سید روح‌ الله موسوی خمینی

اطلاعات فردی و علمی
نام کامل	سید روح الله موسوی خمینی
شهرت	امام خمینی
زادروز	۱۲۸۱ شمسی
تاریخ وفات	۱۳۶۸شمسی
مدفن	بهشت زهرا
اساتید	مرحوم آيت الله حاج شيخ عبد الكريم حائرى، آیت الله حاج شیخ محمدرضا مسجد شاهی، آیت الله حاج میرزا محمد علی شاه آبادی، و...
شاگردان	آیت الله شیخ حسن صافی اصفهانی، آیت الله شیخ احمد جنتی، آیت الله سید احمد امامی اصفهانی، و...
آثار	شرح دعاى سحر، مصباح الهدايه،رساله لا ضرر، و....
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی	تشکیل حکومت اسلامی و برانداختن حکومت طاغوتی، و...
اجتماعی	ولی فقیه، مرجع تقلید، مدرس، فیلسوف، نویسنده، عارف، و....

سید روح‌الله موسوی خمینی(1320ق/1281ش-1409ق/1368ش) مشهور به «امام خمینی» ولی فقیه، مرجع تقلید، بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران و رهبر انقلاب اسلامی است.

زندگی‌نامه

ولادت

او در بيستم جمادى الثانى 1320ق مصادف با ولادت با سعادت صديقه طاهره(عليها السلام)در شهرستان خمين متولد گرديد.

خاندان

پدرش مرحوم آيت الله شهيد سيد مصطفى موسوى خمينى ، يكى از علماى برجسته خمين و رهبر مذهبى و معنوى مردم آن سامان بود كه چند ماه پس از تولد فرزندش در راه خمين به اراک از سوى فئودالهاى آن زمان مورد اصابت گلوله قرار گرفت و درتاريخ سى ام ذى الحجه 1320 در سن 47 سالگى ، به فيض شهادت نائل آمد.

تحصیلات

وى مقدمات دروس ادبى را در خمين آموخت، آن گاه در سال 1339ق عازم اراک شد تا در حوزه درس مرحوم آية الله حاج شيخ عبد الكريم حائرى به تحصيلات دينى و علمى خود ادامه دهد. در سال 1340ق با عزیمت مرحوم حاج شيخ عبد الكريم به قم، او نیز رهسپار آن دیار گرديد و در مدرسه دار الشفاء سكونت ورزيد و به ادامه تحصيل و تكميل تهذيب نفس خويش پرداخت تا در سال 1345 ق، سطوح عاليه را به اتمام رساند وسپس در محضردرس خارج فقه واصول آيت الله حائرى ، مؤسس حوزه علميه قم حضور پيدا كرد.

در سال 1355، هم زمان بارحلت مؤسس حوزه علميه قم ، او به عنوان يكى از اساتيد بنام و معروف حوزه گرديد. وى در كنار فقه و اصول ، به كسب فلسفه و عرفان اسلامى و اخلاق عاليه نيز پرداخت، و خود به عنوان استاد و مربى اخلاق در حوزه علميه قم مطرح گرديد همچنین به عنوان استاد مبرز معقول و منقول در حوزه علميه شناخته شد.

آيت الله خمينى(ره)تدريس علوم منقول و خارج فقه و اصول را در سال 1364ق ، هم زمان با ورود مرحوم آيت الله بروجردى به قم آغاز كرد. وی در حوزه علمیه قم به تدریس چندین دوره فقه، اصول، فلسفه و عرفان و اخلاق اسلامى در مدرسه فیضیه، مسجد اعظم، مسجد محمدیه، مدرسه حاج ملاصادق، مسجد سلماسى، و ... همت گماشت و در حوزه علمیه نجف نیز قریب 14 سال در مسجد شیخ اعظم انصارى (ره) معارف اهل بیت و فقه را در عالى ترین سطوح تدریس نمود و در نجف بود که براى نخستین بار مبانى نظرى حکومت اسلامى را در سلسله درسهاى ولایت فقیه بازگو نمود.

