احمد فیاض

اطلاعات فردی و علمی
نام کامل	تحمد فیاض فروشانی سدهی
زادروز	۱۲۸۵ شمسی
تاریخ وفات	۱۳۶۶شمسی
مدفن	مسجد ملا حیدر علی در خمینی شهر
اساتید	جاج میرزا ابوالهدی کلباسی، سید محمدباقر درچه‌ای، علی مدرس یزدی، و..
شاگردان	احمد جنتی،سید حسن فقیه امامی اصفهانی، سید محمد علی صادقی اصفهانی، و...
اجازه روایت از	حاج سید علی بهبهانی، سید ابوالحسن اصفهانی، سید جمال الدین گلپایگانی، و...
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعی	مدرس، مجتهد، و..

احمد فیّاض فروشانی سدهی، (۱۱ دی ۱۲۸۵ش ـ ۷ تیر ۱۳۶۶ش) از علماء و مدرّسین اصفهان در قرن چهاردهم است. وی عالمی متین و منظّم و موقّر و مؤدّب به آداب و اخلاق اسلامی بود و عموم طبقات بالاخص علماء و طلاّب و مقدّسین به او ارادت داشته و خدمتش را مغتنم می شمردند. فیاض در جریان انقلاب اسلامی ایران و جنگ هشت ساله ایران و عراق با امام خمینی و رزمندگان همراه بود.

زندگی‌نامه

احمد فیّاض از جمله شخصیت‌هایی است که هم در مقام شاگردی، موفّق بود و هم توفیق داشت که محضر برخی از موفق‌ترین اساتید دو حوزه اصفهان و نجف را درک کند. وی در بیان حالات برخی از اساتید خویش، نکات بسیار ارزشمند و درس‌آموزی را متذکّر شده‌ و آنها را در رشد معنوی خویش بسیار مؤثر می‌داند.

او در جهات اخلاقی تحت تأثیر دو استاد ارجمند خود حضرات آیات سیّد جمال‌الدین گلپایگانی و میرزا ابوالهدی کلباسی ونیز عالم زاهد میرزا جمال‌الدین کلباسی بود و آنان را در رشد شخصیت خود، بیش از دیگران مؤثّر می‌دانست.

احمد فیاض ، در 17 ذیقعده 1324ق مصادف با 11دی ماه 1285، در سِدِه (خمینی شهر فعلی) متولّد شد. پدر وی مرحوم شیخ مصطفی فروشانی فرزندملاّمحسن، امام جماعت و مورد اعتماد مردم بود و در جهت حل مشکلات آنان می‌کوشید.

تحصیلا ت مقدماتی

وی مقدّمات علوم را نزد پدر و آقا سیّدمصطفی سدهی آموخت و برخی از کتاب‌های مقدّماتی چون «صرف میر» و «عوامل فی النحو» را در زادگاه خود فراگرفت و سپس برای افزایش دانش خویش، به سمت اصفهان حرکت نمود و در مدرسه نوریه سکونت گزید وبه تحصیل علوم دینی مشغول شد.

تحصیلات تکمیلی

احمد فیّاض در سال 1364 قمری به‌قصد زیارت قبور ائمه عراق و بهره بردن از عالمان و اساتید حوزه علمیّه نجف اشرف، عازم این شهر مقدّس می‌شود و در نجف به تکمیل تحصیلات خود پرداخت و در آنچا از آقا سیّدجمال الدّین گلپایگانی، آقا سیّدعبدالهادی شیرازی، حاج شیخ آقابزرگ تهرانی، حاج میرزا احمد آشتیانی، آقا سیّد احمد جزائری معروف به سیّد آقا و آقا سیّدابوالحسن اصفهانی اجازه روایت و یا اجتهاد دریافت نمود و پس از بازگشت به اصفهان، به تدریس در مدرسه صدر بازار و اقامه نماز جماعت در مدرسه صدر خواجو پرداخت.

وی به توصیه مرحوم آیةالله سیّد محمّدرضا خراسانی قسمت «طهارت» کتاب ارزشمند «مصباح ­الفقیه» را در مدرسه امام صادق علیه‌السلام تدریس می‌نمود.

