این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما

تفاوت میان نسخه‌های «حسن صافی اصفهانی»

از دانشنامه حوزه علمیه اصفهان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (M.masaeli صفحهٔ آیت الله شیخ حسن صافی را به حسن صافی منتقل کرد)
جز (درج جعبه اطلاعات عالمان)
 
(۲۱ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:حسن صافی اصفهانی.jpg|جایگزین=آیت الله شیخ حسن صافی|بندانگشتی|آیت الله شیخ حسن صافی]]
[[پرونده:حسن صافی اصفهانی.jpg|300px|وسط]]{{جعبه اطلاعات عالمان|نام کامل=حسن صافی اصفهانی|زادروز=۱۲۹۸شمسی|مدفن=در جوارمقبره علامه مجلسی|تاریخ وفات=۱۳۷۴شمسی|اساتید=[[سید روح‌ الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، [[سید جمال الدین گلپایگانی]]، سید ابوالقاسم خوئی، و..|شاگردان=[[سید ابوالحسن مهدوی]]، [[اسدالله جوادی|شیخ اسدالله حدادی گورتانی]]، [[محمدعلی ابراهیمی]]، و...|آثار=هدایةالاصول، شوق وصال، تقریرات درس فقه آیةالله خوئی، و...|اجتماعی=ائمه جماعت، استاد درس خارج، و...}}
مرحوم آیةالله شیخ حسن صافی، از عالمان پرهیزکار و بزرگوار اصفهان بود که مدتی در اوایل شروع نهضت اسلامی، عهده‌دار تدریس در مدرسه چهارباغ اصفهان گردید.[1]
'''حسن صافی اصفهانی''' (1298ش-1374ش)، از فقهای معاصر شیعه، جد اعلایش [[محمدصالح مازندرانی|ملا صالح مازندرانی]] شارح کافی و داماد علّامه مجلسی است. ایشان ریاست [[حوزه علمیه اصفهان]] و امامت جماعت مسجد جامع اصفهان را به عهده داشت. وی در درس [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی|آیت‌اللّه شهاب‌الدّین مرعشی نجفی]] و شیخ عبدالرزاق قائنی و دیگر اساتید از جمله [[سید روح‌ الله موسوی خمینی|امام خمینی]] حاضر شده است.
{{نیازمند تکمیل}}
{{نیازمند درج یا بررسی منبع}}{{نیازمند ویرایش}}<br />
==زندگی نامه==
حسن صافی در سال 1298 شمسی (1338 قمری) در اصفهان و در خانواده‌ای متدین، چشم به جهان گشود. پدر ایشان نصرالله مردی مؤمن، آشنای به مسائل دینی و از ارادتمندان علّامه امینی بود.شغلش صحافی کتب مذهبی بود و در نجف در کتابخانه امیرالمؤمنین نزد علامه امینی کار می‌کرد. حاج نصرالله حدود سال ۱۳۴۴ در نجف اشرف فوت شد و مدفنش در وادی السلام نجف کنار مقبره هود و صالح پیغمبر می‌باشد.


=='''ولادت و خاندان'''==
حسن صافی اصفهانی پس از پشت سر نهادن تحصیلات جدید و با تشویق و راهنمایی‌های [[احمد حججی نجف آبادی|شیخ احمد حججی نجف‌آبادی]] وارد [[حوزه علمیه اصفهان|حوزه علمیه اصفهان]] شد و در یکی از حجره‌های «[[مدرسه علمیه نوریه|مدرسه نوریه]]» سکونت گزید و [[مقدّمات]] علوم دینی را در این شهر آموخت؛ یکی از اساتید ایشان در اصفهان،  [[حجّةالاسلام والمسلمین حاج‌آقا یحیی فقیه ایمانی|یحیی فقیه ایمانی]] (1293 ـ 1420 ق) بود.<ref>نگر: بزم معرفت، ص 237.</ref>
آیةالله صافی در سال 1298 شمسی (1338 قمری) در اصفهان و در خانواده‌ای متدین، چشم به جهان گشود. پدر ایشان مردی مؤمن، آشنای به مسائل دینی و از ارادتمندان علّامه امینی بود.


