این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
 | |
| اطلاعات فردی و علمی | |
|---|---|
| نام کامل | سید شهاب الدین مرعشی نجفی |
| زادروز | ۱۲۷۶ شمسی |
| تاریخ وفات | ۱۳۶۹شمسی |
| مدفن | تخت فولاد |
| اساتید | آيت الله سيد حسن صدر، آيت الله سيداحمد بهبهانى، آيت الله شيخ محمد حسين كاشف الغطاء نجفى، و... |
| شاگردان | شهید محمد صدوقی، شهید دکتر سید محمد بهشتی، سید محمود طالقانی، و... |
| آثار | طبقات النسابين، اعيان المرعشيين، رساله الفتحيه، و... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از نهضت امام خمینی با پخش اعلامیه و افشاگری |
| اجتماعی | مرجع تقلید، نویسنده، و... |
سید شهاب الدین مرعشی نجفی(1315ق/1276ش- 1411ق/1369ش) از فقها و مراجع تقلید در قرن چهاردهم و از شاگردان از شیخ عبدالکریم حائری که نخستین کتابخانه ایران و سومین کتابخانه جهان اسلام را تاسیس کرده است. ایشان در سالهاى 1350 - 1351 ق. به اصفهان رفت و یک هفته در گورستان تخت فولاد به ثبت تاریخ ولادت وفوت علماى به خاک سپرده شده در آن قبرستان پرداخت. بسیارى از گورستانهاى دیگر اصفهان را نیز مورد تحقیق قرار داد و اطلاعات سودمندى به دست آورد.
زندگینامه
ولادت
سید شهاب الدین در بيستم صفر 1315 ق مطابق با 1276 ش در نجف به دنیا آمد.
خاندان
پدرش، آیت الله سید شمس الدین محمود مرعشى (1279 ق- 1338ق) از فقها و مدرسان علوم اسلامى نجف و از شاگردان مبرز آيات عظام : مرحوم آخوند خراسانى صاحب كفاية الاصول و مرحوم حاج سيدمحمد كاظم طباطبائى يزدى ، صاحب كتاب العروة الوثقى بوده است. جد ايشان مرحوم آيت الله سيد على ، معروف به سيد الاطباء يا سيد الحكما، ازشاگردان مرحوم صاحب جواهر و مرحوم شيخ مرتضى انصارى صاحب كتاب مكاسب و رسائل است.نسب وی با سى و سه واسطه به امام زين العابدين(ع)منتهى مى شود . مادرش بنت مرحوم آيت الله آقا سيد ابو القاسم خوئى ، فرزند مرحوم آيت الله سيد مهدى خوئى است كه از بنى اعمام مرحوم آيت الله العظمى آقاى حاج سيد حسين كوه كمرى عم بزرگوار مرحوم آيت الله آقاى سيد محمد حجت مى باشد.
تحصیلات
او از نوجوانی دروس مقدماتى و سطح را نزد مرحوم والدشان طی کرده و ادبیات عرب، فقه، اصول، حدیث، درایه، رجال و تراجم و ... را نزد استادان برجسته حوزه علمیه نجف فرا گرفت. علاوه بر اين در ساير علوم ، نظير : علم حديث ، رجال ، درايه ، تراجم ، انساب ، تفسير ، حروف و اوقاف ، كلام و عقايد و اديان ، طب ، تجويد و قرائت قرآن كريم ، ادبيات و علوم آلى ، حساب و هندسه و ساير علوم رياضى و بعضى علوم غريبه از محضر اساتيد بهره برده و بر بسيارى از علوم مذكوره تسلط كامل يافتند. در سن 20 یا 27 سالگى به درجه اجتهاد نایل شد.
آیت الله مرعشى پس از رحلت پدر در سال 1338 ق، براى ادامه تحصیل به کاظمین، سامرّا و کربلا رفت و سالها در حوزه هاى علمیه آن دیار، از محضر اساتید استفاده نمود. در سال 1342ق پس از زیارت مرقد امام رضا(علیه السلام) به تهران رفت و در حوزه علمیه تهران به فراگیرى فقه، اصول، فلسفه و کلام پرداخت.