اساتید

امام خمينى(ره)از محضر جمعى از علماء و بزرگان حوزه هاى علميه اراك و قم كسب فيض نموده اند كه اسامى برخى از آن بزرگان به ترتيب زير مى باشد :

1-آيت الله حاج ميرزا جواد ملكى تبريزى

2-آيت الله حاج مير سيد على يثربى كاشانى

3-آيت الله حاج ميرزا ابو الحسن رفيعى قزوينى

4-آيت الله حاج شيخ محمد رضا مسجد شاهى

5-آيت الله حاج ميرزا محمد على شاه آبادى

6-آيت الله العظمى حاج شيخ عبد الكريم حائرى يزدى

شاگردان

تعدادی از شاگردان وی عبارتند از:

1. شهيد آيت الله حاج آقا عطاء الله اشرفى اصفهانى
2. آيت الله حاج شيخ عباس ايزدى نجف آبادى
3. آيت الله شيخ احمد جنتى
4. آيت الله شهيد دكتر سيد محمد حسينى بهشتى
5. آيت الله سيد على حسينى خامنه اى(رهبر معظم انقلاب اسلامى ايران)
6. آيت الله شيخ ابراهيم امينى نجف آبادى
7. آيت الله سيد محمد باقر ابطحى اصفهانى
8. آيت الله شيخ محمد يزدى
9. آيت الله شيخ حسن صافى اصفهانى
10. آيت الله سيد احمد امامى اصفهانى
11. آيت الله شيخ مرتضى مقتدائى

جایگاه

جایگاه علمی

با شروع درس خارج فقه و اصول امام خمینی، دگرگونى ژرف و پر ارجى در حوزه علميه قم به وجود آورد. وی با بيانى شيوا، رسا و شيرين علوم اسلامى را شرح و بسط مى داد. سبک تدريس و شيوه مخصوص ايشان در بررسى مسائل علمى ، و موشكافي‌ها ، ژرف نگري‌ها ، و تحقيقات عميقى كه در مسائل و مطالب غامض فقه و اصول به عمل مى آورد ، روش استنباط و اجتهاد را به شاگردان مى آموخت بزرگترين كرسى تدريس علوم اسلامى از آن ايشان بود و جمعيت حوزه درسى ايشان ، از لحاظ كميت و كيفيت در حد والايى قرار داشت.

جایگاه سیاسی

امام خمینى علاقه خاصى به پیگیرى مسائل سیاسى و اجتماعى داشت. مهم ترين و بارزترين امرى كه امام خمینی در طول حيات خود انجام دادند ، تشكيل حكومت اسلامى و برانداختن حكومت طاغوتى بود، که ابتدا با ماجراى انجمنهاى ایالتى و ولایتى فرصتى پدید آورد تا ایشان در رهبرى قیام روحانیت ایفاى نقش کند. امام خمینى در تعقیب هدفهاى ارزشمند خویش در سال 1328 طرح اصلاح اساسى ساختار حوزه علمیه را با همکارى آیت الله مرتضى حایرى تهیه و به آیت الله بروجردى (ره) پیشنهاد داد. این طرح از سوى شاگردان امام و طلاب روشن ضمیر حوزه مورد استقبال و حمایت قرار گرفت.

امام خمینى با سخنرانیها و بیانیه هاى خویش همچنان به افشاگرى علیه رژیم پهلوی دست مى زد. روز دوم فروردین 1342 که مصادف با شهادت حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) بود مأمورین مسلح رژیم با لباس مبدل اجتماع طلاب علوم دینى در مدرسه فیضیه را بر هم زدند و متعاقب آن نیروهاى پلیس با سلاح گرم وحشیانه به مدرسه فیضیه یورش بردند و به کشتار و جرح طلاب پرداختند همزمان مدرسه دینى طالبیه تبریز نیز مورد هجوم قرار گرفت. منزل امام خمینى در قم هر روز شاهد حضور گروههاى زیادى از نیروهاى انقلابى و مردم خشمگین بود که براى ابراز همدردى و حمایت علما و دیدن آثار جنایت رژیم به قم مى آمدند. امام خمینى در اجتماع مردم، بى پروا از شخص شاه به عنوان عامل اصلى جنایات و هم پیمان با اسرائیل یاد مى کرد و مردم را به قیام فرا مى خواند.

امام خمینى در پیامى (به تاریخ 12/2/1342) بمناسبت چهلّم فاجعه فیضیه بر همراهى علما و ملت ایران در رویارویى سران ممالک اسلامى و دول عربى با اسرائیل غاصب تأکید ورزید و پیمانهاى شاه و اسرائیل را محکوم کرد و بدین ترتیب از آغاز قیام خویش نشان داد که نهضت اسلامى در ایران از مصالح امت اسلامى جدا نیست.