اساتید

وی از محضر اساتید آن روز حوزه پربرکت اصفهان بسیار بهره برد که برخی از آنان، عبارتند از:

1. حاج میرزا ابوالهدی کلباسی
2. آقامیرزا احمد مدرّس
3. آقا سیّد محمّدباقر درچه ای
4. حاج میرزا جمال الدّین کلباسی
5. حاج ملاّحسن دولت آبادی
6. آقا شیخ محمّدرضا مسجدشاهی
7. حاج میر محمّدصادق مدرّس خاتون آبادی
8. حاج میرزا علی آقا شیرازی
9. آقا شیخ علی مدرّس یزدی
10. حاج میر سیّد علی مجتهد نجف آبادی
11. ملاّ محمّدعلی عالم حبیب آبادی
12. آقا شیخ محمّد حکیم خراسانی
13. آقا سیّد محمّد نجف آبادی
14. آقا سیّد مهدی درچه ای
15. حاج میرزا محمدصادق یزدآبادی

و ی از برخی از آنان موفّق به اخذ اجازه روایت و یا اجتهاد گردید.

برخی از اساتید وی در حوزه نجف، عبارتند از:

• آقا سیّد جمال الدّین گلپایگانی
• آقا سیّدعبدالهادی شیرازی
• حاج سیّدعلی بهبهانی
• آقا شیخ محمّدکاظم شیرازی
• حاج سیّدمحسن حکیم
• آقا سیّد محمود شاهرودی

شاگردان

آیةالله فیّاض پس از توقّفی چهارساله در نجف اشرف به اصفهان بازمی‌گردد و به تدریس و نشر معارف الهی و علوم اهل‌البیت علیهم‌السلام می‌پردازد.

برخی از شاگردان وی در اصفهان، عبارتند از:

• شیخ ابوالفضل نجفی خوانساری
• سیّد احمد تویسرکانی اصفهانی
• شیخ احمد جنّتی
• سیّد جلال‌الدین طاهری اصفهانی
• سیّد حسن فقیه امامی اصفهانی
• شهید دکتر سیّد محمّدحسین بهشتی
• شیخ حسین مظاهری دام‌ظلّه­ العالی (زعیم حوزه علمیّه اصفهان)
• سیّد محمّدعلی صادقی اصفهانی
• شیخ محمّد کلباسی اصفهانی شهید مرتضی مطهری
• شیخ مرتضی مقتدائی خوراسگانی.

جایگاه

جایگاه علمی

آقای دکتر محمّدباقر کتابی درباره این بُعد از حیات آیةالله فیاض، چنین بیان میکند:

«آیةالله حاج شیخ احمد فیاض، ادیب و اصولی محقق و فقیه عادل بزرگوار که وجود عزیزش، موجب برکت حوزه علمیّه ­اصفهان است و چند سال برای تکمیل تحصیلات به نجف اشرف مشرّف گردید و به هنگام مراجعت در مدرسه صدر و مدرسه چهارباغ به تدریس فقه و اصول اشتغال ورزید و سال‌هاست که فضلای اصفهان و شیفتگان علم و ادب از مجلس درس ایشان بهره‌ها می‌گیرند. جامعیت ایشان در معارف اسلامی و مخصوصاً در ادب عرب و فقه و اصول در حوزه علمیّه اصفهان کم‌نظیر است. غیر از آن‌همه مراتب علمی و فضایل انسانی، وارستگی و بی‌اعتنایی به امور مادّی و ریاست‌های ظاهری و حقیقت‌جویی و پارسایی از همه كردار و گفتار او هویدا است».

جایگاه اجتماعی

آقای رحیم قاسمی در شرح ­حال مرحوم آیةالله فیّاض چنین می‌نویسد:

«آیةالله فیّاض عالمی متین و منظّم، مؤدّب به آداب اسلامی و موردعلاقه و ارادت مردم بود. آن بزرگوار علاقه فراوانی به حضرت امام خمینی داشت و در دوران جنگ تحمیلی مردم را به رفتن به جبهه‌ها تشویق می‌فرمود و با جوانان رزمنده و خانواده شهدا به گرمی برخورد می‌کرد و در مجالس و مراسم تشییع آنان شركت می‌نمود."

سیره عبادی

وی صبح‌ها در مدرسه امام صادق علیه‌السلام تدریس می‌نمود و سپس پیاده از چهارباغ به مدرسه صدر می‌آمد و در حجره خود درس می‌گفت. زیارت عاشورا را همه‌روزه در پیاده‌روی فاصله مدرسه امام صادق علیه‌السلام تا مدرسه صدر از حفظ می‌خواند.

نوافل و تهجّد او تر ک نمی‌شد و مقید به انجام اكثر مستحبّات بود. فراوان روزه می‌گرفت و متخلّق به اخلاق حمیده و فضائل انسانی بود.