سال بعد، براى زیارت مرقد حضرت معصومه(علیها السلام) به قم رفت. به دستور آیت الله العظمى شیخ عبدالکریم حائرى یزدى در این شهر ماندگار شد. ایشان مدتى در درس آیت الله حائرى و شمارى از استادان حوزه علمیه قم شرکت جست و همان سال اقامت شروع به تدريس سطح و خارج فقه و اصول مى نمايند.
اساتید
- آیت الله آقا ضیاء عراقى (متوفاى 1373 ق)
- آیت الله شیخ احمد کاشف الغطاء (متوفاى 1373 ق)
- آيت الله شيخ محمد حسين شيرازى
- حجت الاسلام و المسلمين ميرزا باقر ايروانى نجفى
- آيت الله شيخ اسماعيل محلاتى نجفى
- آيت الله سيد حسن صدر
- آقا ضياء الدين عراقى
- علامه محقق اصولى
- آيت الله سيداحمد بهبهانى
- آيت الله شيخ محمد حسين كاشف الغطاء نجفى
- علامه محقق آيت الله آقا ميرزا آقا اصطهباناتى
- آیت الله شیخ عبدالنبى نورى (متوفاى 1344ق)
- آیت الله آقا حسین نجم آبادى (متوفاى 1347ق)
- آیت الله میرزا طاهر تنکابنى (متوفاى 1360ق)
- آیت الله میرزا مهدى آشتیانى (متوفاى 1372 ق)
شاگردان
در طول بیش از هفتاد سال تدریس ایشان در حوزه علمیه قم، دانشمندان بسیارى تربیت شدند که شمارى از آنان از ایشان اجازه اجتهاد دریافت کردند. از جمله شاگردان برجسته و مبرز ايشان عبارتند از:
- شهید حسین غفارى
- شهید حاج آقا مصطفى خمینى
- شهید مرتضى مطهرى
- شهید دکتر محمد مفتح
- شهید دکتر سید محمد بهشتى
- شهید محمد صدوقى
- سید محمد على قاضى طباطبایى
- سید محمود طالقانى
- شیخ شهاب الدین اشراقى
- شیخ مرتضى حائرى
- حاج میرزا جواد آقا تهرانى
- شیخ حسن نورى همدانى
- آقا موسى صدر
- قدرت الله وجدانى فخر
- سید مرتضى عسگرى
- مصطفى اعتمادى
- محمد امامى کاشانى
- میرزا جواد تبریزى
- شیخ حسین نورى
- سید عبدالکریم موسوى اردبیلى
- شیخ على پناه اشتهاردى
- محمد تقى ستوده
- شیخ محمد رضا مهدوى کنى
جایگاه
جایگاه علمی
آیت الله مرعشى پس از رحلت آیت الله العظمى بروجردى (1340ش) به عنوان یکى از مراجع تقلید طراز اول شیعیان جهان به شمار مى آمد. نخستین رساله هاى عملیه ایشان به نام «نخبة الاحکام» و «سبیل النجاة» بین سالهاى 1366ق تا 1373ق چاپ شد. او بیش از هفتاد سال در حوزه علمیه قم به تدریس پرداختند.