قیام 15 خرداد

امام خمینى عصر عاشورا سال 1383 هجرى قمرى (13 خرداد 1342 شمسى) در مدرسه فیضیه نطق تاریخى خویش را ایراد کرد. بخش عمده اى از سخنان امام در بیان نتایج زیانبار سلطنت دودمان پهلوى و افشاى روابط پنهانى شاه و اسرائیل اختصاص داشت. جمع زیادى از یاران امام خمینى در شامگاه 14 خرداد دستگیر و ساعت سه نیمه شب (سحرگاه پانزده خرداد 42) امام دستگیر و به تهران برده و در بازداشتگاه باشگاه افسران تهران زندانى کردند و غروب آن روز به زندان قصر منتقل نمودند. مردم قم و اطراف آن که برای اعتراض به دستگیری امام به حرم حضرت معصومه(س) تجمع کرده بودند، هنگام خروج به رگبار مسلسل بسته شدند. امام خمینى پس از 19 روز حبس در زندان قصر به زندانى در پادگان نظامى عشرت آباد منتقل شد.بر اثر خشم زیاد مردم و فشار بر رژیم،امام خمینى در شامگاه 18 فروردین 1343 بدون اطلاع قبلى آزاد و به قم منتقل مى شود.

امام خمینى در روز 4 آبان 1343ش سخنرانی در محاکمه دخالتهاى غیرقانونى هیئت حاکمه آمریکا در کشور اسلامى ایران و افشاى خیانتهاى شاه کرد. او که خطر اصلى براى رژیم شاه محسوب می شد دوباره در سحرگاه 13 آبان 1343 بازداشت و به همراه نیروهاى امنیتى مستقیماً به فرودگاه مهرآباد تهران اعزام و با یک فروند هواپیماى نظامى تحت الحفظ مأمورین امنیتى و نظامى به آنکارا پرواز کرد. این دستگیری مورد اعتراض علما، مراجع تقلید مردم واقع شد.

تبعید امام خمینى از ترکیه به عراق

روز 13 مهر ماه 1344 حضرت امام به همراه فرزندشان آیت الله حاج آقا مصطفى از ترکیه به تبعیدگاه دوم، کشور عراق اعزام شدند. دوران اقامت طولانى و 13 ساله امام خمینى سلسله درسهاى خارج فقه خویش را با همه مخالفت‌ها و کارشکنیهاى عناصر مغرض در آبان 1344 در مسجد شیخ انصارى (ره) نجف آغاز کرد، که تا زمان هجرت از عراق به پاریس ادامه داشت. وی هیچگاه دست از مبارزه نکشید، و با سخنرانیها و پیامهاى خویش امید به پیروزى را در دلها زنده نگاه مى داشت. امام خمینى در پیامى (17 خرداد 1346) به مناسبت جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل فتواى انقلابى خویش را مبنى بر حرمت هرگونه رابطه تجارى و سیاسى دولتهاى اسلامى با اسرائیل، و حرمت مصرف کالاهاى اسرائیلى در جوامع اسلامى را صادر کرد.چهار سال تدریس، تلاش و روشنگرى امام خمینى توانسته بود تا حدودى فضاى حوزه نجف را دگرگون سازد. در سال 1348 علاوه بر مبارزین بى شمار داخل کشور مخاطبین زیادى در عراق، لبنان و دیگر بلاد اسلامى بودند که نهضت امام خمینى را الگوى خویش مى دانستند. حضرت امام سلسله درسهاى خویش را درباره حکومت اسلامى یا ولایت فقیه در بهمن 1348 آغاز کرد. انتشار مجموعه این درسها در قالب کتابى تحت عنوان «ولایت فقیه» یا «حکومت اسلامى» در ایران و عراق و لبنان و در موسم حجّ شور تازه اى به مبارزه مى داد.

امام خمینى و استمرار مبارزه

با فتوای امام و برخى دیگر از علماى اسلام در سال 1353علیرغم تبلیغات گسترده رژیم شاه، حزب رستاخیز منحل شد. شاه در اسفند 1354ش تصمیم به تغییر تاریخ رسمی ایران از هجری به شاهنشاهی کرد که امام خمینى در واکنش سخت، فتوا به حرمت استفاده از تاریخ بى پایه شاهنشاهى دادو رژیم در سال 1357 ناگزیر از عقب نشینى و لغو تاریخ شاهنشاهى شد.

