این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
محمدباقر فقیه ايمانى
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
ميرزا محمدباقر فقيه ايمانى (۱۲۹۰ ق- ١٣٧٠ ق)،عالم عارف، زاهد، فقیه متبحر و ادیب اصفهانی در قرن چهاردهم قمری است.
زندگی‌‌نامه
ولادت
وی در حدود سال ۱۲۹۰ قمرى در شهر اصـفهان ديـده بـه جهـان گشود.[۱]
خاندان
وی فرزند شيخ حسين علـى شـريف (از علمـاى تهـران و معروف به ملّا على) بود که با توجه به مرکزیت علمى اصفهان بویژه رونق حوزه علمیه این شهر در آن دوران، به اصفهان آمد و مشغول به تحصیل و تعلیم شد. نامبرده، خواهرزاده دانشمند منجم، میرزا عبدالغفار نجمالدوله متوفى 1326ق بود.[۲]
فرزندان
او با دختر حاج آقا منیرالدین بروجردی ازدواج کرد و صاحب دو پسر و سه دختر بود. دو پسرش یکی حاج آقا مرتضی فقیه ایمانی و دیگری حاج شیخ مهدی فقیه ایمانی است. شیخ مهدی در سال ۱۳۰۸ش به دنیا آمد و تحصیلاتش را نزد سید محمد باقر سلطانی، شیخ مرتضی حائری، سید حسین بروجردی، سید محمد حسین طباطبایی و سید حسین خادمی به انجام رسانید. وی صاحب تألیفات و تحقیقاتی در تاریخ امامت و فضائل ائمه معصومین و حقانیت آنان بویژه امام علی بن ابی‌طالب(ع) است.[۳]
تحصیلات
محمدباقر در دوران كودكى، پدر دانشمند خود را از دست داد و تحـت سرپرسـتى مـادرش تحصيلات خود را آغاز نمود. در نوجـوانى و جـوانى بـه آمـوختن دروس عربـى و منطق و ادبيات همت گماشت و از محضر علمای اصفهان بهره برد تا به مراتب عالی علم و اجتهاد نائل آمد.
اساتید
از اساتيد او می توان بـه علمـای زیر اشاره نمود:
- مرحوم سید محمـود كليشـادی معروف به سيد مغنى گو
- عـارف ربـانى آخونـد كاشى
- سـيد حسـين بروجردى
- ملّا عبدالكريم گزى
- حاج آقا منيرالدين بروجـردى
- شـيخ عبدالحسين محلّاتى[۴]
سیره اخلاقی
از جمله ویژگىهاى او، تقید به نماز شب و توسلات به ساحت مقدس ائمه اطهار(ع)، بویژه امام عصر (عج) است. نسبت به مردم با حُسن خلق و مدارا رفتار مىکرد و با اهل علم و نیز عوام متواضع بود.[۵] آنچه بیش از هر چیز قابل ذکر است، توجه و علاقه خاصى بود که به اهل بیت عصمت(ع)، در رفتار و گفتار وی آشکار بود و در تمام عمرش در انتظار فراق حضرت حجت بن الحسن العسکرى، ولى عصر(عج)، دلى سوخته و اشکى ریزان داشت و در منابر و مجالس و هر فرصتى در طول سال مردم را به ساحت قدس آن حضرت توجه و تنبه مىداد و با آن حال معنوى خاصى که در وی بود، تأثیر خاصى در حال اشخاص مىگذاشت. مثلاً روزهاى جمعه با حال گریه و شور و اشتیاق چند مرتبه دعاى ندبه را در طول روز قرائت مىکرد.
او عنایت و اهتمام زایدالوصفى به ذکر فضایل و مناقب حضرت بقیةالله الاعظم، امام زمان(عج) داشت؛ چنان که تمام منبرهاى او در ایام مختلف سال، چه در مسجد محل اقامه نماز جماعتش و چه مکانهاى دیگر و یا مجالسى که در تمام روزهاى سال قبل از ظهر در منزل شخصى خود منعقد مىنمود، به وعظ و ارشاد مىپرداخت و منحصر به امام زمان(عج) بود و آغاز و انجامش در شرح زندگى و دیگر شئون حیاتى و امامتى آن حضرت برگزار مىگردید. کسانى هم که براى حل و فصل هرگونه مشکل مادى و معنوى به ایشان مراجعه مىنمودند، قبل از هر چیز آنها را به نوعى به توسلهاى ذکرى و زیارتى و مالى و نمازى و دیگر طرق مناسب به عنوان توسل به ساحت قدس حضرت مهدى (عج) راهنمایى و تشویق مىکرد.[۶]
وى از جمله تشرّف يافته گان به محضر حضرت مهدى(عج) است كه تشرّف او، در پى سرودن شعرى در خصوص آن حضـرت روى مى دهد.