جایگاه سیاسی
آیت الله مرعشى نجفى همواره از نهضت امام خمینى حمایت کرد. بارها اعلامیه داد و به افشاگرى پرداخت. ایشان در پى دستگیرى امام خمینى در سال 1342، با ارسال اعلامیه شدید اللحنى به رژیم پهلوى، خواستار آزادى امام خمینى شدند. او همراه مراجع تقلید و علماى طراز اول کشور براى آزادى امام خمینى به تهران سفر نمود و در این راه زحمت فراوانى متحمل شد و نامه ها و تلگرافهاى فراوانى در جهت حمایت از امام خمینى براى مراجع تقلید شیعه مقیم ایران و عراق مى فرستاد. ایشان پس از تبعید امام خمینى به ترکیه، در سخنرانی‌ها و اعلامیه ها این عمل رژیم پهلوى را محکوم مى نمود و براى شهداى 15 خرداد، مجلس یادبود برپا مى سازد و جنایتهاى رژیم پهلوى را افشا مى نماید. ایشان پس از شهادت آیت الله حاج آقا مصطفى خمینى در سال 1356، براى وى مجلس ترحیمى در حسینیه خویش بر پا مى کند، که پایان این مجلس به سردادن شعارهاى کوبنده علیه رژیم پهلوى و دستگیرى شمارى از مردم پیوند مى خورد. وی در طول سالهاى تبعید امام خمینى، با ایشان در ارتباط بودند و با اوج گیرى انقلاب اسلامى در سال 1356 همراه مراجع تقلید شیعه با فرستادن اعلامیه ها به هدایت نهضت مى پردازد.
پس از پیروزى انقلاب اسلامى نیز ایشان از نظام جمهورى اسلامى حمایت کرد و در مناسبتهاى مختلف با ارسال پیامها به تقویت نظام پرداختند.
سیره اخلاقی
از خصوصيات برجسته ايشان می‌توان به ساده زیستی و عدم توجه به مسائل مادى وزخارف دنيوى،علاقه و عشق بى حد و حصر نسبت به كسب علم و دانش،استفاده از امكانات داخلى، مداومت بر نماز جماعت در حرم مطهر حضرت معصومه(س) ،علاقه خاص به اهل بیت و حضرت معصومه(علیها السلام، خوشرویى و اخلاق نیک، شوخ طبعی و رسیدگی و عنایت ویژه به مستضعفان اشاره نمود.
فعالیت‌ها
فعالیت علمی
تاسیس کتابخانه در سال 1353ش که از بزرگترین کتابخانه هاى کشور و در ردیف کتابخانه مجلس شوراى اسلامى و کتابخانه آستانه قدس رضوى است. این کتابخانه بسیارى از کتب خطى اسلامى جهان را دارا است.
تأسیس مدارس علمیه یکى دیگر از فعالیتهاى درخشان وى مى باشد. مدرسه مهدیه در سال 1376ق. در قم، مدرسه مؤمنیه در سال 1389 ق. در دو طبقه و کتابخانه مدرسه با حدود 3500 جلد کتاب نیز به وسیله ایشان تأسیس شد. مدرسه شهابیه در سال 1400 ق. در سه طبقه و مدرسه مرعشیه نیز از مدارس علمیه اى است که در سه طبقه، در سال 1383 ق. به همت ایشان تأسیس شد و اداره آن بر عهده ایشان واگذار شد.
به امر آیت الله العظمى مرعشى نجفى، مرقد علامه مجلسى در اصفهان بازسازی شد. اهداء کتابهاى فقهاى شیعه براى دانشمندان شیعه، سنى، مسیحى و دانشگاههاى جهان نیز از فعالیتهاى فرهنگى ایشان است.
ایشان براى نوشتن کتابها به بسیارى از کشورهاى اسلامى مسافرت نمود و با دانشمندان شیعه، سنى و مسیحى به گفتگو نشست. وى با علامه سید محمود شکرى آلوسى بغدادى، شیخ طنطاوى جوهرى مصرى، انستانس کرملى بغدادى، شیخ عبدالسلام شافعى کردستانى، سید ناصر حسین هندى فرزند علامه میر حامد حسین هندى، تا گور(نویسنده و فیلسوف شهیر هند)، میرزا احمد تبریزى (پیشواى فرقه ذهبیه)، میرزا عنایت الله اخبارى، پروفسور هانرى کربن، دکتر فؤاد سرگین آلمانى، سید ابراهیم رفاعى راوى بغدادى، رشید بیضوى لبنان، سید محمد رشید رضا(نویسنده تفسیر المنار) و بسیارى از اندیشمندان دیگر دیدار نمود.
