تکیه آباده ای

مشخصات مکان
نام	تکیه آباده ای
نام‌های دیگر	تکیه حاج محمد جعفر آباده ای
کشور	ایران
شهر	اصفهان
دوره ساخت	عهد قاجاریه
کاربری	قبرستان

تکیه آباده‌ای در سمت راست خیابان فیض، چسبیده به مسجد رکن الملک قرار دارد و متعلّق به عهد قاجاریه می‌باشد. این تکیه به نام حاج محمّدجعفر آباده‌ای( متوفّی 1280ق)، از عالمان بزرگ شیعه‌ در دوران قاجاريه( قرنهاى دوازدهم و سيزدهم هجری) است. قبر حاج محمّدجعفر آباده ای در وسط بقعه تا چندی پیش بدون سنگ لوح و به صورت سکوی آجری بود که اکنون از طرف مجموعه تاریخی، فرهنگی، مذهبی تخت فولاد، سنگ قبری بر مزار وی نصب شده است.

وجه تسمیه

این تکیه محل دفن حاج محمد جعفر آبتده‌ای از علمای بزرگ قرن سیزدهم هجری است. از لحاظ تاریخی محل تکیه جزو باغ بزرگ واله بود که مرحوم سلیمان خان رکن الملک این قسمت را از بازماندگان واله خریداری نموده و دستور ساخت بقعه آباده ای را در سال 1324 قمری صادر کرده بود.

موقعیّت جغرافیایی

تکیه آباده ای از جهت شمال و غرب به مسجد رکن الملک، از شرق به خیابان فیض و از جنوب به کوچه تکیه میر منتهی می شود. عرصه تکیه در حدود 1500 متر مربع است که از باغ والهیه منفک گردیده و بنای تکیه در آن احداث شده است.

سبک معماری

این تکیه بنایی زیبا و مصفّا و حجره دار است و در حال حاضر با انجام تعمیراتی به مدرسه ی علوم دینی تبدیل شده است. بیشتر مشاهیر مدفون در تکیه نیز از طبقه اهل منبر، وعّاظ و شاگردان حاج محمّدجعفر آباده ای می باشند. این تکیه تا سال‌های 1324- 1318ق که رکن الملک، مسجد تخت فولاد را احداث می نماید، به صورت نیمه کاره و ناتمام مانده بود و حتی بقعه اصلی بدون سقف بوده است. در برنامه های عمرانی سال 1383ش مجموعه تخت فولاد، طرح مرمت تكيه حاج محمد جعفر، ارائه و اجرا شد و پس از رطوبت زدایی، استحکام بخشی گردید ولی لازم است در ساختار خیابان فیض نیز تجدید نظر شود و ارتفاع خیابان تا بعد از بنای کاروانسرای ملک به حالت اصلی برگردانده شود تا در آینده، دروازه تخت فولاد نیز در صورت تکمیل مدارک لازم، بازسازی گردد. شایان ذکر است که برنامه مرمّت این تکیه در سطح وسیع در سال 1383ش به اجرا در آمد و مجموعه یاد شده را از تخریب حتمی نجات بخشید و با کاربری فرهنگی، به عنوان مکمّل مدرسه رکن الملک احیا گردید.

ساختمان تکیه از نمونه های عالی هنر معماری دوره قاجاری است. نمونه های زیبای کاشیکاری، خوشنویسی و تزئینات آجری در بنای این تکیه ذوق و چیره دستی معمار و کاشیکار اصفهانی رانشان می دهد. شاهد این ادعا کتیبه‌ی زیبای سردر ورودی تکیه به خط میرزا فتح اللّه جلالی و اشعار آن از طغرل اصفهانی است که هر دو از نمونه های برجسته هنری این تکیه به شمار می آید. معماری داخل تکیه نیز شامل یک بقعه و دو صحن شرقی و غربی در طرفین آن است. در اطراف صحن شرقی و غربی هم حجراتی بنا شده است.

جلوه های هنری

ساختار معمارى بناى بقعه عبارت است از بناى چهار فصل كوشک مانند بلند بالا با طاق گنبدى شكل و گنبد كوچک ناری با گريو مزين به كاشى معقلى تعبيه در مركز طاق گنبدى. چهار صحن در چهار طرف بقعه مركزى به چشم می‌خورد كه ارتباط هاى بسيار زيبايى بين صحن ها وجود دارد. دو صحن شرقى و غربى از دو صحن شمالی و جنوبى وسيعتر هستند. صحن شرقى داراى اتاقهايى در سه جبهه است و صحن غربى نيز چند اتاق و وضوخانه، دور صحن را شامل مى گردد. همچنين در جبهه شمالى، صحن شمالى، در محل ارتباط مدرسه ركن الملک، يكى از پله هاى دسترسى به پاشير آب انبار ركن الملک قرار گرفته است. اين آب انبار راه ديگرى نيز از خيابان فيض كنار سر درب تكيه حاج محمد جعفر آباده اى دارد که در حال حاضر به عنوان كلاس درس حوزه علميه مورد بهره بردارى است. اين مجموعه توسط سردرى بسيار زيبا، مزيّن به كاشيكارى عالى در كنار خيابان فيض واقع است كه توسط يک هشتى به صحن شرقى وارد مى گردد. از نظر سبک معمارى، مجموعه شيوه معمارى قاجارى است كه زير مجموعه شيوه اصفهان است. در كل، مجموعه تكيه حاج محمد جعفر آباده اى و مسجد رکن الملک و آب انبار، مجموعه معمارى بسيار ارزشمندى را شامل مى گردند.

مشاهیر مدفون

1 - حاج محمّدجعفر آباده ای

2 - ملّا نجفعلی خراسانی

3 - ملّا حسن ریزی

4 - شیخ محمّدحسن یزدی

5 -میرزا محمود صدرالمحدّثین

6 - ملّا عبداللّه خوانساری صدرالمحدثین

7 - ملّا حسین کُرْبِکَنْدِی

8 - میرزا اسداللّه اشتری

9 - حاج سیّد احمد مرندی

10 - حاج ملّا اسماعیل نَقْنِه ای

11 - میرزا محمّد موسوی منجم

12 حاج میرزا احمد عمادالواعظین

منابع

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.

• عقیلی، احمد، تخت فولاد اصفهان: زیرنظر اصغر منتظر القائم، با همکاری مجموعه تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد (دانشنامه تخت فولاد اصفهان)، چاپ دوم، اصفهان، کانون پژوهش، 1385.