این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
جمال الدین بن ابوالمعالی کلباسی
 | |
| اطلاعات فردی و علمی | |
|---|---|
| نام کامل | جمال الدین کلباسی |
| زادروز | ۱۲۷۳قمری |
| تاریخ وفات | ۱۳۵۰قمری |
| مدفن | تکیه کلباسی |
| اساتید | آخوند خراسانی، آقا سید محمد کاظم طباطبائی یزدی، و... |
| شاگردان | سید حسین بروجردی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، میرزا علی آقا شیرازی، و... |
| اجازه روایت از | ابوالمعالی کلباسی، میرزا محمدهاشم چهارسوقی |
| آثار | تلخیص الهیئة، کتابی در اصول فقه، رساله ای در صلوة مسافر، و... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | ائمه جماعت، نویسنده، محدث، و... |
حاج میرزا جمال الدین کلباسی(1273ق- 1350ق)، فقیه اصولی، محدث رجالی و صاحب نظر در علوم هیئت و نجوم، پسر ارشد علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی از علمای اصفهان در قرن چهاردهم هجری است.
زندگی‌نامه
ولادت
وی در سال 1273ق در اصفهان در منزل پدری اش جنب مسجد حکیم دیده به جهان گشود.
فرزندان
میرزا جمال الدین در حدود سال1328ق با دختر عالم فقیه حاج شیخ ابوتراب کلباسی ازدواج کرد. شیخ ابوتراب پنجمین پسر عالم فقیه اصولی حاج شیخ محمدجعفر کلباسی، سومین پسر حاجی کلباسی بوده است. دو پسر به نامهای مهدی و جواد و یک دختر، حاصل این ازدواج بود که پسران در لباس روحانیت و از علمای دینی نبوده اند. حاجیه فاطمه خانم دختر میرزا جمال الدین به عقد عالم فاضل جلیل حاج شیخ محمود مقتدایی خوراسکانی در می آید و واسطه خیر در این کار، فقیه حکیم نامی حاج میرزا رضا کلباسی بوده است.[۱]
اساتید
اغلب تحصیلات او در فقه و اصول، ادبیات و رجال نزد پدر دانشمندش صورت گرفته است و اجازه حدیث از پدر اخذ نموده است. همچنین از میرزا محمد هاشم چهارسوقی نیز اجازه دریافت نموده است.
پس از وفات پدر به همراه برادرش میرزا ابوالهدی به عتبات عالیات رفته و نزد آخوند خراسانی و آقا سید محمد کاظم طباطبائی یزدی استفاده نمود و از آن دو بزرگوار نیز اجازه گرفت.[۲]
شاگردان
میرزا جمال الدین چه در ایام اقامت در نجف اشرف و چه پیش و پس از آن در حوزه اصفهان به تدریس و تربیت طلاب و فضلا اشتغال داشت. او بویژه از سال1340ق یعنی پس از بازگشت به اصفهان، عمر شریف خود را به تدریس و تعلیم و تألیف و تحقیق اختصاص داد و از جمله ید طولایی در علم نجوم داشت.
از جمله شاگردان و راویان او می توان به حضرات آیات ذیل اشاره کرد:
آیت الله بروجردی در زمان تحصیل در اصفهان از محضر جمال الدین بهره برد و آیت الله سید شهاب الدین مرعشی در ایام اقامت در نجف اشرف بویژه در ریاضیات و نجوم از محضر این استاد استفاده کرده و از او روایت نیز می کند. وی می گوید که اجازه روایتی خود از میرزا جمال الدین را گم کرده و با اظهار تأسف از این بابت، یادآوری می کند که از این استاد و شیخ خود به همان طرق و سلسله مشایخ استاد و شیخ دیگرش میرزا ابوالهدی روایت می کند.[۳]
سیره اخلاقی
میرزا جمال الدین، همانند پدر و جد خود، بیشتر در انزوا به سر می برد و اهل رفت و آمد با مردم و معاشرت نبود. در کمال قناعت و سادگی و زهد و بی آلایشی زندگی کرد و اغلب اوقات خود را صرف مطالعه و پژوهش و تصنیف و عبادت و شب زنده داری می‌کرد. حتی تدریس و مباحثات علمی اش را در منزل انجام می داد. نماز جماعت او امتیاز خاصی داشت و خواص علما و بزرگان در نماز خود به او و برادرش میرزا ابوالهدی اقتدا می کردند.
میرزا جمال الدین افزون بر جلالت در نسب و حسب، به مکارم اخلاقی و اوصاف ملکوتی آراسته بود و در زهد و تقوی و طهارت نفس و وارستگی شهرت بسیاری داشت.
