این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
حسینعلی تویسرکانی اصفهانی
 | |
| اطلاعات فردی و علمی | |
|---|---|
| نام کامل | حسینعلی ملایری تویسرکانی اصفهانی |
| تاریخ وفات | ۱۲۸۶قمری |
| مدفن | تکیه خوانساری |
| اساتید | محمدابراهیم کلباسی، سید محمدباقر شفتی بید آبادی، سید حسن مدرس مطلق، و... |
| شاگردان | محمدباقر نجفی مسجدشاهی، شیخ عبدالحسین شیخ العراقین تهرانی، میرزا بدیع درب امامی اصفهانی، و... |
| اجازه اجتهاد از | شیخ محمد تقی رازی |
| آثار | رساله در ردّ بر اخباریّه، حاشیه بر جامع عباسی، فصل الخطاب، و.. |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | مدرس، ائمه جمائت، نویسنده، و.. |
ملّا حسینعلی ملایری تویسرکانی( متوفی 1286ق) فرزند نوروزعلی، عالم محقق، فقیه جامع، مجتهد اصولی، از علماء طراز اوّل اصفهان و از مفاخر حوزه علميه اصفهان بود که در قرن سيزدهم هجری در تويسركان متولد شد.[۱]
زندگی‌نامه
فرزندان
حاج ملا حسينعلى ظاهراً داراى دو پسر بوده است:
- آقا محمد كه در مقدمه كتاب اخلاق به نام« نجاة‌المومنین» از او ياد شده است.
- آقا شيخ على که اديب فاضل و خطاط ماهر در شكسته نستعليق بود.[۲]
تحصیلات
او پس از تكميل تحصيلات مقدماتی رهسپار حوزه علمیه همدان گرديد و از آنجا به حوزه پر رونق آن ايام بروجرد درآمد. وی پس از توقف چندی در بروجرد با توجه به شهرت و آوازه مركز علمیه اصفهان، به این شهر مهاجرت کرد.
اساتید
برخی از علماء و مجتهدين بزرگ آن عصر در بروجرد عبارتند از:
- مولی اسدالله بن عبدالله بروجردی معروف به حجت الاسلام
- عالم جليل حاج سيد شفيع جاپلقی بروجردی[۳]
- عالم باهر مولی علی بروجردی، داماد محقق بزرگوار ميرزای قمی
- فقيه ربانی ملا محمد حسن تويسركانی بروجردی
او در اصفهان نزد اعلام آنجا به ویژه شیخ محمّد تقی رازی صاحب حاشیه حاضر شد و کسب فیض کرد تا به درجه اجتهاد نائل شد و بسیاری از مردم اصفهان و نواحی اطراف از او تقلید نمودند. در آن عصر مدرّسان بزرگ ديگری نیز در اصفهان به تدريس اشتغال داشتند و ملا حسینعلی از محضر آنان کسب فیض نمود که عبارتند از:
- عالم بزرگوار مولی محمدابراهيم كرباسی
- سيّد حجت الاسلام، سيّد محمد باقر شفتی بيدآبادی
- علامه آقا مير سيد حسن معروف به مدّرس مطلق
- عالم جليل حاج محمد جعفر بن محمّد صفی آباده ای
شاگردان
شاگردان و مجازين از وی عبارتند از:
- آقا شيخ عبدالحسين شيخ العراقين تهرانی( داراى اجازه از وی)[۴]
- آقا حاج شيخ محمد باقر نجفی مسجدشاهی فرزند عالم بزرگوار آقا شيخ محمد تقی صاحب حاشيه بر معالم
- عالم جليل آقا شيخ محمد حسين معروف به فاضل اردكانی
- عالم جليل آقا ميرزا محمد بن عبدالوهاب همدانی كاظمی معروف به امام الحرمين( صاحب اجازه از استاد)
- عالم فاضل آقا حاج سيّد علی بروجردی( صاحب اجازه از استاد)
- آقا شيخ محمد تقی بن آقا باقر همدانی
- عالم جليل آقا ميرزا بديع درب امامی اصفهانی
- عالم بزرگوار آقا ميرزا عبدالغفار حسينی تويسركانی( صاحب اجازه روايتی و اجتهاد از استاد)
- عالم نبيل آقا شيخ نبی بن احمد تويسركانی صاحب كتاب لئالی الاخبار( دارای اجازه ار استاد)
- آقا ميرزا حبيب بن فتح علی كرمانی صاحب تعليقه و حاشيه بر فصل الخطاب استاد در بيان حيثّيت تعليليّه و تقييديّه[۵]