اوج گیرى انقلاب اسلامى در سال 1356 و قیام مردم

امام خمینى که تحولات جارى جهان و ایران را زیر نظر داشت از فرصت به دست آمده نهایت بهره برداى را کرد. شهادت آیت الله حاج سید مصطفى خمینى در اول آبان 1356 و درج مقاله اى توهین آمیز علیه امام در روزنامه اطلاعات و اعتراض به این مقاله، به قیام 19 دى ماه قم در سال 56 منجر شد که طى آن جمعى از طلاب انقلابى به خاک و خون کشیده شدند. برگزارى مراسم سوم، هفتم و چهلم هاى پیاپى در بزرگداشت خاطره شهیدان در تبریز، یزد، جهرم و شیراز، اصفهان و تهران قیامهایى مکرر پدید آورد. همچنین کشتار بیرحمانه مردم بوسیله نیروهاى نظامى در میدان شهدا (ژاله) تهران در روز 17 شهریور ، اعتصابهاى سراسرى در ماههاى پایانى رژیم شاه به دعوت امام مبارزات انقلاب را به اوج خود رساند.

هجرت امام خمینى از عراق به پاریس

روز دوم مهر 1357 منزل امام در نجف بوسیله قواى بعثى محاصره گردید. رئیس سازمان امنیت عراق در دیدار با امام خمینى گفته بود که شرط ادامه اقامت ایشان در عراق دست کشیدن از مبارزه و عدم دخالت در سیاست است و امام نیز با قاطعیت پاسخ داده بود که به خاطر مسئولیتى که در مقابل امت اسلام احساس مى کند حاضر به سکوت و هیچگونه مصالحه اى نیست. روز 12 مهر، امام خمینى نجف را به قصد مرز کویت ترک گفت. دولت کویت با اشاره رژیم ایران از ورود امام به این کشور جلوگیرى کرد. ایشان پس از مشورت با فرزندش تصمیم به هجرت به پاریس گرفت. در روز 14 مهر ایشان وارد پاریس شدند.

در مدت اقامت 4 ماهه امام در پاریس، نوفل لوشاتو مهم ترین مرکز خبرى جهان بود و مصاحبه هاى متعدد و دیدارهاى مختلف امام دیدگاههاى ایشان را در زمینه حکومت اسلام و هدفهاى آتى نهضت براى جهانیان بازگو مى کرد. به این ترتیب جمع بیشترى از مردم جهان با اندیشه و قیام ایشان آشنا شدند و از همین جا بود که بحرانى ترین دوران نهضت را در ایران رهبر کرد. پیامهاى امام خمینى مبنى بر وجوب ادامه مبارزه، طرحهاى رژیم را نقش بر آب ساخت. امام خمینى در دیماه 57 شوراى انقلاب را تشکیل داد.

بازگشت امام خمینى به ایران پس از 14 سال تبعید

سرانجام امام خمینى بامداد 12 بهمن 1357 پس از 14 سال دورى از وطن وارد کشور شد. سپس در بهشت زهرا، سخنرانی تاریخى کردند. در همین نطق بود که امام خمینى با صداى بلند فرمود: «من به پشتیبانى این ملت دولت تعیین مى کنم.» در 16 بهمن 57 امام خمینى رئیس دولت موقت انقلاب را تعیین نمود. آخرین مقاومت‌هاى رژیم شاه در هم شکسته شد و صبحدم 22 بهمن، خورشید پیروزى نهضت امام خمینى و انقلاب اسلامى در ایران طلوع کرد.

انقلاب دوم، تسخیر لانه جاسوسى آمریکا

روز 13 آبان گروهى از نیروهاى مسلمان دانشگاهى با نام «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام» سفارت آمریکا در تهران را اشغال کرده و پس از شکستن مقاومت تفنگداران آمریکایىِ نگهبان سفارت جاسوسان آمریکایى را بازداشت کردند. امام خمینى از حرکت انقلابى دانشجویان حمایت کرد و آنرا انقلابى بزرگتر از انقلاب اول نامید. در آن سالها شهادت دهها تن از یاران امام و مسئولین نظام جمهورى اسلامى و تصمیم سریع و قاطع حضرت امام در انتخاب و نصب بلافاصله افراد به جاى شهیدانى که در این حوادث از مدیریت نظام گرفته مى شدند، در سامان دادن به امور و مأیوس کردن دشمن نقشى بس مؤثر داشت و موجب حیرت محافل خبرى و سیاسى جهان بود.