==تحصیلات==
حسن صافی پس‌ازآن برای افزایش دامنه دانش خویش عازم شهر قم شد و در حجره‌ای در «[[مدرسه ملّا صادق خان]]» سکونت و در محضر برخی اساتید مانند  [[سید احمد خوانساری|سیّد احمد خوانساری]] و سیّد محمّدحسین طباطبائی، به شاگردی و کسب فیض پرداخت.
این فقیه فرزانه پس از پشت سر نهادن تحصیلات جدید و با تشویق و راهنمایی‌های مرحوم آیةالله شیخ احمد حججی نجف‌آبادی وارد حوزه علیمّه اصفهان شد و در یکی از حجره‌های «مدرسه نوریه» سکونت گزید و مقدّمات علوم دینی را در این شهر آموخت؛ یکی از اساتید ایشان در اصفهان، مرحوم حجّةالاسلام والمسلمین حاج‌آقا یحیی فقیه ایمانی (1293 ـ 1420 ق) بود.[2]


آیةالله صافی پس‌ازآن برای افزایش دامنه دانش خویش عازم شهر قم شد و در حجره‌ای در «مدرسه ملّا صادق خان» سکونت و در محضر برخی اساتید مانند آیةالله العظمی سیّد احمد خوانساری و علّامه سیّد محمّدحسین طباطبائی، به شاگردی و کسب فیض پرداخت.
وی در ادامه به حوزه کهن‌سال نجف اشرف هجرت نمود و به مدت بیست و هفت سال از محضر عالمان آن دیار بهره‌های فراوان برد و خود نیز در کرسی تدریس به پرورش شاگرد پرداخت.  ایشان در سال 1389 قمری به اصفهان بازگشت و به تدریس، پرورش شاگرد و بیان احکام الهی پرداخت و در [[حوزه علمیه صدر بازار اصفهان|مدرسه صدر بازار]] اصفهان، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت و چندی نیز در [[حوزه علمیه امام صادق (ع) اصفهان|مدرسه امام صادق]] همین شهر، مبانی اقتصاد اسلامی را تدریس نمود.<ref>یادنامه آیت اللَّه حاج شیخ حسن صافی اصفهانی؛ وفیات علمای معاصر اصفهان: خطی؛ هفته نامه نوید اصفهان، شماره 371، دوازدهم مهر 1374، ص5؛ روزنامه جمهوری اسلامی، دوشنبه 22 فروردین 1373</ref>


آیةالله صافی در ادامه به حوزه کهن‌سال نجف اشرف هجرت نمود و به مدت بیست و هفت سال از محضر عالمان آن دیار بهره‌های فراوان برد و خود نیز در کرسی تدریس به پرورش شاگرد پرداخت.
از ویژگی‌های بارز آیت الله صافی اخلاص، تواضع، کتمان، لطف و محبّت در معاشرت با مردم، تسلّط و استحضار بر ابواب فقه، محبّت و عشق به خدای متعال و توجّه خاص به ائمه معصومین بالأخص امام حسین(ع)| و امام زمان(ع) بود.


=='''اساتید نجف اشرف'''==
به هر وسیله ممکن در موسم حج شرکت می‌نمود و با این که در شأن او نبود، مدتی به‌عنوان روحانی کاروان و گاهی نیز به نیابت از افراد، به حج مشرف می‌شد و راهنما، مشاور و پشتوانه علمی قابل توجهی برای حجاج بیت‌ الله الحرام بود».<ref>با استفاده از «وفیات علمای معاصر اصفهان» رحیم قاسمی (مخطوط)، ص 108، (با اندکی تلخیص و تصرّف).</ref>
برخی از اساتید ایشان در نجف اشرف، عبارتند از حضرات آیات:


ـ سیّد ابوالقاسم خوئی
[[سید علی‌اکبر واعظ|سیّد علی‌اکبر واعظ]] درباره استاد  خود می‌نویسد: <blockquote>«آیةالله صافی و ما ادراک ما آیةالله صافی! از نظر علمی ظاهراً در حد یکی از مراجع فعلی بود و ازنظر بی‌رغبتی به دنیا و تواضع، فردی استثنایی و کم‌نظیر بود. ایشان یکی از مصادیق بارز آن حدیث مشهور بود که حضرت عیسی علیه‌السلام به حواریون فرمود: "من یذکّرکم الله رؤیته و یزید فی علمکم منطقه و یرغّّبکم فی الآخرة عمله"<ref>الکافی، ج 1، ص 39، ح 3.</ref> بود'''».'''<ref>نوری از مصباح واعظ، ص 73.</ref></blockquote>