شاگردش حاج شیخ احمد فیاض می گوید:
« [ حاج میرزا جمال ا لدین و حاج میرزا هدی] خیلی مواظب بودند که حرف لغوی نزند و ما حرف لغوی از ایشان نشنیدیم. همیشه مشغول ذکر و فکر و درس بودند». حاج آقا رحیم ارباب فرموده بودند که این دو برادر به ملک اشبهند تا به انسان».[۴]
سید شهاب الدین نجفی مرعشی:
« استاذی العلامه آیت الله الحاج میرزا جمال الدین الکرباسی بن العلامه المیرزا ابی المعالی ابن العلامه الحاج محمدابراهیم الکرباسی، عالم فاضل ورع...».[۵]
میرزا محمدعلی معلم حبیب آبادی:
« مرحوم حاجی میرزا جمال الدین از علما و فقها و مانند پدر اهل زهد و تقوی و ذکر و فکر و عبادت بود...».
«جمال الدین بن میرزا ابی المعالی کرباسی از بزرگان زهد و تقوی و مرتاضین و دانشمندان معاصرین بود. پس از فوت مرحوم پدر خود[...] به نجف اشرف به همراهی برادر خود مشرف شده و در آنجا مدت بیست و پنج سال توقف نموده... پس از آنکه به مراحل اجتهاد رسید با برادر خود به اصفهان مراجعت نمود و چون مردمان برحسب سابقه اسم و شهرت خانوادگی متوجه آنها شدند، آنها بدین توجه از طریقه زهد و انزوای خود پا بیرون نگذاشتند و بر همان مسلک مستقیم خود زندگانی خود را خاتمه دادند. به هیچ وجه مشارالیه در عناوین ریاست وارد نشد با آنکه همه اسباب از برای جنابش مهیا بود و هیچ گونه آلودگی های مرسومی را در خود راه نداد و به جز منظور خدای خویش در اعمال خویش منظوری از برای خود قرار نداد. چون بعضی از خواص مدتی اصرار کردند برای نماز شب مغرب و عشا در مسجد کوچک جنب منزل خود که معروف به مسجد جوء جوء می باشد، حاضر شده، بدون آنکه رعایتی در توجه مردم بنماید نماز خود را خوانده به منزل معاودت می فرمود. در عصر خویش نمونه ای از گذشتگان بود در تدین و حقیقت می توان گفت زهد و تقوی پس از فوت او بساط خود را از شهر اصفهان برچید...».
آل محبوبه در ماضی النجف:
«الشیخ میرزا جمال الدین[...] کان عالماً فاضلاً منزویاً عن الناس متأسیاً بأبائه فی الورع[...] کان مصاحباً لاخیه ابی الهدی الی ان توفی وله الید الطولی فی الهیئة مستقلاً فی التدریس فی داره[...]».[۶]
محمد کلباسی حائری:
« حضرت حجت الاسلام والمسلمین عمده العلما و المجتهدین مرحوم آقای حاج میرزا جمال الدین کلباسی، از بزرگان عصر خود و در فقه و اصول ید طولایی داشت و در زهد و تقوی و عبادت و احتیاط به پدر و جد بزرگوارش تأسی نموده بود...[۷]»
« از اعاظم علما و مجتهدین، ازهد زهاد و عابدترین افراد زمان خود بود[...] مدت عمر دقیقه ای از تألیف و تدریس و عبادت غافل نبود و در مسجد جورجیر(جوجی)[...] اقامه جماعت می فرمود و نماز ایشان از زبده ترین جماعات اصفهان محسوب می شد».[۸]
آثار و فعالیت‌ها
آثار
وی کتابها و رسائل بسیاری در شاخه های گوناگون علوم اسلامی مانند فقه، اصول، رجال، هیئت، نجوم و ریاضیات نوشته است که متأسفانه پس از فوت او در دست نیست. گویا پس از وفات، مخطوطات وی را رایگان و یا به قیمت ناچیزی خریداری کرده و برده اند. آنچه از تصنیفات آن بزرگمرد تاکنون آگاهی داریم از این قرار است:
1. «تلخیص الهیئة»، شامل مهمات مسائل هیئت قدیم و معرفت تقویم و اسطرلاب است.
2. «شرح بر کفایه آخوند خراسانی» که به گونه شرح مزجی است.
3. «کتابی در اصول فقه»، از باب انسداد تا اواسط استصحاب، نزدیک به سیصد صفحه.