آثار و فعالیت‌ها
آثار
وى يكى از نويسـندگان و بزرگـان حوزه علميه اصفهان به شمار مـى آيـد كه تأليفات او بيش از هشتاد مجلّد است و اغلـب آثـارش بـه مباحـث مهـدويت و حضرت ولیعصر (عج)پرداخته و تنها چند جلد آنها به همت فرزند فاضلش (حاج شیخ مهدى فقیهایمانى) طبع و منتشر گردیده است.
تألیفات او دو دسته است: یکى در زمینههاى مختلف عقیدتى، فقهى، اخلاقى و تاریخى، دیگرى در زمینه تحقیقات و نوشتههایى درباره امام عصر (عج)؛ آثارش عبارتند از:
الف) آثار عقیدتى، فقهى، اخلاقى و تاریخى
- الایات الباهره فى فضائل العترة الطاهره
- انوار قدسیه در شرح حکمت الهیه
- بهجةالامامة
- بهجة الجنان، فیما یتعلق بشرح ارکان الایمان
- بهجةالمرضیه، فیما ثبت للفقهأ الصالحین من الولایة و حدودها
- تفسیر «ثم لتسئلن یومئد عن النعیم»
- تفسیر «قد افلح المؤمنون.... »
- الحجة الغرا فى حدود المعرفة الواجبة لفاطمة الزهرا سلامالله علیها
- حدائق الایمان فى امر النیابة عن الائمة فى الاعمال
- الخصال الحسینیه، او المرقاة المکارم الحسینیه
- الدرة الفاخره فى بیان شؤون العترة الطاهره
- دیوان اشعار (كه اغلب اشـعارش در مـدح و انتظـار امـام زمان(عج) سروده شده است)
- الذورة العلیا فى حقیقة الرویا
- رساله حول تعزیة الامام حسین بن على (ع)
- رساله حول زیارة عاشورا والبحث عن سنده و معناه
- رساله فى احکام الصور و التماثیل
- رساله فى بیان حکم جنب المعذور من الغسل و وظیفة استمرار العذر
- رساله فى تحقیق موضوع الاستثناء
- رساله فى شرح حال ابىالفضل-العباس بن الامام امیرالمؤمنین (ع)
- رساله فى زینب بنت امیرالمؤمنین (س) و فضائلها
- رساله فى شرح حدیث العقل و الجهل
- رساله فى الاجماع
- رساله من سبق الى مکان فهو اولى به
- رساله فى النیة و ان الاخلاص فیها شرط فى صحة العباده و قبولها
- رساله فى المعاصى الکبیره و الصغیره
- رساله فى معنى الحکم و المتشابه
- ماءالحیوان فى تجوید القرآن
- السراج المنیر فىاهمیة عید الغدیر و فضائله و آدابه
- روح الایمان فى محبة الرحمن
- شرح حدیث «الصوم لى و انا أجزى به»
- شرح نهج البلاغه فى شرح جمل من کلمات الامام فى التوحید و المعرفه
- علم الهدى و معلم التقى فى شرح حقوق سیدالشهداء (ع)
- العوائد الالهیه فى فوائد الرجالیه
- العوائد العلیه فى الخصائص المختصه بجملة من الائمة الطاهرین
- فتح الباب فى التحقیق عن مسألة الاستصحاب
- قطع الوتین فى اللعن على اعداء الدین
- کشف الحقایق فى شرح اخذ المیثاق عن الخلائق
- المجالس الحسینیه فى ثورة الامام حسین بن على (ع) فى مکافحة الکفر و نصرة الاسلام من بدء خروجه من المدینه الى مصرعه (ع) فى کربلا
- مجالس الموحدین فى فضائل شهر رمضان و اعماله و میزات لیلةالقدر
- مراة الانام فى التحقیق عن علم الامام (ع)
- مراة النورین فى شرح «خصائص الحسین - للشیخ جعفر التسترى»
- مصباح الضیاء فى تفسیر اسماء‌الحسنى على ترتیب حروف التهجى
- المصباح المنیر فى تفسیر آیة التطهیر
- مفتاح الامة فى بیان حجیة الاجماع من طریق السنه
- نزهة الالباب فى وجوب الحجاب
- نورالبدر فى معرفة لیلةالقدر
- نورالبیان فى التفضیل بین العترة و القرآن(او المفاضلة بین الثقلین)
- النورالمبین فى شرح خطبة امیرالمؤمنین، المعروفة بخطبة المتقیین و خطبة همام
- وسیلة الفلاح فى بیان آداب النکاح
- وفاءالمیثاق من المحب المشتاق شرح الابیات المنسوبة الى الامام حسین (ع) التى اولها: سبقت العالمین الى المعالى. بحسن خلیقه و علو همة.
