تکیه ملا اسماعیل خواجویی

مشخصات مکان
نام	تکیه ملا اسماعیل خواجویی
کشور	ایران
شهر	اصفهان
قدمت	دوره قاجار
بازسازی	1376 شمسی
کاربری	قبرستان

تکیه خواجویی دردیف اوّلین تکایای تخت فولاد به شمار می آید که بیشترین عالم مدفون در حوزه ی فلسفه و حکمت را در خود جای داده است.

وجه تسمیه

یکی از علمای مشهور این تکیه ملا محمداسماعیل خواجویی از علمای قرن دوازدهم هجری در اصفهان است. ایشان فرزند محمّدحسین مازندرانی متوفّی 1173 ق بوده است که به جهت سکونت در محلّه خواجو به خواجویی شهرت یافته است. او اخلاص و محبّت فراوانی به سادات فاطمیّه داشت و بسیاری از مؤمنین برای برآورده شدن حاجاتشان به زیارت مرقد او روی می آورند.

دوران زندگی وی مصادف با هجوم افاغنه بود و این مصیبت موجب شد علوم فلسفی و دینی بیشتر در معرض نابودی و فراموشی قرار گیرد. علّامه خواجویی با نگارش و تألیفات محقّقانه ی خود در کلیّه ی علوم از فقه، اصول، حدیث، رجال، حکمت، کلام و غیره توانست جای خالی تألیف و تحریر در دوره ی فترت را پر کند. ا یشان از احیاگران حکمت و فلسفه در اصفهان پس از حمله ی افاغنه به این شهر به شمار می آید.

در سال 1376ش به پاس خدمات این عالم گرانقدر از طرف شهرداری اصفهان توسط مجموعه فرهنگی تخت فولاد یک برج آرامگاهی بر مزارش ساخته شد.

موقعیت جغرافیایی

این تکیه در سمت راست خیابان فیض، بین تکایای فاضل هندی ، جهانگیر خان قشقایی قرار دارد واز جنوب و غرب به خیابان فیض، از شرق به تکیه فاضلان و از شمال به کوچه لسان الارض محدود می شود. کوچه لسان الارض این تکیه را از تکایای جهانگیر خان قشقایی و ابوالمعالی کلباسی جدا می کند.

سبک معماری

آرامگاه کنونی متشکل از چهار طاق آجری با قوس جناغی و ستونهای باریک، آنچنان در داخل هم قرار گرفته اند که پلان کلی آنها به صورت هشت ضلعی متساوی الاضلاع، متشکل از مقطع هشت پایه در آمده و تقاطع این قوسها در بالا به صورت کاربندیهایی تو خالی است و به تبع آن در وسط محل تقاطع قوس طاقها شمسه ای 16 ضلعی باز نیز شکل گرفته است. پایه ستونهای بقعه از سنگ و بدنه و طاقها از آجر است.

مجموعه بنا بر روی سکوی مربع شکل است و جهت دسترسی آسان به قبور داخل بقعه، در سه ضلع سکو پلکان کوچکی با سه پله احداث شده است. سر در بلند و ساده ای نیز متشکل از یک چهارطاقی بلند و تعدادی طاقنما در ورودی تکیه مشرف به خیابان فیض احداث شده است. این بنا از نظرمعماری بسیار متناسب و شاخص است و در ساخت آن از مصالح بتون و آجر تزئینی استفاده شده است.

مشاهیر مدفون

اسامی زیر از بزرگان مدفون در این تکیه هستند:

1. ملّا محمّد اسماعیل خواجویی
2. آقا محمّداسماعیل خواجویی ثانی
3. ملا علی اكبر اژه ای
4. ملّا عبداللّه اژه ای
5. ملّا علی محمّد اژه ای
6. حاج محمد حسن خراسانی كلباسی
7. ميرزا محمد شمس الكتاب
8. ملا محمدابراهیم جدلی
9. استاد ملا علی نوری
10. محمّدحسین مولوی
11. سیّد محمّدحسین درچه ای
12. شیخ محمّدحسین نجفی سدهی
13. ملاّ عبداللّه ابن الحسن
14. شیخ احمد زنجانی
15. ملّا مصطفی قمشه ای
16. ملّا اسماعیل حکیم درکوشکی

منابع

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج۲، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.
• عقیلی، احمد، تخت فولاد اصفهان، زیرنظر اصغر منتظر القائم؛ با همکاری مجموعه تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد (دانشنامه تخت فولاد اصفهان)، چاپ دوم، اصفهان، کانون پژوهش، 1385.