ـ سیّد جمال‌الدین گلپایگانی
==اساتید==
برخی از اساتید ایشان در نجف اشرف، عبارتند از<span> </span>: [[سیّد ابوالقاسم خوئی]]، [[سید جمال الدین گلپایگانی|سیّد جمال‌الدین گلپایگانی]] ، [[شیخ صدرا بادکوبه‌ای]]،  [[شیخ عبدالحسین رشتی]] ، [[سیّد عبدالهادی شیرازی]]، [[شیخ محمّدعلی کاظمینی]]، [[شیخ محمّدکاظم شیرازی]]، [[سیّد محسن حکیم]].


ـ شیخ صدرا بادکوبه‌ای
==شاگردان==
از ویژگی‌های درس  صافی اصفهانی، بیان سلیس و جذاب ایشان بوده و به همین جهت تدریس ایشان بسیار مورد توجّه قرار می‌گیرد و در ایامی که در حوزه نجف خود به تحصیل مشغول بودند همزمان تدریس نیز می‌نمودند؛ ولی بیشترین تدریس ایشان در اصفهان و در مدرسه صدر بازار بود.


ـ شیخ عبدالحسین رشتی
برخی از طلّاب و فضلایی که در اصفهان محضر ایشان را مغتنم شمردند، عبارتند از<span> </span>:


ـ سیّد عبدالهادی شیرازی
ـ [[سید ابوالحسن مهدوی|سیّد ابوالحسن مهدوی]] .<ref>افادات شفاهی ایشان در درس شرح لمعه.</ref>


ـ شیخ محمّدعلی کاظمینی
ـ [[سیّد احمد بهشتی­ نژاد]] .<ref>مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در نیمه دوم شهریورماه 1393 ش.</ref>


ـ شیخ محمّدکاظم شیرازی
ـ [[اسدالله جوادی|شیخ اسدالله جوادی گورتانی]] .<ref> مصاحبه شفاهی نگارنده با آیةالله شیخ اسدالله جوادی در تابستان 1393 ش.</ref>


ـ سیّد محسن حکیم.
ـ [[مرحوم شیخ اسماعیل اکبری خورزوقی|شیخ اسماعیل اکبری خورزوقی]] (1303 ـ 1392 ش).<ref> مصاحبه با حجّةالاسلام شیخ ابوالفضل اکبری خورزوقی در نیمه دوم شهریورماه 1393 ش.</ref>


=='''رجعتی دوباره'''==
ـ [[شیخ اصغر حیدری کمال­ آبادی]] .<ref>مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، نیمه دوم آبان­ماه 1393 ش در مدرسه امام سجّاد اصفهان.</ref>
آن فقیه فرزانه در سال 1389 قمری به اصفهان بازگشت و به تدریس، پرورش شاگرد و بیان احکام الهی پرداخت.


آیةالله صافی در مدرسه صدر بازار اصفهان، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت و چندی نیز در مدرسه امام صادق همین شهر، مبانی اقتصاد اسلامی را تدریس نمود.
ـ [[شیخ محمّدباقر آصفی نجف ­آبادی]] .<ref>مصاحبه با ایشان در نیمه اول دی­ماه 1393 ش، مدرسه صدر بازار.</ref>


=='''شاگردان'''==
ـ [[محمد حسن داورپناه"شیخ محمّدحسن ایزدپناه|محمد حسن داورپناه"]]
از ویژگی‌های درس مرحوم آیةالله صافی اصفهانی، بیان سلیس و جذاب ایشان بوده و به همین جهت تدریس ایشان بسیار مورد توجّه قرار می‌گیرد و در ایامی که در حوزه نجف خود به تحصیل مشغول بودند همزمان تدریس نیز می‌نمودند؛ ولی بیشترین تدریس ایشان در اصفهان و در مدرسه صدر بازار بود.