ب) آثار معرفى و منزلت حضرت ولى عصر (عج)
- انیس المحجة فى کیفیة الرجعه(فارسى)
- التحفة القائمیه، فى سند زیارة الناحیه و شرحها(فارسى)
- البشارت الالهیه الى الدولة القائمیه (عربى)
- تحفة السنیه فى نصرة القائم فى البلیة(عربى)
- تحفة المعمى ارجوزة فى شرح: و اما الانتفاع بى فى غیبتى
- تذکرة الحجة لتبصرة اهل المحجة فى شرح الامکنة و الازمنه المنتسبه بالقائم و آدابها و وظائفها ( این رساله با نام« یاد مهدی آرام دل» به فارسی چاپ شده است).
- تکملة‌الایمان بمعرفة صاحبالزمان(به فارسى و با تقریظ حاجآقا منیرالدین بروجردى سال1367ق در اصفهان به چاپ رسیده است).
- حقة الدرر در شرح وقایع حکومت امام منتظر (ع)
- الخصائص المهدیه
- الدرة البهیة فى التسمیة المهدیه
- سماءالجود فى کیفیة الانتفاع بغایة الوجود
- الصراط المستقیم الى جنة النعیم، ملحق و متمم «مفتاح الرحمه»
- طالع مسعود
- عین الانهار فى شرح «مطلع الانوار»
- الغرة المضیئه
- فتوحات مهدیه در تفصیل فتوحات و پیروزىهاى دینى و دنیوى شیعه در دوران غیبت
- الفرج الممدد بوجود قائم آل محمد (ص)
- فُک الرقبة
- الفوائد المهدیه
- الفواتح المهدیه الى السعادة الابدیه
- فوز اکبر فى شرح انواع التوسلات بامام المنتظر
- مطلع الانوار فى ذکر الغائب عن الابصار (اشعار عربی که به همت فرزند فاضلش حاج شيخ مهدى فقيه ايمانى در سـال ١۴٩٢ قمـرى چاپ شده است)
- معراج الایمان فیما یتعلق بصاحب الزمان، حول معرفة امام الحق عن الباطل
- مفتاح الرحمه فى عهد غیبة الحجة
- الوسائل المهدیه فى فضل نصرة الامام و الحجة
- الهدیة المهدیه[۷]
او طبع شعر نیز داشته و گاهی به عربی و فارسی شعر می گفته و «فقیه» تخلّص می نموده است.[۸]
ابیات زیر ازاشعار اوست:
| اى پادشاه حسن كه بيـنم تــورا جمــال | مرآت وصف حسن خداوند لايزال |
فعالیت‌ها
محمدباقر فقیهایمانى از ائمه جماعت مشهور اصفهان بود که در مسجد امامزاده اسماعیل واقع در خیابان هاتف اقامه جماعت مىنمود.
وفات
وفاتش در سن حدود هشتاد سالگى در شب جمعه بيستم ذیقعده ١٣٧٠ قمـرى مطـابق بـا اول شهريور ١٣٣٠ شمسی اتفاق افتاده و پيكرش در اتاق شرقی تكيـه كـازرونى در تخت فولاد مـدفون گرديده است.
حبیب الله نیر ماده تاریخ و وفاتش را چنین سروده است:
| لهفى لفقـدان ذى علـم و ناشـره | فقيــه مــذهب اســلام و ناصــره | |
| محمــد بــاقر راوى الاحاديــث | تأليف سبعين جلداً من مفـاخره[۹] |
پانویس
- ↑ مهدوى، دانشمندان و بزرگان اصفهان، صص336-337.
- ↑ مصاحبه با شیخ مهدی فقیه ایمانی، 1384ش؛ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج3، ص1143؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج5، ص1599.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج3، صص386-382.
- ↑ فقیه ایمانی، مطلع الانوار، صص6-5.
- ↑ مصاحبه با شیخ مهدی فقیه ایمانی، 1384ش.
- ↑ فقیه ایمانی، فوز اکبر، صص8-7.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج9، ص843؛ ج16، ص396؛ فاضل قایینی، معجم المؤلفی الشیعه، ج3، ص152؛ فقیه ایمانی،مطلع الانوار، صص14-9؛ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، صص337-336؛ مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص171؛ ریاحی، روضه رضوان، صص 256-243.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج2، ص93.
- ↑ لطفی، تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان، ص۴۴۹.
منابع
- لطفی، عليرضا (حامد اصفهانی)، تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان: معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۹۰.
- مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1392.