تکیه فاضل هندی

مشخصات مکان
نام	تکیه فاضل هندی
نام‌های دیگر	تکیه فاضلان
کشور	ایران
شهر	اصفهان
قدمت	دوره صفوی
بازسازی	1375هجری شمسی
کاربری	قبرستان

تکیه فاضل هندی بنا و بقعه‌ی زیبایی است که متعلّق به دوره انقلاب اسلامی است و در سال 1375 هجری شمسی به همّت مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد ساخته شده است و بر مزار عالمان بزرگوار «بهاءالدین محمّد فاضل اصفهانی و ملاّ محمّد نائینی بقعه ای ساخته شد که به تکیه فاضلان معروف گردید.

وجه تسمیه

در سال 1131ق در دوران آشوب و هرج و مرج اواخر دوره صفویه یکی از بزرگترین فقهای اواخر عهد صفویه به نام «بهاءالدین محمّد فاضل اصفهانی» درگذشت و در قسمت جنوب غربی مزار مقدّس لسان الارض تخت فولاد به خاک سپرده شد و به خاطر شرایط نامساعد سیاسی آن زمان، آرامگاهی برای وی ساخته نشد.

پس از درگذشت وی نیز علماء و بزرگان زیادی در نزدیکی مزار وی دفن شدند. در قرن سیزدهم هجری در پی دفن یکی دیگر از علمای بزرگ اصفهان به نام «ملاّ محمّد نائینی» معروف به «فاضل نائینی» از آنجا که دو عالم بزرگوار با لقب «فاضل» در کنار هم در این تکیه مدفون گردیدند به تکیه ی فاضلان شهرت یافت.

موقعیّت جغرافیایی

این بقعه نوساز که به نام بقعه بهاءالدین محمد بن تاج الدین حسن محمد لنجانی اصفهانی(1062-1131ق) از مردم پل ورگان (فلاورجان) اصفهان است، در مزارستان تخت فولاد، سمت شرقی راه قدیم شیراز قرار دارد. این تکیه از شرق به گلستان شهدا از غرب و جنوب به خیابان فیض و از شمال به تکیه ملاّ اسماعیل خواجویی منتهی می شود.

سبک معماری

این بقعه با پلان مر بع نگینی است که بر شانزده پایه آجری با اسکلت فلزی استوار است و گنبد دوپوش نار روی آن قرار دارد و در چهار طرف بقعه هر طرف سه دهانه بلند با قوس پنج و هفت است که دهانه‌های وسطی آنها ورودی به بقعه هستند.

تزئینات خارجی بقعه عبارت است از کتیبه‌های طولانی کاشیکاریِ بالایِ بقعه که هر چهار طرف را با عرض تقریباً یک متر پوشانده و کتیبه‌ی جبهه‌ی غربی به طرف خیابان کاشیکاری است و به خط نستعلیق سفید بر زمینه‌ی فیروزه ای نوشته شده است: آرامگاه فقیه فاضل اصفهانی مشهور به فاضل هندی و در طرفین آن با خط ریزتر نوشته شده است: شهرداری اصفهان 1374 شمسی و مجموعه فرهنگی مذهبی تخت فولاد.

در سه جبهه دیگر به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی فیروزه ای و نقوش زمینه لاجوردی روایاتی به عربی نوشته و کاشیکاری شده است و بقیه نماها با تزئینات آجر و کاشی به صورت معقلی اجرا گردیده است.

گنبد بقعه به شکل نار با گریو متوسط و تزیینات کاشیکاری معقلی با رنگ‌های فیروزه‌ای و سفید و مشکی و آجری و با طرح طبل گنبدی بر زمینه مقسمی می‌باشد و دو شبکه کاشی نیز در شمال و جنوب گنبد در محل آوگون پیش بینی شده است و طرح گریو گنبد نیز با طرح مورد وکیلی بر زمینه مقسمی است که با کاشی هایی به رنگ فیروزه ای و لاجوردی و سفید و مشکی و آجری اجرا گردیده است.

تزیینات زیر گنبد به طرف داخل بقعه، پوشش داخلی رسمی است که با گچبری و نقاشی آن را تزیین نموده اند. این بقعه بر سکویی وسیع و بلند مستقر است که از هر چهار طرف به وسیله پله های سنگی دسترسی به داخل بقعه را میسر نموده است.

مشاهیر مدفون

1. بهاءالدین محمّد فاضل اصفهانی
2. ملّا محمّد نائینی

1. حاج سیّد یوسف خراسانی
2. سیّد محمّدجواد خراسانی
3. آقا سیّد محمّدرضا خراسانی
4. حاج سیّد علی نقی موسوی زنجانی
5. میر محمّد حسین حسینی میر محمّدصادقی
6. حاج ملّا محمّدصادق
7. حاج شیخ عبدالحسین محلّاتی
8. آقا سیّد زین العابدین طباطبایی ابرقویی
9. ملّا مهدی قُمْبَوانی
10. محمّدحسین ضیاء اصفهانی
11. سیّد محسن میرمحمّدصادقی
12. سید علی محمد بن محسن مدرس صادقی
13. سیّد علی خراسانی
14. سیّد هاشم خراسانی
15. میرزا محمّدحسین مدرّس
16. میر سیّد محمّدعلی شهشهانی
17. شیخ محمدحسین فاضل کوهانی

منابع

• عقیلی، احمد، تخت فولاد اصفهان، زیرنظر اصغر منتظر القائم؛ با همکاری مجموعه تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد (دانشنامه تخت فولاد اصفهان)، چاپ دوم، اصفهان، کانون پژوهش، 1385.
• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1392.