برخی از طلّاب و فضلایی که در اصفهان محضر مرحوم آیةالله صافی را مغتنم شمردند، عبارتند از حضرات آیات و حجج‌اسلام:
[[محمد حسن داورپناه"شیخ محمّدحسن ایزدپناه|شیخ محمّدحسن ایزدپناه]] .<ref>سه سفرنامه، ص 72.</ref>


ـ سیّد ابوالحسن مهدوی .<sup>[3]</sup>
ـ [[شیخ رضا قربانیان]] .<ref>مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در پایان تابستان 1393 ش.</ref>


ـ سیّد احمد بهشتی­ نژاد .<sup>[4]</sup>
ـ [[شیخ عبدالکبیر جعفری شیخ شبانی]] .<ref> مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در پایان تابستان 1393 ش.</ref>


ـ شیخ اسدالله جوادی گورتانی .<sup>[5]</sup>
ـ [[محمدعلی ابراهیمی|شیخ محمّدعلی ابراهیمی]] .<ref>مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، تابستان 1393 ش در مدرسه صدر بازار اصفهان.</ref>


ـ مرحوم شیخ اسماعیل اکبری خورزوقی (1303 ـ 1392 ش).<sup>[6]</sup>
ـ [[استاد فقید شیخ علی‌اصغر قربانی ­مقدم|شیخ علی‌اصغر قربانی ­مقدم]] (1345 ـ 1384 ش).<ref>نشریه «سراج»، شماره 15، (تیرماه 1384)، ص 43؛ این نویسنده در آغازین سال ورود به حوزه علمیّه اصفهان ـ در مدرسه ذوالفقار ـ از محضر این استاد فقید، بهره­مند بوده­ام.</ref>


ـ شیخ اصغر حیدری کمال­ آبادی ی.<sup>[7]</sup>
ـ [[شیخ علی‌اکبر فقیه]] (1327 ـ 1389 ش).<ref> افادات شفاهی ایشان در درس مکاسب و شرح لمعه. </ref>


ـ شیخ محمّدباقر آصفی نجف ­آبادی .<sup>[8]</sup>
ـ [[سید علی‌اکبر واعظ|سیّد علی‌اکبر واعظ برزانی]] (1324 ـ 1382 ش).<ref>نوری از مصباح واعظ، ص 73.</ref>


ـ شیخ محمّدحسن ایزدپناه .<sup>[9]</sup>
ـ [[شیخ کریم بهشتی سینی]] .<ref>کتاب «زندگی‌نامه حاج شیخ کریم بهشتی سینی»، ص 38.</ref>


ـ شیخ رضا قربانیان .<sup>[10]</sup>
ـ [[شیخ مجید مرتضوی]] .<ref> مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، شهریورماه 1393 ش در مدرسه امام سجّاد اصفهان.</ref>


ـ شیخ عبدالکبیر جعفری شیخ شبانی .<sup>[11]</sup>
ـ [[شیخ محمود قانعی]] (1338 ـ 1389 ش).<ref>سه سفرنامه، ص 122.</ref>


ـ شیخ محمّدعلی ابراهیمی .<sup>[12]</sup>
ـ [[شیخ مرتضی شرکت]] .<ref>مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، شهریورماه 1393 ش در مدرسه امام سجّاد اصفهان.</ref>


ـ استاد فقید شیخ علی‌اصغر قربانی ­مقدم (1345 ـ 1384 ش).<sup>[13]</sup>
ـ [[سیّد مرتضی هاشمی طالخونچه ­ای]] .<ref> مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در سی و یکم شهریورماه 1393 ش، مدرسه صدر بازار.</ref>


ـ استاد فقید شیخ علی‌اکبر فقیه (1327 ـ 1389 ش).<sup>[14]</sup>
ـ مرحوم [[شیخ نصرالله صالحی نجف­ آبادی]]<ref>ارمغان خاطره‌ها، ص 31.</ref>


ـ استاد فقید سیّد علی‌اکبر واعظ برزانی (1324 ـ 1382 ش).<sup>[15]</sup>
ـ [[سیّد نورالله عقیلی خمینی‌شهری]] .<ref>مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در نیمه دوم آبان­ماه 1393 ش، مدرسه صدر بازار.</ref>