وى براى تألیف زندگینامه هاى علما، سادات و امامزاده ها گاه به قبرستانهاى کهن مى رفت و با خواندن نبشته هاى قبرهاى علماء ادباء، شعراء، سادات و امامزاده ها مى پرداخت. ایشان در سالهاى 1350 - 1351 ق. به اصفهان رفت و یک هفته در گورستان تخت فولاد به ثبت تاریخ ولادت وفوت علماى به خاک سپرده شده در آن قبرستان پرداخت. بسیارى از گورستانهاى دیگر اصفهان را نیز مورد تحقیق قرار داد و اطلاعات سودمندى بدست آورد.
آثار
شمار آثار ایشان به 148 کتاب، رساله و مقاله مى رسد. اینک نام برخى از آثار چاپ شده اش را مى آوریم:
كتب رجال ، انساب ، تاريخ
- مشجرات آل رسول الله الاكرم(ص)در چهار مجلد بزرگ
- المسلسلات
- طبقات النسابين
- مزارات العلويين
- الفوائد الرجاليه
- اعيان المرعشيين
- اللئالى المنتظمة و الدرر الثمينة
- مستدرك كتاب شهداء الفضيلة مرحوم آية الله حاج شيخ عبد الحسين امينى نجفى
- لمعة النور و الضياء
- رساله سجع البلابل في ترجمة صاحب الوسائل
- رساله وسيلة المعاد في مناقب شيخنا الاستاد
- رسالة لؤلؤة الصدف في حياة السيد محمد الاشرف
- رسالة منية العاملين
- رساله الفتحيه
- رساله مطلع البدرين
- رساله مفرج الكروب
- رساله طريفه
- رساله در شرح حال استاد خود ، مرحوم آية الله شيخ محمد محلاتى نجفى
- منية الرجال في شرح نخبة المقال در شرح منظومه نخبة المقال درعلم رجال تاليف سيد حسين حسينى بروجردى
- رساله در شرح حال شيخ عز الدين بن اثير موصلى
- رساله در شرح حال آية الله حاج سيد ابو القاسم طباطبائى تبريزى نجفى
- رساله رياض الاقاحى در شرح حال متكلم محدث شيخ زين الدين بياضى عاملى
- هدية ذوى الفضل النهى في ترجمة المولى محمد علم الهدى
- مقدمه اى بر كتاب الدر المنثور»تاليف جلال الدين عبد الرحمن سيوطى شافعى
- شرح كتاب عمدة الطالب في انساب آل ابيطالب
- رسالة الافطسية در نسب سادات قريه طغرود
- رساله در اثبات صحت نسب خلفاى فاطميين مصر
- رساله در اشباه رسول الله(ص)
- رساله در تعيين مدفن سر مقدس حضرت سيد الشهداء
- رساله كشف الظنون عن حال صاحب كشف الظنون
- رساله منهج الرشاد في ترجمة الفاضل الجواد
- مزارات الطالبيين
- الصرفة في ترجمة صاحب كتاب النفحة
- رساله در شرح حال حاج محمد مؤمن شيرازى جزايرى
- رساله در احوال حضرت سلطان على فرزند امام باقر(ع)
- رسالة المنن و المواهب العددية در شرح حال مير محمد قاسم نسابه سبزوارى
- غنية المستجيز
- رساله در ترجمه احوال صاحب كتاب عمدة الطالب
- الرحلة الاصفهانيه ، شامل سفرنامه اصفهان
- الرحلة الشيرازية ، شامل سفرنامه شيراز
- تكميل كتاب تذكرة القبور آخوند ملا عبدالكريم گزى اصفهانى
- جذب القلوب الى ديار المحبوب
- رساله در فوائد متعلق به صحيفه كامله سجاديه
- الرحلة الآذربايجانية ، شامل سفر به آذربايجان
- حاشيه بر كتاب وقايع الايام محدث قمى
- رساله العزية در شرح حال شهيد مظلوم سيد عز الدين يحيى مشهور به امامزاده يحيى
- هدية النبلاء في تراجم العلويين من العلماء
