:	پابرجا و دایر است.
علّت نام گذاری:	به نام محل احداث بنا
کد مؤلف	AUTHORCODE00453AUTHORCODE

تحقیق مرحوم مصلح الدین مهدوی

مرحوم سید مصلح الدین مهدوی در کتاب اصفهان دارالعلم شرق اینگونه ذکر کرده اند:

محله ی نیم آورد از محلّات قدیمی اصفهان است. مؤلف دانشمند کتاب «فرهنگ تاریخ نایین» (ص 98) می نویسد:

خواجه فضل الدین صدر ترکه ی اصفهانی در پایان ترجمه ی «الملل و النحل» شهرستانی در 13 ماه رجب سال 843 به اختصار می نویسد:

«کتاب را در خانه خود که در محله نیماورت اصفهان است به پایان بردم».

ایشان اصل کلمه را نیم دیمرت دانسته که به مرور زمان نیم اورت و سرانجام نیم آورد گردیده است. نگارنده گوید:

در کتب لغت برای کلمه نیم معانی متعدّدی ذکر کرده اند که از آن جمله است:

لت و لت به معنی تکه و پاره و محل تقسیم آب را گویند و اگر بیان آقای بلاغی صحیح باشد باید نیم دیمرت یعنی لت دیمرت باشد.

و همچنین در زبان فارسی بعضی از حروف به یکدیگر تبدیل می شوند «د- ت» مانند توت و تود و کتخدا و کدخدا و مؤلفین کتب «دستور زبان فارسی» گویند:

به تحقیق معلوم نیست کدام یک اصل و دیگری تبدیل است و استعمال متداول امروز نمی تواند سند اصل بودن یا بالعکس آن باشد. شاردن در سفرنامه خود (ص 89) درباره ی این محله می گوید:

یکی از محلات معروف و پرجمعیت اصفهان است نقاط مهمّ این محله

عبارتست از: جماله و مسجد ذوالفقار و ... میان این محله گود نسبتا بزرگی به نام گود نیماورد است که بالاتر آن کاروانسرای فیل و کوچه موتابان است و سپس قصر و مدرسه میرزا قاضی شیخ الاسلام و بعد خانه ابراهیم سلطان کچیباتی است.

نگارنده گوید: گود نیماورد هنوز به همین نام باقی و معروف است و مدرسه در محل گود بنا گردیده است.

مدرسه از آثار زینب بیگم زن حکیم الملک اردستانی است. در خود ساختمان مدرسه هیچگونه تاریخی که سال بنای آنرا معیّن کند وجود ندارد، لکن نویسندگان تاریخ این بنا را سال 1117 ه. ق. ذکر نموده اند (در دوره سلطنت شاه سلطان حسین صفوی که البتّه برخی تاریخ بنا را مربوط به زمان شاه سلیمان می دانند).

و وجه جمع این دو قول آنکه در عهد شاه سلیمان شروع به ساختمان شده و در عهد شاه سلطان حسین تمام گردیده است و مرحوم جناب در الاصفهان «ص 68» طول و عرض مدرسه را 45* 45 ذرع و تعداد حجرات آنرا 61 و طلّاب و مشتغلّین در آنجا را 70 نفر می نویسد. مدرسه دو طبقه و دو ایوان جهت نماز و تدریس دارد و جمعا 78 حجره در آن مدرسه وجود دارد.

در کتاب «آثار اصفهان» (ص 507) صورتی از موقوفات آن به دست داده است که طالبین می توانند به این منبع مراجعه کنند.

کتیبه سردر این مدرسه جدید و در زمان سلطنت رضا شاه کبیر و در زمان تصدی مرحوم حاج سیّد عبد العلی عقلائی نایب التولیه ی مدرسه از کتیبه محراب جنوبی مدرسه جنوب شرقی مسجد شاه «مدرسه ناصریه» طرح

برداری شده و در سال 1349 نصب گردیده است. قسمت آخر کتیبه این است: قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلم: لو أنّ الغیاض اقلام و البحر مداد و الارض قرطاس و الجنّ حسّاب و الانس کتاب ما احصوا فضائل علی بن ابیطالب (سنه 1349).

