این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
سید محمدبدیع موسوی درب امامی
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
حاج ميرزا محمد بديع موسوى درب امامى (1251ق-1318ق)، فرزند سـيد مصـطفى موسـوى، عـالم اديب و فقيه مجتهد و شاعر و خطاط و از مدرسين مشهور اصفهان در فقـه و اصـول بوده است. وى از سادات صحيح النّسب بوده است. از آنجا كه در محلّـه ى درب امـام سكونت داشت، بدين لقب مشهور گرديد.
زندگی نامه
ولادت
محمدبدیع موسوی در حدود سال 1251ق ،در اصفهان متولّد شد.
خاندان
وی فرزند سید مصطفی بن میر عبدالحمید بن میر سید محمد موسوی رضا توفیقی کهکیلویه ای درب امامی اصفهانی است. در محلة درب امام سه خاندان از سادات اصفهان ( امامی، موسوی کهکیلویه ای، موسوی رضوی ) سکونت داشتند. در قرن سیزده و چهارده عده ای عالم، فاضل و مجتهد در بین سادات موسوی بوده که مشهورترین آنان میرزا بدیع است. پدرانش عموماً از فضلا و دانشمندان بوده اند.
میر سید محمد جدّ میرزا بدیع از علمای عصر خود بوده و فرزندش میر عبدالحمید در صحن امامزاده درب امام دفن است. سید مصطفی نیز در همان قبر پدرش مدفون است.
اساتید
میرزا محمد بدیع نزد اساتیدش علوم حوزوى را فرا گرفته و از سه نفر آخر الذكر، اجازه داشته است.
- حاج ملا حسينعلى تويسركانى
- میرزا عبدالجواد حکیم
- ملا اسماعیل واحدالعین
- مير سيد محمد شهشهانى
- آقـا ميـرزا محمد باقر چهارسوقى
- شيخ محمد باقر نجفى
شاگردان
عده زیادی از طلاب آن عصر که بعدها از علمای بزرگ و مهم شدند، شاگرد او بودند. از جمله:
- آقا سید ابوالحسن مدیسه ای
- آقا سید مهدی درچه ای
- سید ابوالحسن تویسرکانی
- میرزا ابراهیم امین الواعظین
- شیخ اسدالله فاضل بیدآبادی
- میرزا ابوالقاسم زنجانی
- میرزا محمد باقر مشیرالملک نائینی
- شیخ اسماعیل معزی
- سید جعفر میردامادی
- سید محمد تقی فقیه احمدآبادی
- میر سید حسن چهارسوقی
- سید محمد حسن سدهی اصفهانی
- میرزا محمد حسین مدرس کهنگی
- شیخ حسن دشتکی
- میرزا محمد حسین نائینی
- ملا محمد حسین ظهیری مهرآبادی
- میرزا محمد باقر تویسرکانی
- میرزا محمد حسن نحوی
- سید محمود سجادی نجف آبادی
- محمد ابراهیم شمس آبادی
- ملا مرتضی لنجانی
- میرزا علی اصغر شریف
- سید محمد بروجنی
- سید محمد لطیف خواجویی
- ملا محمد هرتمنی
- سید فخرالدین خوانساری
- میرزا علی محمد میردامادی
- میرزا عبدالرزاق محدث حائری همدانی
- ملا علی جرقویه ای
- عبدالجواد خطیب
- سید محمد شریف موسوی ونکی سمیرمی
- حاج آقا رحیم ارباب
- سید ابوالحسن بروجردی
- سید احمد صفایی خوانساری
- شیخ محمدحسن عالم نجف آبادی.[۱]
جایگاه
جایگاه علمی
جابرى انصارى او را سيدى فقيه و اصـولى كه سالها در مدرسه نيم آورد مـدرس شـرح لمعـه بـوده و امامـت مسـجد جنـب بازارچه ى وزير را بـه عهـده داشـته و گاهى هم منبر مى رفته، معرفى مى كنـد. وى ميــرزا بــديع را مجتهــدى مســلّم مى دانـد و ايـن جملـه را از اسـتاد او مرحوم آقا سيد محمد شهشهانى روايت مى كند كه فرموده اسـت:
«در اصـفهان يك مجتهد اسـت كـه خـودم باشـم و نصف مجتهد ميرزا بديع!» جابرى او را فردى خوش مشرب و مزّاح كه گـاهى شعر هم مى گفته، مى داند.[۲]
ديوان بيگـى نيـز در حديقـة الشـعرا راجع به او چنين نوشته است:
«اسمش بديع الزمان و تخلّص به اسم مى كند. از سادات عالى درجات درب امـامى اصفهان و پدر مغفورش مير مصطفى از اجله ى علما و فضلا و خـودش در معقـول و منقول در اصفهان سرآمد معاصران بلكه از بعضى معاصر هـم اجـازه ى اجتهـاد دارد. اصولاً و اخلاقاً بسيار خوب است و با معاشران به حسن گفتار و مصـاحبت سـلوك دارد. خالى از بسط يد و فتوت هم نيست و اكنون در آن شهر بر وِسـاده ى عـزّت و احترام و افاده و تدريس متمكّن است».[۳]
علاوه بر اين در حسن خط و ادب و شعر نيز شهرت داشته است. آخوند گزى راجع به او مى گويد: حاج ميرزا بديع واقعاً بديع الزمان بوده است.[۴] ديوان بيگى نيز در حديقة الشعرا مى نويسد: اما در شاعرى غزل سراى خـوبى اسـت.