- الضوء البدرى في حياة صاحب الفخرى
- المجدى في حياة صاحب المجدى
- كشف الارتياب في ترجمة صاحب لباب الانساب و الاعقاب و الالقاب
- الدرة النثيرة فيما يتعلق بالاجازة الكبيرة
- الظرائف في ترجمة صاحب الطرائف
- زهر الرياض في ترجمة صاحب الرياض
كتب فقه-اصول
- مسارح الافكار في مطارح الانظار
- مصطلحات فقهيه
- حاشيه مختصر بر شرح لمعه شيخ زين الدين شهيد ثانى
- حاشيه بر كتاب معالم الاصول شيخ حسن عاملى
- حاشيه بر كتاب متاجر استاد علامه شيخ مرتضى انصارى
- الهداية في معاضل الكفاية
- در بيع خيارى
- حاشيه بر قوانين الاصول ميرزاى قمى
- رساله در اثبات حليت لباس مشكوك
- الغاية القصوى
- حاشيه بر فرائد شيخ انصارى
- رساله توضيح المسائل
- سبيل النجاة
- رساله در لباس مشكوك
- هداية الناسكين در مناسك حج و زيارت حرمين شريفين
- راهنماى سفر مكه و مدينه
- رساله نخبة الاحكام
- حاشيه بر كتاب الوسيلة مرحوم آيت الله اصفهانى
- مصباح الناسكين در مناسك حج
- منهاج المؤمنين
مسائل متفرقه
- الروض الرياحين
- اجوبة المسائل الرازيه
- اجوبة المسائل العلمية و الفنون المتنوعة
- انس الوحيد
حدیث
- مفتاح احاديث الشيعة
- حاشيه بر كتاب الفصول المهمة صاحب وسائل
- المختصر النافع في علم الدراية
كلام
شرح كتاب احقاق الحق علامه قاضى نور الله شوشترى مرعشى
ادعيه و زيارات و اوراد و اذكار
- مجموعه اى در ادعيه و زيارات
- رساله شمس الامكنة و البقاع في خيرة ذات الرقاع
ادبيات
- قطف الخزامى من رياض الجامى
- المعول في امر المطول
- الفروق
منطق
كتاب رفع الغاشية عن وجه الحاشية
نوادر و علوم غريبه
- حاشيه بر كتاب سرخاب در رمل
- حاشيه بر مفتاح علامه ايدمر جلدكى در اعمال شمسى ، قمرى و زحلى
- حاشيه بر كتاب السر المكنون در علم حروف
- سلوة الحزين و مونس الكئيب
- الشمعه في مصطلحات اهل الصنعه
علوم قرآنى
- التجويد
- الرد على مدعى التحريف
- حاشيه بر كتاب انوار التنزيل در تفسير قرآن
- القول الفاصل فی الرد علی مدعی التحريف
نجوم، فلكيات
- الوقت
- القبلة[۱]
بزرگداشت
در تاریخ 22 آبانماه 1401ش مراسم بزرگداشت آیت الله العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی(ره) با حضور جمعی از شخصیت های علمی، فرهنگی و در تالار قلم کتابخانه ملی برگزار شد.[۲]
وفات
سرانجام وی در روز چهارشنبه ،هفتم ماه صفر سال 1411ق مطابق با هفتم شهريور1369ش در 96 سالگى دار فانى را وداع گفت و پیکر پاکش با حضور انبوه مردم عزادار در جوار کتابخانه بزرگش به خاک سپرده شد.[۳]
پانویس
- ↑ عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، فقهای نامدار شیعه، صص600_554.
- ↑ پایگاه اطلاع رسانی روزنامه اطلاعات.
- ↑ جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ج2، صص945-938.
منابع
- عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، فقهای نامدار شیعه، قم: كتابخانه آيت الله مرعشي نجفي، 1372.
- جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ج2، قم: معروف، چاپ دوم، 1382.