- آقا ملا محمد حسين بن قاسم قمشه اى كاتب نسخه اى از فصل الخطاب استاد به سال 1276 ق
- سيد يوسف بن سيد حسن، معروف به ميرزا بابا[۶]
- حاج سيد اسماعيل يزدى اردكانى[۷]
- شيخ محمد رضا بن عبدالله يزدى اردكانى[۸]
- شيخ محمد رضا اردكانى
- آقا ميرزا مهدى چهارسوقى بن سيد محمد باقر روضاتی[۹]
- سيد محمود رياضى بن سيد ابوالقاسم خوانساری[۱۰]
- آخوند ملا محمد صالح كرمانی[۱۱]
جایگاه
جایگاه علمی
حاجی تويسركانی پس از درگذشت شیخ محمدتقی رازی به سال 1248 ق بر كرسی تدريس فقه و اصول تكيه زد و به تدريس و افاده علمی پرداخت و پس از درگذشت سه عالم بزرگوار حاجی كلباسی و سيّد حجت الاسلام شفتی و آقا مير سيّد حسن مدرس، مجلس درسش مشحون از اكابر فضلا و دانش پژوهان گرديد. محضر درس او پربار بود و شاگردان بسیاری از محضر او مستفیض شدند. مرحوم محدّث نوری در مستدرک الوسائل در سلسله مشايخ خود از طريق عالم جليل شيخ عبدالحسين بن علی تهرانی چنين آورده:
« عن العالم العَلَم و الفقيه المسلّم، الحبر الصّمدانی، المولی حسين علی الملايری التويسركانی».[۱۲]
اعتمادالسلطنه در كتاب المآثر و الآثار آورده:
« حاج ملاحسين علی تويسركانی مقيم اصفهان، مجتهدی مسلّم و رئيسی اعظم و از محقّقين فقهاء و اساتيد عظماء علماء محسوب می گرديد. شهرت علم وصيت رياستش تا به همه جا رسيده بود و ممالک عرب و عجم جمله را فرو گرفته و چندی خدمت حاج سيّد شفيع جاپلقی نيز تلمذ نموده بود».[۱۳]
علّامه تهرانی در الكرام البرره در دو مورد از ملا حسین علی ياد كرده، يكی تحت عنوان مولی حسین علی اصفهانی و ديگری تحت عنوان شيخ حسين علی تويسركانی و در اينجا با تفصيل و بسط بيشتری به شرح حال وی پرداخته است با اين عبارت:
« هو من اعاظم العلماء و افاضل المحققين، اخذ مقدمات العلوم في بروجرد عن بعض فضلائها ثم هاجر الي اصفهان فحضر فيها علي المؤسّس المعروف، الشيخ محمد تقي الاصفهاني صاحب حاشيه المعالم و اختص به و لازمه حتي بلغ في الفقه و الاصول و غيرها. درجة سامیة و مكاناً عليّاً و عرف اسمه في الأوساط العلمیة و ذاع صيته لدي طلّاب العلم و اهل الفضل فعكف عليه جمع منهم للاستفادة من معارفه و علومه فافاض عليهم علمه المتدّفق و ما اذ وافت استاده المذكور منيّته حتي رشّح للزعامة و الامامة و انتهت اليه رئاسة التدريس ، فتخرّ ج عليه جمع كثير من العلماء الفضلاء و صار مرجع القضاء و الافتاء و سائر امور الدنيا و الدّين».[۱۴]
عالم فاضل جليل ملا عبدالكريم مجتهد گزی اصفهانی در تذکرة‌القبور اصفهان چنين آورده:
« آن بزرگوار در اصفهان رياست تدريس و فتوی داشته اند و بسياری از علماء و فضلاء از مجلس درس وی برخاستند و زيادتی منفعت درس او و ممتاز بودن درس وی در شهر مشهور بود. بسياری از خواص و عوام نيز تقليد از او می كردند و امام جماعت مسجد ايلچی محله احمدآباد بودند و به جهت احتياط در نماز جمعه ، جمعه ها را به درچه می رفتند و نماز جمعه می‌خواندند؛ چون آنجا مزرعه ای داشتند».[۱۵]
آثار
کتب زیر از اوست:
- «حاشیه بر جامع عباسی» در فقه.
- «رساله در ردّ بر اخباریّه»
- « فصل الخطاب» در اصول فقه شامل دو مجلد، جلد اول در مباحث الفاظ و جلد دوم در ادله شرعيه.
- « شهاب ثاقب و یا قارعة القوارع فی ابطال ادلة الرکن الرابع» که ردّ بر جوابیه حاج محمّدکریم خان کرمانی بر کتاب «شهاب ثاقب» است.