ـ شیخ کریم بهشتی سینی .<sup>[16]</sup>
ـ [[سیّد هدایت­ الله خدائی]] (1329 ـ 1374 ش).<ref> افادات شفاهی حجّةالاسلام سیّد محمّدحسین خدائی در نیمه اول شهریورماه 1393 ش.</ref>


ـ شیخ مجید مرتضوی دام‌ظلّه.<sup>[17]</sup>
==آثار==
از ايشان تأسیس مدرسه علمیه و مرکز تحقیقات اسلامی صاحب الامر(ع) در قم و دارالشّفاء فاطمیّه در اصفهان به يادگار مانده‌است.<ref>مهدوی، اعلام اصفهان، ج۲، ص 563-562</ref>


ـ استاد فقید مرحوم شیخ محمود قانعی (1338 ـ 1389 ش).<sup>[18]</sup>
همچنین برخی از آثار مکتوب آیةالله صافی، عبارت است از:


ـ شیخ مرتضی شرکت دام‌ظلّه.<sup>[19]</sup>
#هدایةالاصول (تقریرات درس مرحوم آیةالله خوئی که در چهار مجلّد به زیور طبع آراسته شده است).
#شوق وصال (درس‌های اخلاق ایشان ‌که با تحقیق دوست فاضل،  دکتر حامد ناجی در دو جلد نشر شده است).
#تقریرات درس فقه آیةالله خوئی (مخطوط).
#تطبیق بین اقتصاد اسلامی و اقتصاد سوسیالیسم و کاپیتالیسم (مخطوط)


ـ سیّد مرتضی هاشمی طالخونچه ­ای .<sup>[20]</sup>
<br />
 
ـ مرحوم شیخ نصرالله صالحی نجف­آبادی<sup>[21]</sup>
 
ـ سیّد نورالله عقیلی خمینی‌شهری .<sup>[22]</sup>
 
ـ مرحوم سیّد هدایت­الله خدائی (1329 ـ 1374 ش).<sup>[23]</sup>
 
=='''آثار مکتوب'''==
برخی از آثار مکتوب مرحوم آیةالله صافی، عبارت است از:
 
ـ هدایةالاصول (تقریرات درس مرحوم آیةالله خوئی که در چهار مجلّد به زیور طبع آراسته شده است).
 
ـ شوق وصال (درس‌های اخلاق ایشان ‌که با تحقیق دوست فاضل، آقای دکتر حامد ناجی در دو جلد نشر شده است).
 
ـ تقریرات درس فقه مرحوم آیةالله خوئی (مخطوط).
 
ـ تطبیق بین اقتصاد اسلامی و اقتصاد سوسیالیسم و کاپیتالیسم (مخطوط)
 
=='''حالات فردی ـ اخلاقی'''==
«از ویژگی‌های بارز آیةالله صافی اخلاص، تواضع، کتمان، لطف و محبّت در معاشرت با مردم، تسلّط و استحضار بر ابواب فقه، محبّت و عشق به خدای متعال و توجّه خاص به ائمه معصومین بالأخص حضرت سیّدالشهدا علیه‌السلام و بقیة‌الله الاعظم عجّل­الله­تعالی فرجه­الشریف بود.
 
به هر وسیله ممکن در موسم حج شرکت می‌نمود و با این که در شأن او نبود، مدتی به‌عنوان روحانی کاروان و گاهی نیز به نیابت از افراد، به حج مشرف می‌شد و راهنما، مشاور و پشتوانه علمی قابل توجهی برای حجاج بیت‌الله الحرام بود».<sup>[24]</sup>
 
عالم وارسته مرحوم سیّد علی‌اکبر واعظ درباره استاد عظیم‌الشأن خود می‌نویسد: «آیةالله صافی و ما ادراک ما آیةالله صافی! ازنظر علمی ظاهراً در حد یکی از مراجع فعلی بود و ازنظر بی‌رغبتی به دنیا و تواضع، فردی استثنایی و کم‌نظیر بود. ایشان یکی از مصادیق بارز آن حدیث مشهور بود که حضرت عیسی علیه‌السلام به حواریون فرمود: "من یذکّرکم الله رؤیته و یزید فی علمکم منطقه و یرغّّبکم فی الآخرة عمله"[25] بود'''».'''<sup>[26]</sup>
 