جنگ تحمیلى و دفاع 8 ساله امام و ملت ایران

ارتش عراق در روز 31 شهریور 1359 تجاوز گسترده نظامى خویش را آغاز کرد. همزمان هواپیماهاى نظامى عراق فرودگاه تهران و مناطق دیگر را بمباران کردند و با تصرف مناطق مرزی همراه بود. جنگ تحمیلی با رشادت و مقاومت رزمندگان دشمن را به عقب راند و بالاخره در29 تیرماه 1367 با قبول قطعنامه 598 شوراى امنیّت جنگ تحمیلى 8 ساله به پایان رسید. پس از برقرارى صلح نسبى، امام خمینى طى پیامى در 9 بند سیاستها و خط مشى بازسازى کشور را براى مسئولین جمهورى اسلامى ترسیم نمود.

امام خمینى در تاریخ 25بهمن ماه 1367 در ضمن چند سطر کوتاه به صدور حکم ارتداد و اعدام سلمان رشدى نویسنده کتاب مبتذل «آیات شیطانى» و ناشرین مطلع از محتواى کفر آمیزى این کتاب، انقلابى دیگر بر پا کرد. پیامدهاى این واقعه موجودیت جامعه اسلامى را به عنوان یک امت واحده جلوه گر ساخت.

سیره‌ی اخلاقی

امام خمینى زمانى در نقش رهبرى انقلاب اسلامى در سال 1342 ظاهر شد که سالها پیش از آن مراحل مختلف تهذیب نفس و جهاد اکبر و کسب فضائل معنوى و معارف حقیقى را در سطوح عالیه گذرانده بود. راز موفقیتهاى امام خمینى را باید در مجاهده طولانى او با نفس و نیل به معرفت شهودى حقیقت جستجو کرد. فهم انگیزه و اهداف مبارزات سیاسى امام خمینى بدون نظر کردن به مراحل تکامل شخصیت روحى و معنوى و علمى وى ممکن نیست. از برجسته ترین ویژگیهاى نهضت امام خمینى : اعلام خط مشى مشخص در مبارزه اتخاذ مواضع روشن و عدول نکردن از آنها و قاطعیت در پیگیریهاى هدفهاست.

امام خمینى در زندگى، سخت معتقد به برنامه ریزى و نظم و انضباط بود. ساعات مشخصى از شبانه روز را به عبادت و ذکر حق و قرائت قرآن و دعا و مطالعه مى پرداخت. قدم زدن و در همان حال ذکر خدا گفتن و اندیشیدن جزئى از برنامه روزانه اش بود. او در حالى که عمرش به 90 نزدیک شده بود هنوز یکى از پرکارترین رهبران سیاسى جهان بود که نشاط خدمت در راه تعالى جامعه اسلامى و حلّ مشکلات آن را هیچگاه، حتى در سهمگین ترین حوادث از دست نمى داد. علاوه بر مطالعه روزانه اهمّ اخبار و گزارشات مطبوعات رسمى کشور و مطالعه دهها بولتن خبرى و گوش دادن به اخبار رادیو و تلویزیون داخلى، او در چندین نوبت در شبانه روز تحلیلهاى و خبرهاى رادیوهاى بیگانه فارسى زبان را گوش مى داد تا شخصاً در جریان روند تبلیغات دشمنان انقلاب قرار گیرد و راههاى مقابله با آنرا اندیشه کند. فعالیتها متراکم روزانه و تشکیل جلسات با مسئولین نظام اسلامى موجب نمى شد تا ارتباط با قشرهاى مردم عادى را بعنوان اصلى ترین سرمایه هاى نهضت اسلامى نادیده بگیرد. او هیچ تصمیمى را که مربوط به سرنوشت جامعه اش باشد نمى گرفت مگر آنکه صادقانه با مردم در میان مى گذاشت. مردم را محروم ترین کسان براى دانستن حقایق مى دید. چهره اى مصمّم و مهربان داشت، نگاهش پرجاذبه و سرشار از معنویت بود. جمعیت که در حضورش مى نشست بى اختیار غرق در جاذبه معنویش مى شد، بسیارى از حاضران ناخودآگاه اشک شوق مى ریختند.