- « کشف الاسرار» در شرح شرایع در 11 جلد که به خط مؤلّف نزد آقای دکتر سیّد احمد تویسرکانی در اصفهان موجود است. در الذريعه از اين كتاب با عنوان« كشف الاستار فی الفقه» ياد شده است .[۱۶]
- « المقاصد العلیّه» در حاشیه بر قوانین الاصول ميرزای قمی در دو مجلّد كه جلد دوم و سوم آن به خط مؤلف نزد نگارنده موجود است و آن از بحث عام و خاص شروع مى شود و با بحث تعارض استصحابين خاتمه مى يابد.
- « نجاه المؤمنین» در اخلاق و اصول دین که آن را در سال 1272ق و به نام فرزندش «محمّد» نوشته است.
- « حواشی بر نخبه»: رساله عملیه عالم بزرگوار حاج محمد ابراهيم كرباسی به فارسی در طهارت، صلاة، صوم، زکات و خمس که در اصفهان به طبع رسيده است.
وفات
ملا حسینعلی سرانجام در ۲۸ صفر ۱۲۸۶ق در اصفهان وفات یافت و پس از انجام مراسم تشييع درنهايت جلال و شكوه در بقعه خوانساری ها واقع در تخت فولاد مدفون گردید.[۱۷] در کرام‌البرره آمده:
« توفّى فى 28 صفر 1286 ق عن عمر قارب السبعين، فشيّع تشييعاً عظيماًً و حمل على الرؤوس الى مقبرة تخت فولاد و دفن على قبلة قبر العلامه الآغا حسين الخوانساری فى قبر وجد محفوراً ممهّداً كانّما قد اعدّ له قبل وفاته بسنين و لاشک انّ ذلک ممّا يدلّ علی سلامة باطنه».[۱۸]
امام الحرمین میرزا محمّد همدانی که مجاز از مرحوم تویسرکانی است، در «ملتقطات فصوص الیواقیت» ضمن مرثیه ای، ماده تاریخ وفات او را چنین سروده است:
| فقضی نحبه و سار الیها | و دعاه الیه ارّخ «غفور»[۱۹] |
بر سنگ نوشته قبر آن مرحوم با خط بسيار عالی آمده است: « الكامل المولى الجليل و المقتدى النبيل، صاحب الكلمات الفاخرة و الكرامات الظاهرة، حاوى الفروع و الاصول، جامع المعقول و المنقول، فخرالعلماء المجتهدين و العاملين، ظهير الاسلام و نايب الامام، الآقا حاج ملا حسينعلى تويسركانى الاصل، اصفهانى المسكن، نوّرالله مرقده و توفّى قدّس سرّه الثامن و العشرين من شهر صفر سنه ستّ و ثمانين و مأتين بعد الالف من الهجرة النبویه».[۲۰]
پانویس
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج۲، صص۸۲۵-۸۲۶.
- ↑ آقا بزرگ تهرانى، نقباءالبشر، ج 4، ص 1423.
- ↑ اعتمادالسلطنه، المآثر و الآثار، ج1، ص 208.
- ↑ محدث نورى، مستدرک‌الوسائل، ج 3، ص 400.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذريعه الى تصانيف الشيعه، ج6، ص 131.
- ↑ جواهر الكلام، تربت پاكان قم، ج1، ص 322.
- ↑ مدرسی، نجوم السرد بذكر علما يزد، ص 86.
- ↑ مدرسی، نجوم السرد بذكر علما یزد، ص 86.
- ↑ ابن الرضا، ضيا ءالابصار، ج 2، ص 543.
- ↑ ابن الرضا، ضيا ءالابصار، ج2، ص 488.
- ↑ نیکپور، نام آوران علم و اجتهاد كرمان، ص 207.
- ↑ محدّث نوری، مستدرک الوسائل، ج2، ص 125.
- ↑ اعتمادالسلطنه، المآثر و الآثار، ج1، ص 208.
- ↑ تهرانی، الكرام البرره، ج1، ص 438.
- ↑ مهدوی، رجال اصفهان یا تذکره القبور، صص ۸۹ - ۹۰؛ گزی، تذکرة‌القبور، ص 52؛ خوانساری، روضات الجنّات، ج۸، ص۲۲۴.
- ↑ آقا بزرگ تهرانى، الذریعه، ج 18، ص 12.
- ↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص ۵۷۷؛ مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص۱۱۰؛ آقا بزرگ تهرانی، الکرام البرره، ص۴۳۸.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الكرام البرره، ج1، ص 439.
- ↑ فهرست کتب خطی اصفهان (الف - ز)، ج۱، ص۴۰۰.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج1، صص 410-405.
منابع
- مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج۱، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، ۱۳۸۹.