=='''وفات و مدفن'''==
مرحوم آیةالله صافی، پس از عمری تلاش و مجاهدت در جهت اعتلای کلمةالله در روز جمعه سوم جمادی‌الثانی 1416 قمری (هفتم مهرماه 1374) در سن هفتاد و شش سالگی چشم از جهان فرو بست و جسم پاکش پس از تشییعی باشکوه و اقامه نماز توسط مرحوم آیةالله حاج‌آقا حسن امامی در جوار مقبره علّامه مجلسی در دل خاک آرام گرفت.[27]
 
==در محضر آیةالله صافی اصفهانی==
در مصاحبه‌ای که مجلّه وزین «حوزه» با مرحوم آیةالله صافی داشته، ایشان نکات ارزشمندی را بیان نموده‌اند که قسمت‌هایی از این پرسش و پاسخ را ـ با اندکی تلخیص و تصرف ـ باهم مرور می‌کنیم:
 
==='''<big>توصیه های آموزشی</big>'''===
 
==='''<big>ـ مقصود از مطالعه عمیق چیست؟</big>'''===
«به نظر من عمیق خواندن درس چند ویژگی دارد:
 
'''پیش مطالعه؛''' بدین معنی که هر درسی را قبل از آن‌که استاد تدریس کند به‌خوبی مطالعه کند و نظرهای گوناگون را ببیند، مطالبی را که می‌فهمد و نظریه‌ای را که می‌پسندد، یادداشت کند و آن‌چه را هم که نفهمیده، علامت سؤال بگذارد؛ با چنین ذهنیتی پای سخن استاد بنشیند.
 
'''پرهیز از تعبّد؛''' احترام به استاد لازم و ضروری است، امّا نباید مانع از نقد و بررسی دیدگاه‌ها و نظرات او بشود. هیچ‌گاه نباید به سخن استاد مانند وحی الهی نگاه کرد، هرچند مقام علمی وی بالا باشد. از این‌که از استاد دلیل بخواهد و یا نظری برخلاف نظر استاد ابراز کند، نباید وحشت داشته باشد.
 
واضح است که اگر کسی یک دوره اصول با حذف زوائد و این خصوصیات بخواند، قدرت استنباط پیدا می‌کند؛ گرچه استعدادش معمولی باشد».[28]


==='''ـ راجع به «تدریس خوب» چه پیشنهادی دارید؟'''===
==وفات==
«به نظر من استاد، مسئول وقت شاگرد است. باید حتّى‌المقدور تلاش کند تا در کمترین فرصت، بیشترین مطالب را به شاگردان بدهد؛ برای این منظور علاوه بر توانایی‌های لازم، باید هر درسی را دو بار مطالعه کند یک بار برای فهم مطلب و انتخاب نظریه و یک بار، برای چگونگی بیان مطلب و تفهیم آن به شاگردان.
آیت الله صافی، در روز جمعه سوم جمادی‌الثانی 1416 قمری (هفتم مهرماه 1374) در سن هفتاد و شش سالگی چشم از جهان فرو بست و پس از تشییع و اقامه نماز توسط آیت الله [[سید حسن فقیه امامی|سیدحسن امامی]] در جوار [[مقبره علامه مجلسی|مقبره علّامه مجلسی]] به خاک سپرده شد.<ref> نگر: اختران فضیلت، ص 506 ـ 507.</ref>
 
متأسفانه دیده و شنیده می‌شود که برخی از اساتید محترم، به دوّمی کمتر بها می‌دهند در حالی که بسیار بسیار مهم است».[29]


<br />
<br />


==قسمتی از وصیت‌نامه آیةالله صافی==
==پانویس==
پایان‌بخش این نوشتار را به بیان قسمتی از وصیت‌نامه آن فقیه فرزانه و انسان خود ساخته از بند هوا رسته، اختصاص می‌دهیم بدان امید که چراغی باشد فرا راهمان برای طی کردن مسیر کمال.
<references />
 
«خداوندا: تو را شاهد می‌گیرم که زندگی را با نام تو و اولیای گرامی تو شروع کردم و عمری میل من این بود که درراه تو و برای تو و به سوی تو، قدم بردارم.
 
