این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
اسماعیل حکیم درب کوشکی
با ملا اسماعیل واحدالعین درب کوشکی اشتباه نشود.
 | |
| اطلاعات فردی و علمی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد اسماعیل درب کوشکی اصفهانی |
| تاریخ وفات | ۱۳۰۴ قمری |
| مدفن | تکیه ملا اسماعیل خواجویی |
| اساتید | ملا اسماعیل واحد العین، میرزا حسن نوری، میرزا رضی لاریجانی، و... |
| شاگردان | آخوند ملا محمد کاشی، جهانگیر خان قشقایی، میرزا محمد مهدی قمشه ای، و... |
| آثار | شرح حدیث رأس الجالوت، جلوات ناصریّه، در توحید، به فارسی، رساله در اثبات سکون زمین، و... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | مدرس، فیلسوف، و.. |
ملا محمداسماعیل درب کوشکی اصفهانی فرزند محمّدجعفر، حکیم فیلسوف، از اجلّه حکماء و مدرّسین اصفهان در عصر قاجاریه، قرن سیزدهم قمری است. علمای بزرگی چون جهانگیرخان قشقایی و آخوند کاشی از شاگردان وی بودند.
زندگی‌نامه
سال تولد و شرح حال محمداسماعیل درب کوشکی اصفهانی در دست نیست و تنها نام برخی از اساتید و شاگردان این حکیم متاله بدست آمده است که در جای خود مغتنم است.
حکیم درب کوشکی سالها در اصفهان به تدریس حکمت متعالیه اشتغال داشت. به نوشته میر سیّد علی جناب:
اغلب اشخاصی که در اصفهان تحصیل حکمت نموده اند از شاگردان او بوده اند. [۱]
وقت تدریس او نوعاً قبل از فجر بوده که پس از فراغت از تحصیل ، هنوز فجر طالع نشده بود.
اساتید
او از محضر اساتید زیر بهره برده است:
- ملاّاسماعیل واحدالعین
- میرزا حسن نوری
- میرزا رضی لاریجانی
- ملاّعبدالجواد خراسانی و دیگران.[۲]
نکته
او از شاگردان ملا اسماعیل واحدالعین بوده که به سبب مشابهت نام وی با استادش، گاهی این دو را یکی دانسته‌اند، اما درب‌کوشکیِ شاگرد، فرزند محمدجعفر، و درب‌کوشکیِ استاد، فرزند محمدسمیع بود.[۳]
علاوه بر این، سال وفات شاگرد 130۴ و سال وفات استاد 1277 یا قبل از آن ضبط شده‌است.
مهم‌تر اینکه ملا اسماعیلِ شاگرد ، استاد سیدابوالقاسم دهکردی و جهانگیرخان قشقایی بود و با توجه به سال ولادت دهکردی (1272) ، شاگردی وی نزد ملااسماعیل واحدالعین بعید به نظر
می‌رسد.[۴]
شاگردان
برخی از شاگردان وی عبارتند از: [۵]
- آخوند ملا محمد کاشی
- جهانگیر خان قشقایی
- میرزا محمد مهدی قمشه ای
- میرزا محمد حسین امام جمعه
- عباس قلی خان نوری
- آقا سیّدابوالقاسم دهکردی که در شرح حال خود نوشته است: «علم حکمت را غالباً نزد حکیم متألّه، حاجی ملاّاسماعیل حکیم، ساکن در محلّه درب کوشک، خصوص اسفارِ آخوند ملاّصدرا در مدّت چهار سال نزد آن حکیم ماهر، قرائت کردی».
آثار
چندین جلد کتاب در کتابخانه های مختلف، تألیف محمّداسماعیل بن محمّدجعفر اصفهانی است که به احتمال قوی، همین ملاّ محمّداسماعیل درکوشکی است. این کتاب ها عبارت اند از:[۶]
- جلوات ناصریّه، در توحید، به فارسی؛[۷] موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران جزو کتب اهدایی آقای مشکاه به دانشگاه و نسخه دیگر، موجود در کتابخانه دانشکده الهیّات و معارف اسلامی مشهد و نسخه دیگر موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی[۸]
- شرح حدیث رأس الجالوت[۹]
- رساله در اثبات سکون زمین، موجود در کتابخانه آیت اللّه العظمی گلپایگانی[۱۰]
- ترجمه رساله الادوار، تألیف صفی الدّین عبدالمؤمن ارموی، میکروفیلم آن موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران[۱۱]
- ترجمه رساله الشّرفیه، در موسیقی، تألیف صفی الدّین عبدالمؤمن ارموی، موجود کتابخانه در مدرسه عالی سپهسالار تهران[۱۲]
وفات
او در روز جمعه 15 شوّال 1304ق از دنیا رفت و مدفن ایشان در تخت فولاد، در کنار قبر عالم ربّانی آخوند ملا علی اکبر اژه ای واقع در تکیه ملا اسماعیل خواجویی است. [۱۳]
در سنگ مزار او با این القاب از او یاد شده: «مرحوم مغفور مبرور، العالم الفاضل الکامل، زبده الحکماء المتألّهین، طایف بیت اللّه الحاج محمّداسماعیل غفرله»
پانویس
- ↑ جناب، رجال و مشاهیر اصفهان، ص۲۰۵.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج1 ، ص 553.
- ↑ صدوقی‌سها، تاریخ حکما و عرفای متاخر، ص 149؛ مهدوی، تذکره القبور یا دانشمندان و بزگان، ص 135-138.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، ج ۱۷، ص ۴۷۴
- ↑ قاسمی، بزم معرفت، صص176-166.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج۱، ص ۵۵۴.
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، الذّریعه، ج5، ص127.
- ↑ دانش پژوه، فهرست اهدایی مشکاه، ج3، ص223؛ فاضل، فهرست الهیّات مشهد، ج1، ص397؛ حائری، فهرست مجلس، ج6، صص80 -82.
- ↑ حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج7، ص2739.
- ↑ عربزاده، فهرست گلپایگانی، ج2، صص81 و 84.
- ↑ دانش پژوه، فهرست میکروفیلم های دانشگاه، ص9.
- ↑ مدرس رضوی، احوال و آثار خواجه نصیرالدّین طوسی، ص154.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج ۲، صص ۱۰۸-۱۰۷.
منابع
- قاسمی، رحیم، بزم معرفت، مشاهیر تخت فولاد اصفهان، تکیه محقق خواجویی، اصفهان: کانون پژوهش، چاپ اول، 1388.
- مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1386.
- دانشنامه جهان اسلام، به کوشش غلامعلی حدادعادل، ج ۱۷، تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۱.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج2، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، ۱۳۸۹.