آثار

کتب زیر از تألیفات امام خمینی است:

عرفان

1. شرح دعاى سحر
2. مصباح الهدايه
3. لقاء الله
4. سر الصلوة(صلوة العارفين يا معراج السالكين)
5. تعليقة على شرح فصوص الحكم
6. تعليقة على مصباح الانس
7. تعليقة على شرح حديث راس الجالوت
8. شرح حديث راس الجالوت
9. شرح ديگرى بر حديث راس الجالوت
10. تفسير سوره حمد
11. الحاشية على الاسفار
12. آداب الصلوة
13. مبارزه با نفس-جهاد اكبر
14. شرح جنود عقل و جهل
15. اربعين يا چهل حديث

كتابهاى فقه استدلالى

1. كتاب الطهاره(4 جلد)
2. المكاسب المحرم(2 جلد)
3. كتاب البيع(5 جلد)
4. كتاب الخلل
5. رسالة فی التقيه
6. رسالة فی قاعدة من ملك
7. رسالة فی تعيين الفجر فی الليالى المقمره

كتابهاى اصول فقه

1. رساله لا ضرر
2. رسالة الاستصحاب
3. رسالة فی التعادل و التراجيح
4. رسالة الاجتهاد و التقليد
5. رسالة فی الطلب و الاراده
6. تعليقة على كفاية الاصول
7. رساله در موضوع علم اصول
8. تقريرات درس آيت الله العظمى بروجردى
9. تعليقة على العروة الوثقى
10. تعليقة على وسيلة النجاة
11. حاشية توضيح المسائل
12. رساله نجاة العباد
13. حاشيه رساله ارث
14. مناسك يا دستور حج
15. تحرير الوسيله
16. ملحقات توضيح المسائل
17. استفتائات
18. حكومت اسلامى يا ولايت فقيه
19. كشف الاسرار
20. رساله اى مشتمل بر فوائدى در بعضى مسائل مشكله
21. تهذيب الاصول
22. رسالة فی قاعدة لا ضرر يا نيل الاوطار
23. لب الاثر يا رسالة في الطلب و الاراده و الجبر و التفويض

از دیگر آثار او کتب زیر است:

1. رساله در رجال
2. ديوان شعر
3. صحيفه نور(چندین مجلد)
4. وصيت نامه سياسى، الهى
5. ره عشق
6. باده عشق

بزرگداشت‌ها

• در 14 و 15خردادماه هر سال به مناسبت سالگرد امام خمینی در ایران عزای عمومی و تعطیل رسمی اعلام شده است و به همین مناسبت در روز 14 خرداد ماه مراسم بزرگداشت وی در حرم امام خمینی با سخنرانی آیت الله خامنه ای برگزار می شود.
• تاکنون دانشنامه ای در 10 مجلد و همچنین مقالات و پایان نامه های فراوانی درباره زندگی یا اندیشه های امام خمینی نوشته شده است.
• بعد از رحلت امام، بانک مرکزی تصویر وی را بر روی کلیه اسکناس ها جمهوری اسلامی و سکه های بهر آزادی چاپ کرد.
• همچنین تمبرهای پستی برای بزرگداشت امام خمینی توسطه اداره پست جمهوری اسلامی ایران به چاپ رسیده است.  
• بسیاری از خیابانها و معابر در ایران و حتی در کشورهای دیگر از جمله نجف اشرف به نام امام خمینی نامگذاری شده است.
• مجموعه های تلویزیونی، فیلم سینمایی و مستندهای از آثار چند رسانه ای است که به زندگی امام خمینی و اندیشه های او پدرداخته است.
  

وفات

سرانجام امام خمینی در ساعت 10 شنبه شب 13 خرداد 1368ش مطابق با29 شوال 1409ق نداى حق را لبيک گفت و به ملكوت اعلى پيوست. حضرت آيت الله العظمى گلپايگانى با جمعيت بى شمارى از شخصيت‌هاى مذهبى و سياسى ، بر جسد مطهر امام نماز گزارد، سپس با تشييع عظيم ميليونى در بهشت زهرا دفن شد.

منبع

• عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، فقهای نامدار شیعه، قم: كتابخانه آيت الله مرعشي نجفي، 1372.
• جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ج2، قم: معروف، چاپ دوم، 1382.