تو را شاهد می‌گیرم که وجودم از عشق به تو و اولیای تو پایدار است. قلب من، به یاد اربابم و صاحب اختیارم حضرت صاحب‌الامر امام زمان عجّل­الله­تعالی فرجه­الشریف زنده است و به محبّتش، پاینده است و به ولایتش، مباهات می‌کنم و دلباخته جمال زیبای آسمانی حضرتش می‌باشم.
 
خداوندا: از تو می‌خواهم که با روحی سرشار از محبّت و ولایت خاندان نبوت علیهم‌السلام و امام زمان سلام‌الله‌علیه با حضرت ملک‌الموت ملاقات کنم و پرونده زندگی من نیز با نام تو و یاد اولیاء گرامی تو بسته شود و این پرمایه‌ترین توشه‌ای است که می‌توان با آن روزگار قبر و قیامت را به‌خوبی و خوشی سپری کرد و چراغ پر فروغی است که در ظلمت قبر و ضیق لحد و سؤال نکیر و منکر، راه را بر ما آسان می‌گرداند.
 
ای‌خوشا آنان که در فراق حضرتش، سوختند و در انتظار وصالش، آتش گرفتند و در خواب و خیالش، خاموش شدند.
 
سلام ملائکه مقرّبین بر پویندگان راه عشق و محبّت به خدا و اولیاء خدا از اولین و آخرین و درود بی‌پایان بر آن‌ها.
 
خداوندا: از تو می‌خواهم که چنین سرنوشتی را به من عنایت بفرمایی تا در حصن حصین تو و در جمع شهدا و صدیقین و صالحین باشم ﴿و حسن اولئک رفیقا﴾<sup>[40]</sup> که نهایت آرزوی من رسیدن به مقام رفیع محبّت و همراز شدن با محبّین کوی محبوب است؛ ای‌کاش من نیز در حال و هوای آنان بودم و در این تاب و تب‌ها می‌سوختم و در هوس معرفت جمال و جلالش شعله می‌شدم و در جمع یاران دلباخته زبانه می‌کشیدم، خاکستر می‌شدم و آنگاه با نفسی مطمئن ندای ﴿یا أیّتها النفس المطمئنة * ارجعی الی ربّک راضیة مرضیّة﴾<sup>[41]</sup> را لبیک می‌گفتم و برای همیشه خاموش می‌شدم.
 
پروردگارا: جز تو کسی به اسرار، عالم نیست. تو را شاهد می‌گیرم که دلم می‌خواست در زندگی رفتار من با مردم به‌خصوص طلّاب عزیز و علمای اعلام دامت برکاتهم جز با رضای تو و خوشنودی دل نازنین ولی تو صلوات‌الله‌علیه شائبه دیگری در کار نباشد. سعی من بر این بود که آنچه را که موجب خوشایند دل محبوب است، انجام دهم؛ مجالس درس و بحث و موعظه و کرسی درس و ایاب و ذهاب، همه و همه صورتی در زیر داشت غیر از آنچه که همه به ظاهر می‌دیدند و آن این بود که دلم می‌خواست سرسپردگی خالصانه‌ای داشته باشم بر درگاه والامقام آستان مقدّس حضرت بقیة‌الله الاعظم روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء و به این سرسپردگی من مباهات می‌کنم.


درراه استنباط و بیان احکام خدای متعال و حلال و حرام آل محمّد و در احادیث و کلمات متبرکه ائمه معصومین علیهم‌السلام توانم را از دست دادم و محاسن خود را سفید کردم.
==منابع==


از همه شما عاجزانه تقاضا دارم چه آن‌هایی که از نزدیک با من مراوده داشتند و چه آن‌هایی که از دور و چه آن‌هایی که مراوده نداشتند و پیش خود انتظاراتی از من داشتند از همه و همه تقاضا دارم به این محاسن سفید من رحم کنند و از سر تقصیرات من درگذرند و مرا حلال کنند».'''[42]'''
*کتاب سیمای صالحان.
----[1] ـ از افادات شفاهی آیةالله سیّد مرتضی هاشمی و استاد گرامی حضرت حجّةالاسلام والمسلمین سیّد محمّد فقیه و نیز نگر: ریشه‌ها و جلوه‌های تشیّع و حوزه اصفهان، ج 2، ص 148.
*[[سید مصلح الدین مهدوی|مهدوی]]، مصلح الدین، [[اعلام اصفهان (کتاب)|اعلام اصفهان]]، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.