آثار و فعالیت ها
میرزا بدیع فردی ادیب و طبع شعری روان داشته است. در شعر تخلص « بدیع » می نموده و دیوان اشعاری دارد که هنوز به چاپ نرسیده است. همچنین در «حدیقة الشعرا» وی را به نیکی ستوده و اشعاری از او نقل شده است.
آثار
وى داراى آثارى بوده است، از جمله:
- حاشيه بر رياض المسائل
- حاشـيه بـر قـوانين
- ديوان اشعار
- رساله در حجيت استصحاب به اخبار
- رساله در خـراج و مقاسـمه
از اشعار او:
| جام و جانان، شمع و من جمعيم در يـك انجمـن | جام خندانست و جانان، شمع گريان است و من[۵] | |
| هــركس از زلــف پريشــانى بــه ســامانى رســد | در پريشانى همان زلـف پريشـان اسـت و مـن[۶] |
خط را نیز خوش می نوشته و علاوه بر تألیفات خود برخی از کتب را کتابت نموده است، از جمله:
- معراج الشریعه آقا محمد مهدی کلباسی در سال 273ق
- حاشیه شوارق الالهام ملا اسماعیل واحدالعین در سال 1272ق
- ترجمه تاریخ یمینی ابوالشرف ناصح منشی جرفادقانی در سال 1272ق
- تنقیح المقاله فی توضیح الرساله هبهاللَّه حسنی حسینی در سال 1276ق
- اوایل التحریر قاضی سید اختیارالدّین حسن حسینی تربتی خراسانی در سال 1276ق
- انوار الربیع تألیف سیّد علی خان مدنی در سال 1276ق.
فعالیت ها
وی در تدریس فقه و اصول و ادبیات عرب تبحر خاصی داشته و واقعاً بدیع الزمان بوده و دروس قوانین، شرح لمعه، شرح کبیر و فرائد را با استادی تمام تدریس می نموده است. سالها در مدرسه نیم آورد تدریس کرده و شاگردان ماهر و خبره از مجالس درس او برخاسته اند.
نماز جماعت را در مسجد جنب بازارچه وزیر اقامه می نموده است. همچنین در شب های ایام تعطیل به منبر می رفته و با مواعظ شافیه خود مردم را ارشاد می فرموده است. او عالمی جامع و مطلع بر رجال و اخبار و محاضرات و اشعار و امثال و در معاشرت خوش رو و شوخ و حاضر جواب بوده است.[۷]
سیره اخلاقی
او به لحاظ اخلاقی واقعاً بدیع الزمان بوده «بسیار خوش منظر و نیک منظر و زیبا اندام و پاکیزه لباس بوده و با کمال فقر در نهایت عزت و استغنای طبع روزگار می گذاشته، طبعی نکته سنج و ظریفه پرداز و شوخی های ملیح ادبی داشته چندان که هیچ کس از صحبت او سیر نمی شده و هر جلسه بسی نکات و فوائد علمی و اخلاقی از وی تراوش می کرده است».همچنین گفته اند که از شاگردان و دوستدارانش هیچگاه هدیه نمی پذیرفت و جز برای درس و امامت جماعت جایی نمی رفت.
وفات
وى در عصر روز جمعه ۲۱ شعبان سال ۱۳۱۸ به سـن شصـت و هفـت سـالگى وفات يافت و در تكيه ى مير سيد محمد شهشهانى در بقعه مدفون گرديد.[۸]
مرحوم ميرزا حبيب اللّه نير، ماده تاريخ فوتش را چنين سروده است:
| لَرَاحـت الــى روحٍ الــرُوح منــه | و غفــران رب البصــير الســميع | |
| و اجــداده اهــلبيــت الرســول | فـــارجوهم ان يكونـــو شـــفيع | |
| فيــا نيــر الكتــب بتــاريخ فوتــه | «بفردوس خُلـد رواح البـديع»[۹] [۱۰] |
پانویس
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد ، ج۲، صص260-263.
- ↑ جابرى انصارى، تاريخ اصفهان، ص۳۱۷.
- ↑ ديوان بيگى، حديقة الشعرا، صص ۲۲5-226.
- ↑ مهدوى، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص ۳۸۵
- ↑ مهدوى، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص ۳۸۶
- ↑ جابرى انصارى، تاریخ اصفهان، ص ۳۱۸
- ↑ فهرست تربیت، ص195؛ دانش پژوه، فهرست ملّی، ج5، ص477؛ دانش پژوه ، فهرست مرکزی دانشگاه تهران، ج16، ص10 و ج8، ص702؛ مهدوی، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص30؛ روضاتی، زندگانی آیت اللَّه چهارسوقی، صص 175-171؛ بیگی، حدیقه الشعراء، ج1، صص 225 -226؛ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، صص 385 - 386؛ مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص155؛ جابری، تاریخ اصفهان، صص 317 - 318؛ جناب، رجال و مشاهیر اصفهان، صص 242 و 243؛ همایی، تاریخ اصفهان (تکایا و مقابر)، صص 249-243؛ ابن‌مسکویه، تهذیب الأخلاق یا نوشدارو، ص100؛ تهرانی، نقباء البشر، ج1، ص231؛ جابری، تاریخ اصفهان و ری، ص314؛ صدرحاج‌سیدجوادی،ذدایره المعارف تشیع، ج3، ص150.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج2، صص164-166.
- ↑ مهدوى، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص ۳۸۶
- ↑ لطفی،تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان،ص۱۰۲.
منابع
- لطفی، عليرضا ، (حامد اصفهانی)، تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان: معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۹۰.
- مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگي تفریحی شهرداری اصفهان،1386.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج۲، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.