مدرسه نیم آورد از معمورترین مدارس دینی اصفهان بوده است و نیز عدّه ای از معاریف دانشمندان و ادبا و فقها در آن تحصیل و یا تدریس می نموده اند.

[مجله رواق] این مدرسه 60* 55 متر با 59 حجره می باشد. در زمان سلطنت شاه سلطان حسین در این مدرسه برای ایجاد نمازخانه در ایوان سمت قبله محرابی ساخته شده و به عنوان نمازخانه استفاده می شده و به علّت اهمیّت نمازخانه ها در این عهد به تزئینات این ایوان ها توجه خاصّی مبذول شده است و بدین ترتیب مفصّل ترین تزئینات مدرسه را در این بخش از ساختمان می توان دید.

نمای کلی ایوان های شمالی و جنوبی آن شامل یک قاب مستطیل شکل عمودی است که دهانه ای با قوس جناغی را در برمی گیرد.

- مدرسه نیم آورد از مدارس طلبه نشین مشهور در زمان شاه سلیمان صفوی بود که به وسیله زینب بیگم همسر حکیم الملک بانی مدرسه کاسه گران بنا شد.

در مجاورت بازار بزرگ قرار داشته و محل تعلیم عده کثیری از علما و دانشمندان بعد از صفویه است. نام این محله از دوره سلاجقه مکرّر در کتب تاریخی دیده می شود.

علمای مدرسه:

1. ملا ابوطالب لواسانی
2. میرزا ابوالقاسم رشتی اصفهانی
3. میرزاابوالقاسم ملقب به سلطان الحکما
4. شیخ ابوالقاسم دولت آبادی
5. میرزا احمد مدرس
6. ملا اسماعیل کرمانی اصفهانی
7. میرزا محمد باقر مشیر الملک نائینی
8. سید محمدباقر درچه ای
9. شیخ محمدباقر قزوینی
10. میرزا محمد بدیع درب امامی
11. سید محمد تقی حجازی فروشانی
12. جلال الدین همایی
13. ملا حسن دری
14. ملا محمد حسن نائینی
15. میرزا حسن قدسی
16. ملا حسن دولت آبادی
17. میرزا محمد حسن میردامادی سدهی
18. آخوند ملا محمد حسین فشارکی
19. حسین مسرور اصفهانی
20. حسین سخن یار متخلص به مسرور
21. شیخ محمد حسین همدانی
22. حیدر علی خان برومند گزی
23. رسول جعفریان
24. ضیاء الدین جناب
25. شیخ عباسعلی ادیب اصفهانی
26. سید عبدالعلی عقدایی
27. شیخ عبدالکبیر جعفری
28. ملاعبدالکریم گزی معروف به آخوند گزی
29. سید عبدالوهاب معین الاطبا اردستانی معروف به حکیم و معین الاطبا
30. حاج آقا سید عطاء الله فقیه امامی

۲)

1. شیخ علی عاشق آبادی
2. میرزا محمد علی خوشنویس اصفهانی
3. میرزا محمد علی تویسرکانی
4. ملا محمدعلی عالم حبیب آبادی
5. شیخ محمد رفیع جیلانی (گیلانی)
6. ملا حسن آرندی نائینی
7. سید محمد درب امامی
8. آیت الله سید مهدی درچه ای
9. شیخ مرتضی مظاهری نجفی اصفهانی
10. سید احمد فقیه امامی
11. سید حسن فقیه امامی
12. شیخ حیدر علی محقق
13. سید محمد نوربخش (آقاجان)
14. سید جمال الدین صهری
15. شیخ محمد باقر ناصری دولت آبادی
16. ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی
17. شیخ محمد ناصری دولت آبادی
18. شیخ محمد علی کرمانی
19. میرزا محمد باقر فقهی اصفهانی همدانی
20. میرزا محمدباقر علوی شهیدی
21. شیخ احمد ترشیزی
22. احمد مدرس خراسانی اصفهانی
23. محمد کاظم مدرس صادقی
24. محمد حسن خردورز
25. سیدابوالمعالی درچه ای
26. آیت الله آقا سید ابوالحسن درچه ای
27. سید نصرالله موسوی درچه ای
28. سید علی دولت آبادی