سید عطاء الله درب امامی

حاج آقا سید عطاءالله درب امامی( فقیه امامی) فرزند حاج میر سیّد محمّد ،عالم فاضل ماهر و فقیه معاصر است. او عالمی خلیق و مورد وثوق و اعتماد قاطبه اهل علم و متدیّنین بود.

سید عطاءالله فقیه درب امامی

زندگی‌نامه

ولادت

وی در سال1305ق در محله درب امام اصفهان دیده به جهان گشود.

سید عطاءالله فقیه در کنار فرزندانش

خاندان

سید عطاءالله بن سید محمد بن سیّد عبدالباقی بن میرزا بن میر محمّدصادق بن سیّد علی بن میر محمّد بن سیّد اسدالله بن میر ابوطالب امامی عریضی حسینی اصفهانی در نزدیکی مرقد مطهر امامزاده ابوالحسن علی بن زین العابدین که شجره انساب خاندان امامی نیز منتسب به آن بزرگوار است، متولد گردید.

سادات امامی همگی نسل اندر نسل ساکن آن محله بوده و سمت متولی شرعی آستانه مذکور را عهده دار بودند. بر طبق شجرنامه موجود، نسب نامه سادات امامی به امام جعفر صادق(ع) منتهی می گردد. این خاندان از سلسله سادات عریضی بوده و به علی بن جعفر عریضی فرزند امام جعفر صادق(ع) منتسب می گردند. از این جهت هم حسنی نسب و هم حسینی نسب هستند. علت تسمیه این خاندان به امامی نیز به جهت شهرت آنان در دوران غلبه مذهب تسنن است و از آن جا که در آن دوران نیز این خاندان مذهب تشیع جعفری دوازده امامی داشته اند، از سوی اهل سنت به سادات امامی معروف گردیدند.

جد پدری سید عطاءالله، سید عبدالباقی در رواق مطهر حضرت اباعبدالله الحسین( ع)، مدفون است. جد مادری وی، سید محمدباقر معروف به پیشنماز بود که در جبل عامل لبنان اقامت داشت و پیرو دعوت شیخ بهایی و بنابر امر شاه عباس صفوی برای اقامه نماز جماعت در مسجد شاه به اصفهان آمد و به امامت جماعت آن مسجد مشغول گردید. وی نیز از علمای بزرگی بود که کتابهای متعددی از خود برجای گذاشت که هم اکنون در کتابخانه مدرسه صدر موجود است. پس از فوت نیز در تکیه سید رضی مدفون گردید.

پدر سید عطاءالله، سید محمد از علمای روزگار خود و خوشنویس ماهری بود که به خط نسخ تسلط کامل داشت. قرآنی به خط وی و نیز کشف الآیاتی در خاتمه قرآن مجید به خط او موجود می باشد. همچنین به جهت علاقه او به خوشنویسی، منابر خود را نیز با خط خویش مزین نموده بود. از آثار دیگر وی تصحیح کتاب « الاثنا عشریه فی المواعظ العددیه» سید محمد عاملی میناثی جزینی می باشد. وی علاوه بر اقامه جماعت در مسجد آقا علی سقا به مطالعه و تدریس مشغول بود. چنانچه آقا سید عطاءالله مقداری از شرح لمعه را در نزد پدر فراگرفت. اگر چه تدریس ایشان به صورت رسمی و در حوزه های زمان خود نبود اما به صورت پراکنده شاگردانی از محضر وی استفاده می نمودند.

سید محمدعلی مبارکه ای می نویسد:

« آقا میر سید محمد امامی در مطبوعات دینی زحمتی متحمل شده و در تصحیح کتب دینی که اغلب به طبع رسیده، خدمات شایان نموده است. در فنون ادبیه از جمله کاملین است».

ثمره ازدواج او با دختر عموی خود، دختر مشکوه الواعظین، شش فرزند دختر و دو فرزند پسر بود. از پسرانش، حاج آقا احمد امامی در سال1372ش و حاج آقا حسن امامی در سال 1389ش فوت و هر دو در امامزاده ابوالعباس خوراسکان مدفون گشتند.

اجازه شیخ محمدرضا نجفی به سید عطاءالله فقیه امامی

اساتید

سید عطاءالله نیز پس از گذراندن مقدمات علوم در نزد پدر از محضر علما و مجتهدان نام دار حوزه اصفهان بهره برد. اساتید وی عبارتند از:

• آقا شیخ محمدرضا نجفی مسجد شاهی
• آقا سید محمدباقر درچه ای
• آقا سید مهدی درچه ای
• شیخ علی مدرس یزدی
• سید محمد نجف آبادی
• حاج محمدجواد آدینه ای
• شیخ محمدحکیم خراسانی
• آخوند ملا محمد کاشی
• حاج آقا صدر کوپایی
• آقا میرزا احمد مدرس

او در سال 1338ق عازم نجف اشرف گردید و تا سال 1340ق در آن مکان مقدس اقامت گزید و در این مدت از محضر علمای بزرگی از حوزه علمیه نجف همچون میرزا حسین نائینی، آقا سید ضیاءالدین عراقی، سید محمد فیروزآبادی، آقا سید ابوالحسن اصفهانی استفاده و به مقام منیع اجتهاد نائل گردید و از بزرگان و علمایی همچون آقا ضیاء الدین عراقی، حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، آقا سید ابوالحسن اصفهانی، سید عبدالهادی شیرازی، سید ابوالقاسم خویی و نیز آقا شیخ محمدرضا نجفی مسجد شاهی مفتخر به کسب اجازه اجتهاد و روایت گردید.

