تکیه تویسرکانی

مشخصات مکان
نام	تکیه تویسرکانی
کشور	ایران
شهر	اصفهان
قدمت	دوره قاجار
کاربری	قبرستان

تکیه تویسرکانی از آثار دوره ی قاجاریه است و در وسط تکیه، بقعه ی آجری، بر مزار علّامه جلیل و فقیه بزرگوار مرحوم آیت الله عبدالغفار تویسرکانی از علمای بزرگ اصفهان و از شاگردان میر سید محمد شهشهانی و حاج ملا حسینعلی تویسرکانی، در اواخر قرن سیزدهم و اوائل قرن چهاردهم هجری(متوفی 1319ق) قرار دارد.

موقعیت جغرافیایی

این تکیه درست در پشت گنبد مسجد رکن‌الملک در ابتدای کوچه معروف به غسالخانه واله و اوّلین تکیه دست چپ در کوچه‌ی تکیه میر فندرسکی است که از طرف شرق به کاروانسرای ملک و از شمال به کوچه تکیه ی میر و از طرف غرب به کلانتری شانزده و از طرف جنوب به تكيه گلزار منتهی می شود.

سبک معماری

ساختار معماری این تکیه عبارت بوده از سر درب ورودی و هشتی از طرف کوچه مذکور و صحن بزرگ دو صفه شرقی و غربی با ابعاد تقریبی ۳۵×۴۰ متر به صورت مستطیل با اتاقها و ایوانهای دور صحن و بقعه مرکزی و سایر فضاهای لازم که امروزه متأسفانه غیر از بقعه مرکزی بقیه بناهای دور تکیه تخریب شده است.

شایان ذکر است که محور ورودی و هشتی کمی با محور بقعه مرکزی تفاوت داشته و متمایل به جهت شمال شرق صحن بوده است و به نظر می‌رسد که محور ورودی تکیه را با محور ورودی بقعه تطبیق داده اند.

بقعه اصلی با طرح هشت الماس تراش و با ابعاد تقریبی ۱۱×۱۱ متر روی سکویی با ابعاد تقریبی ۱۵×۱۵ متر و ارتفاع ۵ متر ساخته شده که در طول زمان به علت دفن مکرر اموات در صحن تکیه این ارتفاع بتدریج کاهش یافته است.

ورودی بقعه از ضلع گوشه شمال شرقی بقعه است و داخل بقعه به صورت چهار صفه بسیار متناسب و عالی است که این چهار صفه با دیوارهای آجری زیبا ارتباط نور داخل و خارج بقعه را تامین کند.

همچنین کف داخلی بقعه با کاشیکاری فیروزه‌ای مربع مفروش گردیده است. بقعه با طاق گنبدی کوتاهی پوشیده شده است و چهار ناودان سنگی آب باران را به خارج هدایت می‌کنند.

سر درب ورودی و سه ترک دیگر قرینه سر درب بقعه با رسمی بندی بسیار زیبایی تزیین شده است. مصالح به کار رفته در بنای بقعه تماماً آجر و ملات گچ است و در تزئینات مختصری که دارد کاشی نیز مصرف شده است.

این بنا در طول بیش از یکصد سال گذشته به علت تغییراتی که در زمین و عرصه اطراف بقعه ایجاد شده دچار آسیب‌های زیادی گردیده که از مقاومت ایستایی بنا کاسته شده و آثار آسیب‌ها به صورت ترک‌هایی در دهانه‌های اطراف قابل مشاهده است.

به همین علت، کلاف فلزی انعطاف پذیری در بالای جرزها تعبیه گردید تا از حرکت‌های بعدی بنا پیشگیری نماید. این بقعه از نظر ارزشهای معماری از بقاع قابل توجه اواخر دوران قاجاریه با سبک قاجاری زیر مجموعه شیوه اصفهان است.

مشاهیر مدفون

از ویژگی‌های بارز این تکیه دفن یکی از خاندان های علمی معروف اصفهان، «خاندان قُدسی» و قبور شعرای معروف اصفهانی است.

دیگر مشاهیر مدفون در این تکیه:

1. میر سید على مجتهد نجف آبادى
2. میرزا عبدالغفار تویسرکانی
3. میرزا عبدالحسین قدسی
4. سید محمدعلی صفائی مبارکه ای
5. حاج سیدمحمدباقر تویسرکانی
6. میرزا ابوالحسن تویسرکانی
7. میرزامحمدعلی تویسرکانی
8. میرزا اسماعیل خان ثاقب
9. عباس حاتم زاده اصفهانی
10. میرزا عبدالحسین سمسارزاده
11. محمدحسین شریعت هرندی
12. میرزاعبدالوهاب منجم باشی شکوه
13. آقا جمال الدین قدسی
14. میرزا حسن قدسی
15. میرزامهدی قدسی
16. میرزا حسن قدسی کاشانی
17. میرزاابوالقاسم مؤیدالشریعه گیلانی
18. سیدحسین متعظ برزانی
19. میرزامحمدعلی نراقی کاشانی
20. میرزا عبدالله نیر
21. شیخ محمد باقر واثق همدانی
22. سید علی بدیع زادگان
23. حبیب الله نیر

منابع

• عقیلی، احمد، تخت فولاد اصفهان، زیرنظر اصغر منتظر القائم؛ با همکاری مجموعه تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد (دانشنامه تخت فولاد اصفهان)، چاپ دوم، اصفهان، کانون پژوهش، 1385.
• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج۱، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، ۱۳۸۹.