4. «رساله ای در صلوة مسافر»،[۹] نسخه اصل این رساله به خط زیبای مؤلف و در دویست و چهل صفحه نزد حفیدش، آیت الله مقتدایی، موجود است. آغاز رساله: «المقصد الثامن فی البحث عن الصلوة المسافر و الکلام اولاً فی شروطها و هی امور سته علی ما یأتی انشاءالله تعالی بیاتها...»، پایان رساله: «وقد وقع الفراغ بحمدالله تعالی من تحریر تلک الاوراق فی ازمنة وقوفی فی المشهد المقدس الغروی علی مشرفه الاف التحیات وقد قارن عشر الاول من اول الربیعین من عام الاربعین و الثلثماة بعد الالف من الهجرة المقدسه و ارجو من الله تعالی ان یعاملنا بفضله الواسع...»
5. «الخلل فی الصلاة فی شرح شرایع الاسلام» آغاز: «الفصل الاول فی الخلل الواقع فی الصلاة المفروضة الیومیة». انجام:«خاتمه یذکر فیها جمله من فروع الشبهه الموضوعیة المتعلقه بابواب المشکوک». تاریخ کتابت به حروف ابجد (سنه غشلو) و در نجف اشرف نوشته شده است. نسخه اصل این رساله در کتابخانه سید حسین خادمی نگهداری می شود.[۱۰]
همچنین گفتنی است که پاره ای از دست‌نوشته های میرزا جمال الدین که از روی برخی کتب استنساخ کرده، نیز باقی مانده است. از جمله کتابت «تفسیر سوره واقعه» از صدرالمتألهین شیرازی که به خط بسیار زیبای نستعلیق میرزا جمال الدین صورت گرفته و پایان آن چنین نوشته است:« قد تمت رساله الشریفه الحاویه لجم من العلم و الحکمة و قد کتبها لنفسه الخاطئه بیده الداثرة الفانیه احقر المحتاجین الی الله رب العالمین جمال-الدین ابن ابی المعالی ابن محمد ابراهیم جزاهم الله بالاحسان احسانا و بالسیئات غفرانا فی الثلث الثالث من شهر رمضان المبارک سنه 1298».[۱۱]
فعالیت‌ها
جمال‌الدین کلباسی در مسجد جوجو (جوجی) اقامه جماعت می فرمود و نماز وی از زبده ترین جماعات اصفهان محسوب می شد.[۱۲]
وفات
وی سرانجام در شب 17 رمضان المبارک سال 1350ق وفات یافته و جنب پدر در تکیه کلباسی واقع در تخت فولاد مدفون شد.[۱۳]
پانویس
- ↑ کرباسی زاده، خاندان کلباسی، صص247-198؛ کرباسی زاده، مشاهیر مزار ابوالمعالی کلباسی، صص112-107.
- ↑ معلم حبیب آبادی، تاریخ رجال خاندان کلباسی، ص100، مخطوط؛ مرعشی نجفی، المسلسلات، ج2، ص54؛ مرعشی نجفی، الاجازة الکبیرة، ص35؛ کرباسی زاده، مشاهیر مزار ابوالمعالی کلباسی، صص104-103.
- ↑ مرعشی نجفی، المسلسلات، ج2، ص 54؛ کلباسی، خاندان کلباسی، ص245؛ آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ج3، ص236؛ کرباسی زاده، مشاهیر مزار ابوالمعالی کلباسی، ص105؛ مجله حوزه، ش18، صص36-35.
- ↑ مجله حوزه، ش18، صص36-35؛ جابری انصاری، تاریخ اصفهان، ص294؛ کلباسی حائری، خاندان کلباسی، ص244؛ کتابی، رجال اصفهان، ص198؛ کلباسی، مقدمه سماءالمقال، ج1، ص39؛ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ص108.
- ↑ مرعشی نجفی، الاجازة الکبیرة، ص35.
- ↑ آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ج3، ص236.
- ↑ کلباسی حائری، خاندان کلباسی، ص244.
- ↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ص108.
- ↑ مهدوی، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص43؛ آقا بزرگ تهرانی، نقبا، البشر، ج1، ص308.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج4، ص428؛ کلباسی، خاندان کلباسی، ص246؛ کتابی، رجال اصفهان، ص198؛ کتابخانه آیت الله مقتدایی؛ ناشناس، فهرس مخطوطات مکتبة آیت الله الخادمی.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج3، صص562-559.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج2، ص366.
- ↑ معلم حبیب آبادی، تاریخ رجال خاندان کلباسی، ص101، مخطوط؛ کرباسی زاده، مشاهیر مزار ابوالمعالی کلباسی، ص107.
منابع
- مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1392.