همیشه طلاب را سفارش به اخلاق و تهذیب نفس می کرد و می گفت:

• هر چه تقوا بیش‌تر و بهتر باشد، قلب روشن‌تر و استفاده بیش‌تر می‌شود.
• ... وقت را غنیمت بشمارید. جوان باید وقت را غنیمت بشمارد. تا پیر نشوید، نمی‌فهمید كه جوانی چقدر ارزش دارد. حرف بیهوده، شوخی و حرف دنیا نزنید.
• 
  در معاشرت با مردم، راه متوسط را انتخاب كنید؛ نه افراط نه تفریط. اخلاق اسلامی را عمل كنید. سلوك شما بااخلاق اسلامی باشد.
• با مردم هم از روی مصالحه و صفا پیش بیایید.
• سوءظن به كسی نبرید و .....

از توصیه‌های دیگر آن عالم ربّانی هرماه، سه روز روزه داشتن، تهجّد و زیارت حضرت اباعبدالله علیه‌السلام بود و می‌فرمود: من از زیارت حضرت اباعبدالله علیه‌السلام بیش از اعمال دیگر بهره برده ا م.

آثار

مرحوم فیّاض، تقریرات فقهی و اصولی اساتید خود را مرقوم فرموده؛ امّا مرتّب نشد و غیر مدوّن است.

رساله شروط ضمن العقد از تقریرات آقاسیّد محمّد نجف آبادی مدوّن و تنظیم گردیده است.

گاهی شعر نیز می سروده، و این شعر از او است:

خوبان سزد که دور تو گردند جملگی

پروانه وار زان که تو شمع میانه ای

بزرگداشت

در اردیبهشت ماه سال 1394 شمسی، در مدرسه علمیه امام صادق (ع) (چهارباغ) سومین همایش میراث ماندگار با نام همایش تجلیل از مقام علمی و معنوی  آیت‌الله حاج شیخ احمد فیّاض برگزار شد، که آیت الله حسین مظاهری در پیامی به این همایش از ایشان تجلیل کردند.

وی ضمن تشکر از متصدیان برگزاری این همایش، حاج احمد فیاض را از جمله بزرگ مردانی نامبرد، که علم و عمل و عقلانیّت و اخلاص را در هم آمیخته‌ و مشعل فروزان تعلیم و تربیت را در این حوزه کهن روشن و پر فروغ نگاه داشته‌ است و او را یکی از ستارگان درخشان حوزه علمیه اصفهان، در دوره معاصر برشمرد.

همچنین افزود، او عالمی پارسا و اخلاقی است که علاوه بر مراتب علمی، برخوردار از فضائل انسانی و خصوصاً وارستگی از تعلّقات و مقامات ظاهری بودند و عمر شریف خویش را صرف تحصیل و تدریس معارف دینی و تعلیم فضلاء و نیز تهذیب و تربیت نفوس ساختند و با عملِ عالمانه و منشِ اخلاقی خود، سرمشق علمی روحانیّون و سایر طبقات جامعه گشتند.

جامعیّت از جهت علوم و معارف دینی، اخلاص و صفای اخلاقی و معنوی، گریز از شهرت و بی‌اعتنایی به مقامات دنیوی، مناعت طبع و ساده‌زیستی، نظم و انضباط و اهتمام ویژه به برنامه‌های درسی و حوزوی و اجتماعی و تقیّد به ظواهر شرع و خصوصاً محبّت و مودّت وافر به آستان قدس اهل‌بیت عصمت و طهارت«علیهم‌السّلام»، را از ویژگی های وی برشمردند.

آیت الله مظاهری در این پیام، از اساتید حاج احمد فیاض، در اصفهان و نجف را نام برد و خاطر نشان کرد که خود او نیز در مقام استادیِ فقه و اصول و اخلاق در حوزۀ اصفهان، منشأ اثر و برخوردار از جایگاهی ممتاز بوده و سال‌های متمادی جویندگان علم و معرفت از مجلس درس و بحث ایشان، بهره‌مند می‌گشتند.

وفات

وی سرانجام اوّل ذی قعده سال 1407ق /هفتم تیر 1366شمسی در سن 84 سالگی در منزل مسکونی خود در محلّه خواجوی اصفهان، چشم از جهان فروبست و در جوار مسجد ملاّحیدرعلی در سده [خمینی شهر] مدفون گردید.

منبع

• مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.