این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
تکیه جهانگیرخان قشقایی
 | |
| مشخصات مکان | |
|---|---|
| نام | تکیه جهانگیرخان قشقایی |
| نام‌های دیگر | تکیه سید محمد ترک |
| کشور | ایران |
| شهر | اصفهان |
| کاربری | قبرستان |
تکیه جهانگیرخان قشقایی هم به تکیه‌ی سید محمد تُرک و هم به تکیه ی جهانگیرخان قشقایی معروف است. این تکیه متروک بود تا آنکه پس از فوت و دفن جهانگیرخان قشقایی کم کم مورد توجه علماء و مردم قرار گرفت و شهرت و اعتبار زیادی پیدا کرد.
وجه تسمیه
این تکیه همان تکیه سید محمد ترک است (سید محمد آذربایجانی خوئی، متوفی 29 ربیع الاول 1266ق که مقبره او در اتاق مجاوره ورودی این تکیه بوده است) كه پس از فوت و دفن مرحوم میرزا جهانگیر خان قشقائی ( 13 رمضان 1328ق ) در صحن این تکیه، این محل به نام آن عالم بزرگوار، میرزا جهانگیرخان قشقائی، خوانده می شود.
موقعیت جغرافیایی
این تکیه در ورودی تخت فولاد در سمت شرقی خیابان فیض واقع است و سردر آن درست مقابل سردر تکیه حاج محمد جعفر آباده ای بوده است.
سبک معماری
تا چندی پیش قبر جهانگیرخان روی سکویی برجسته در قسمت شرقی تکیه به صورت کاملاً ساده قرار داشت. در سال 1378شمسی، مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت فولاد به منظور بزرگداشت و تجلیل مقام والای این فیلسوف بزرگ یک بنای آرامگاهی به شکل هشت ضلعی به سبک معماری نوین بر مزار این فیلسوف و دانشمند بزرگ ایجاد نمود.
کتیبه ای به خط بنایی با کاشی فیروزه ای رنگ بر سردر بقعه نصب شد که نام جهانگیرخان و تاریخ فوت وی بر آن حک شده است.
بدين جهت پیشنهاد می گردد با در نظر گرفتن شأن و مقام و شخصیت والای بزرگوارانی، همچون میرزا جهانگیر خان، طرح معماری این نوع بناهای به یادماندنی توسط مهندسان معمار صاحب صلاحیت تهیه و ضمن بازیابی باقیمانده طرح فضاهای اصلی تکیه به مورد اجرا گذاشته شود.
در انتهای ضلع شرقی تکیه بقعه کوچک و زیبای دیگری وجود دارد که بر سر مزار روزنامه نگار و دانشمند اصفهانی احمد عرفان فرزند عبدالصمد متوفّی 1371 ق. مدیر روزنامه عرفان بناگردیده است. معماری این بقعه با گنبد زیبای آن و با ستون های سنگی گنبد آن یادآور آرامگاه حافظ شیرازی می باشد.[۱]
مرحوم گزى كه قبل از وفات جهانگيرخان از اين تكيه بازديد نموده، در كتاب تذکرة القبور می‌نويسد:
"بالاي تكيه مير ســيد محمد ترک عمارت مختصرى است. قبر مرحوم آقا ســيد محمد ترک در آنجاست" [۲]
مرحوم ســيد مصلح الدين مهدوى كه در سال 1328ش از اين محل بازديده كرده، می‌نويســد:
« در مدخل تكيه اتاقى اســت كه قبلا بقعه‌اى بوده است و در سالهاى اخير آن را خراب كــرده و تجديد بنا نموده انــد » [۳]
همچنيــن مرحوم اســتاد همايى نيــز در كتاب تاريخ اصفهان می‌نويســد:
« تا قبل از فــوت ميرزا جهانگير خان اينجا فقط بقعه و عمارتى مختصر بود متعلق به سيد محمد تــرک و باقى همه اراضى مخروبــه... . » [۴]
و نيز بر اساس نقشه بودئن ( طرح رساله بودئن 1932م) در كنــار بقعه شهشــهانى و در محل تكيه ميرزا جهانگير خان، آثار ســردر و هشتى ورودى نشان مى‌دهد كه در آنجا بناهاى بيشــترى بوده كه اكثر آنها تخريب شده است. لذا اين تكيه نيز در زمان خود آباد و معمور و داراى ســر در، هشتى، بقعه، صحن، آب انبار و ساير فضاها بوده است كه تخريب شده است. سنگ مزار ميرزا جهانگيرخان نيــز در ميان صحن روى ســكويى به ارتفــاع تقريبى نيم متر قرارداشــته اســت و تا اين اواخر فاقــد هر گونه بناى بقعه‌اى بوده اســت. بقعه جديد در عرض دو دهه گذشته ساخته شده است كه از نظر معمارى فاقد هرگونه سنخيتى با شــخصيت عالم و شــاعر و هنر شــناس بزرگوار، ميرزا جهانگير خان قشقايى است.[۵]
بقعه مرحوم محمد کاظم واله، ظرافت طبع و روح لطیف صاحب قبر را در نظر ما جلوه گر می سازد، زيرا گنبد و بقعه را روی ستونهای ظریف سنگی در حالت بی وزنی می بینیم و در مقابل، بنای بقعه میرزا جهانگیرخان چنان سنگین و حجیم به نظر می رسد که در حقیقت به جای پرواز ملکوتی و لطافت روح آن عالم بزرگوار، در محل خود زمین گیر شده به نظر می رسد!
مشاهیر مدفون
- آقا سید محمد حسینی خویی
- جهانگیرخان قشقایی
- سید احمد حسامی
- سید علی حسامی
- سید محمدحسن حسامی
- محمدعلی خوانساری
- غلام حسین درخشان
- شیخ علی محمد دهاقانی
- شیخ علی اکبر رفیعی خوانساری
- میرزا محمدعلی سلطان الکتاب
- سید محمد صدرالواعظین
- میرزا محمد صدرالواعظین آزادانی
- حاج آقا شجاع صمصام شریعت
- میرزا محمدعلی عالم نائینی
- سید جلال الدین فارقلیطی
- میرزا علی محمد کاشفی نائینی
- شیخ محمدرضا کلباسی
- سیدمحمدجواد مسائلی
- سید محمد نجم الواعظین
- شیخ عبدالوهاب نصرآبادی
- سیداحمد هاشمی خوانساری
- سید محمد نجم اصفهانی
- سید فخرالدین موسوی خوانساری
- سید محمدرضا رضوی خوانساری
- نوراللّه نور شرق دهاقانی
- سید محمد بن محمود گلستانه
- احمد عرفان[۶]
پانویس
منابع
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.
- عقیلی، احمد، تخت فولاد اصفهان، زیرنظر اصغر منتظر القائم؛ با همکاری مجموعه تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد (دانشنامه تخت فولاد اصفهان)، چاپ دوم، اصفهان، کانون پژوهش، 1385.