شاگردان

1.علامه فانی

2. سید مجتبی شریعت درچه ای

3. شیخ عبدالعلی قَرعی

4. شیخ یدالله رحیمیان

5. سید مصطفی موحد محمدی

6. محمد حسن مداح زاده

سیره اخلاقی

عطاءالله از شهرت طلبی پرهیز بسیار نموده و نسبت به مسایل اجتماعی دخالت کمتری می نمود. مایحتاج زندگی را از املاک موروثی در لنجان تأمین می نمود و در هیچ زمان از وجوهات شرعی جهت تأمین مخارج زندگی استفاده ننمود. مناعت طبع و تواضع وی در تقوا و تدین و مسایل اخلاقی نمونه بود. وی نسبت به نماز توأم با ترویج دین بسیار مقید بود. به همین جهت به مطالعه اهمیت بسیار می داد و هر شب پس از نماز مغرب و عشا ساعاتی را به مطالعه پرداخته تا هم مطالب درس روز بعد را آماده نموده و مباحث اصلی را یادداشت برداری و تنظیم نمایند و هم فرزندانشان را نسبت به مطالعه آشنا و تشویق کند. تسلط به مطالب و کیفیت بیان مطلب که به دلیل کثرت مطالعه بر ایشان حاصل گردیده بود، رمز موفقیت او بود و حوزه درس وی در طول مدت زندگی هرگز تعطیل نگردید. گاهی نیز به جهت ممارست فرزندان به امر خطیر ترویج و تشویق آنان به مطالعه و افزایش اطلاعات، آنان را به جای خویش برای وعظ و سخنرانی به منبر می فرستاد و خود در جمع حاضران مستمع بود تا نقایص کار آنان را بر طرف نماید.

جایگاه

جایگاه علمی

وی به جهت مباحثه و مناظره علمی با علمای زمان خویش و از جمله شیخ مهدی نجفی، سید ابوالحسن تویسرکانی و نیز شیخ حیدرعلی محقق، مراوده داشته، چنان که به طور معمول پنج شنبه شبها رهسپار تخت فولاد شده و در آن مکان معنوی به مباحثات علمی می‌پرداختند.

عطاءالله به مدت پانزده سال از محضر آقا شیخ محمدرضا نجفی مسجد شاهی دروس فقه و اصول را فرا می گرفته و در تمامی جلسات دروس ایشان شرکت می نمود و از سوی آن عالم بزرگ مفتخر به کسب اجازه اجتهادی گردید که به خط پدرش سید محمد به یادگار مانده است. این اجازه از حیث ادبی نیز به جهت تسلط ایشان بر ادبیات عرب، ارزش بسیاری دارد. این اجازه بعدا مورد تأیید دیگر علما و استادانش واقع شده است.

آثار و فعالیت ها

الکلام از سید عطاءالله فقیه

آثار

تألیفات وی بسیار پراکنده بوده است. در سالهای آخر عمر به جهت زیارت عازم نجف اشرف شده و در مدت شش ماه اقامت در آن شهر در حوزه درس سید عبدالهادی شیرازی حضور داشته و مباحث جلسات درس وی را یادداشت می نمود. همچنین وی به تنظیم بحث های فقهی و اصولی شیخ محمدرضا نجفی پرداخت و آن را در مجلدی تنظیم نمود. .

فعالیت ها

سید عطاءالله پس از بازگشت از نجف اشرف به تدریس به مدرسه نیم آورد مشغول شد. وی علاوه بر تدریس رسمی در حوزه، پس از اقامه نماز جماعت در مسجد، به ترویج و ارشاد مردم می‌پرداخت. صبحها در مسجد تل عاشقان تدریس اخلاق می نمود و خود از جهت مکارم اخلاق و حسن معاشرت معروف بود. ظهر و شب در مسجد باغچه عباسی به ترویج مسائل دینی مشغول بود. او حتى در دوران پهلوی نیز که بیشتر مدارس علمیه تعطیل بود و روحانیت شرایط مساعدی برای فعالیت نداشت، مسجد و تدریس را رها ننمود. سید محمد مبارکه ای ضمن شرح حال پدر وی در مورد سید عطاءالله می نویسد:

«  فرزند ارجمندش مسمی به آقا سید عطاء نیز از جمله دانشمندان دینی و از فضلای روحانی عصر است که در مدرسه نیم آورد به تدریس اشتغال دارد و به نماز جماعت در مسجد باغچه عباسی ظهر و شب قیام می نماید و از برای ارشاد عوام زبانی سودمند دارد.»

وی علاوه بر فعالیت های علمی به سلامت جسم نیز بی توجه نبود و به ورزش زورخانه و شنا علاقه داشت.

وفات

وی پس از عمری نزدیک به ۸۳ سال، سرانجام در روز پنج شنبه 24 جمادی الاولی سال 1387ق وفات یافت و در یکی از اطاق های تکیه جویباره ای ها (تکیه فاضل سراب) در تخت فولاد مدفون شد.

استاد میرزا فضل الله خان اعتمادی خوئی متخلّص به «برنا» مادّه تاریخ وفات او را چنین سروده است:

کلک «برنا» از پی تاریخ فوت او رقم زد

«رفت از دار فنا سیّد عطاءالله عالم»

منابع

• مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.