عبدالحسین محلاتی

عبدالحسین محلاتی

شيخ عبدالحسين محلّاتى (1270ق-1323ق) معروف به "آخوند شفيعا" فرزند على معروف به ميرزا باباحسـين بـن احمـد بـن محمدشفيع اصفهانى خوش اَبرو، عالم فاضـل اديـب شـاعر و محقّق جامع در اصفهان بود.

زندگی‌نامه

وی در حدود سال 1270 قمرى در محلّات متولّد شد. محلاتی در قم و اصـفهان و نجف و کاشان و تهران نزد اساتید بزرگی تحصیل نمود، وپس از نيل به مقام اجتهاد به اصفهان مهاجرت كرد،و خواهر علامه ى فقيه حـاج آقـامنيرالدين بروجردى را به همسرى برگزيد. محل تدريس او مدرسـه ى صـدر بـود وجمعى از افاضل طلّاب در درس خارج او شركت مى كردند. اشعارى به زبان عربى وفارسى دارد. از سیّد علی اصغر جاپَلَقی اجازه دریافت نمود و مدّت ها به درس حاج میرزا حبیب اللّه رشتی [در نجف] حاضر شد.و با وجود علم و فضل بسیار و مقام عالی تقوا، در فقر و تنگدستی به سر می برد و حتّی مجبور بود کتب مورد نیاز خود را استنساخ کند.

از اشعاراوست :

دلا تا كى به خـود گرمـى؟ ز خـود قطـع تمنـا كـن		ز خودبينى به خود آى و به خود خود را هويدا كـن
ز غفلت تا به كى مستى؟ به خود تـا چنـد پابسـتى؟		كــزين ســختى ره رســتى، ز هســتى دل معــرّا کن

اساتید

شیخ عبدالحسین محلاتی نزد علمایی کسب فیض نموده است ، ازجمله :

1. میرزا حبیب اللّه شریف کاشانی
2. سیّد ریحان اللّه کشفی بروجردی
3. حاج ميرزا حبيب اللّه رشتى
4. حاج میرزا محمدحسن نجفی
5. سید علی اصغر چاپلقی بروجردی

شاگردان

از جمله شاگردان مشهور او:

1. مرجع عالیقدر آیت اللّه حاج آقا حسین بروجردی
2. سیّد محمّدباقر احمد آبادی
3. حاج میرزا علی آقا شیرازی
4. سیّد عباس صفی دهکردی
5. میرزا محمّدباقر فقیه ایمانی
6. سیّد محمّدعلی ابطحی .

جایگاه

جایگاه علمی

شیخ عبدالحسین محلاتی از دانشمندان جامع و کم نظیر زمان خود بود . او در مدرسه صدربازار، درس خارج می گفت و جمعی از افاضل طلاب به درس اوحاضر می شدند. وی علاوه بر تبحر کامل در فقه و اصول و حدیث و حکمت و الهیات، در علوم ادبی و تاریخی نیز بسیار مسلط بود و به عربی و فارسی شعر می سرود. در تقوا و دیانت نیز درجاتی عالی داشت به گونه ای که او را از اولیاء الله به شمار آورده اند.

سید محمدعلی ابطحی سدهی در کتاب « ختام الغرر» چندین بار از استاد علامه خود نام برده و صفحات کتاب خود را با نام و شرح اوصاف او مزین نموده است. وی استاد خود را در عالی ترین مراتب علمی و جامعیت توصیف کرده و جامعیت و کثرت تالیفات او را حیرت آور دانسته است.

محلاتی با داشتن مقام والای علم و فضیلت، در نهایت فقر و تهیدستی به سر میبرد. فقر وی به حدی بود که مجبور بود بسیاری از کتاب های مورد نیاز خود را استنساخ کند. از جمله « الاصول الاصلیه» فیض کاشانی و « رساله در انکار وقف پس از اعتراف» اثر ملا احمد بن محمد شفیع محلاتی را در ربیع الاول 1313 استنساخ کرده است.

آثار

کتب زیر از اوست:

1. «مسافت سفر»
2. «الشرط ضمن العقد» [این دو رساله ضمن مجموعه شماره 1474 در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی در قم موجود است. این نسخه ها به خط مؤلف است.
3. «المانه الغدیریه» قصیده ای عربی که در مدح حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و واقعه غدیرخم سروده شده و به خط مؤلف و در تاریخ ذیحجه 1302ق تحریر شده و به شماره 11475 در کتابخانه آیت اللّه مرعشی در قم موجود است.]
4. «بیان زیارت عاشورا» [به فارسی که به خط شکسته نستعلیق و نسخ مؤلّف به شماره 11546 در کتابخانه آیت اللّه مرعشی در قم موجود است.
5. «مشرق الظلام» در شرح رساله «لآلی الکلام» در علم اعراب، تألیف: اسداللّه بن محمّد محلاّتی، که در کتابخانه آیت اللّه مرعشی در قم موجود است.
6. «حواشی بر قوانین»
7. «حواشی بر رسائل» (حواشی بر فرائد»)
8. «دیوان اشعار عربی و فارسی»
9. «رساله در قاعده تأخیر»
10. «رساله در عدالت»
11. «رساله در سجده سهو»
12. «رساله در لباس مشکوک»
13. «رساله در بلوغ»
14. «رساله در نماز جماعت»
15. «رساله در قاعده اشتغال»
16. «رساله در اصل برائت»
17. «رساله در قاعده فحص»
18. «رساله در تعریف علم اصول»
19. «رساله در سهو نماز»
20. «رساله در تطهیر به آب قلیل»
21. «رساله در قاعده بیّنه»
22. «رساله در اصل تعارض»
23. «رساله در تیمّم»
24. «رساله در اصل لزوم عقد»
25. «شرح بر اصول کشف العظاء»
26. «مغتنم الدرر» در سه جزء: 1- در تفسیر 2- در روایات 3- در متفرقات(1) [که در بین سال های 1314 تا 1321ق آن را تألیف کرده است نزد مرحوم میرزا حبیب اللّه نیّر موجود بوده و نسخه ای از آن در مجله شهاب (شماره 22) معرفی شده است.]
27. «تسلیت نامه» [که آن را مرحوم محلاّتی جهت دلجوئی و تسلای یک عالم اهل عربستان که وهابی بوده و سپس شیعه شده است، نوشته است.

وفات

وی سرانجام در روز جمعه 22 ذی الحجه 1323ق وفات یافته و در تکیه فاضل هندی، واقع در تخت فولاد حوالی قبر فاضل هندی مدفون شد.

منابع

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.
• مهدوی، مصلح الدین،اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، 1386.
• لطفی ، علیرضا (حامد اصفهانی)، کتاب تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان  معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، 1390.