[2] ـ نگر: بزم معرفت، ص 237.
[[رده:اعلام اصفهان،ج۲]]
 
[[رده:شاگردان امام خمینی]]
[3] ـ افادات شفاهی ایشان در درس شرح لمعه.
[[رده:علمای قرن 14]]
 
[[رده:اساتید درس خارج]]
[4] ـ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در نیمه دوم شهریورماه 1393 ش.
[[رده:معاصرین درگذشته]]
 
[[رده:علمای حوزه علمیه صدر بازار]]
[5] ـ مصاحبه شفاهی نگارنده با آیةالله شیخ اسدالله جوادی در تابستان 1393 ش.
[[رده:علمای حوز ه علمیه امام صادق (ع)]]
 
[6] ـ مصاحبه با حجّةالاسلام شیخ ابوالفضل اکبری خورزوقی در نیمه دوم شهریورماه 1393 ش.
 
[7] ـ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، نیمه دوم آبان­ماه 1393 ش در مدرسه امام سجّاد اصفهان.
 
[8] ـ مصاحبه با ایشان در نیمه اول دی­ماه 1393 ش، مدرسه صدر بازار.
 
[9] ـ سه سفرنامه، ص 72.
 
[10] ـ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در پایان تابستان 1393 ش.
 
[11] ـ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در پایان تابستان 1393 ش.
 
[12] ـ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، تابستان 1393 ش در مدرسه صدر بازار اصفهان.
 
[13] ـ نشریه «سراج»، شماره 15، (تیرماه 1384)، ص 43؛ این نویسنده در آغازین سال ورود به حوزه علمیّه اصفهان ـ در مدرسه ذوالفقار ـ از محضر این استاد فقید، بهره­مند بوده­ام.
 
[14] ـ افادات شفاهی ایشان در درس مکاسب و شرح لمعه.
 
[15] ـ نوری از مصباح واعظ، ص 73.
 
[16] ـ کتاب «زندگی‌نامه حاج شیخ کریم بهشتی سینی»، ص 38.
 
[17] ـ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، شهریورماه 1393 ش در مدرسه امام سجّاد اصفهان.
 
[18] ـ سه سفرنامه، ص 122.
 
[19] ـ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، شهریورماه 1393 ش در مدرسه امام سجّاد اصفهان.
 
[20] ـ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در سی و یکم شهریورماه 1393 ش، مدرسه صدر بازار.
 
[21] ـ ارمغان خاطره‌ها، ص 31.
 
[22] ـ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در نیمه دوم آبان­ماه 1393 ش، مدرسه صدر بازار.
 
[23] ـ افادات شفاهی حجّةالاسلام سیّد محمّدحسین خدائی در نیمه اول شهریورماه 1393 ش.
 
[24] ـ با استفاده از «وفیات علمای معاصر اصفهان» رحیم قاسمی (مخطوط)، ص 108، (با اندکی تلخیص و تصرّف).
 
[25] ـ الکافی، ج 1، ص 39، ح 3.
 
[26] ـ نوری از مصباح واعظ، ص 73.
 
[27] ـ نگر: اختران فضیلت، ص 506 ـ 507.
 
[28] ـ نگر: ستارگان درخشان حوزه علمیّه اصفهان، ص 91 ـ 92.
 
[29] ـ همان، ص 93.
 
[30] ـ المحجةالبیضاء، ج 1، ص 133؛ و فیها «منی» بدل «من ربک».
 
[31] ـ سوره نساء (4)، آيه 131.
 
[32] ـ الاحتجاج، ج 2، ص 46.
 
[33] ـ سوره انفال (8)، آيه 29.
 
[34] ـ سوره کهف (18)، آيه 28.
 
[35] ـ سوره يونس (10)، آيه 62.
 
[36] ـ سوره يونس (10)، آيه 64.
 
[37] ـ نگر: ستارگان درخشان حوزه علمیّه اصفهان، ص 96 ـ 98.
 
[38] ـ سوره توبه (9)، آيه 119.
 
[39] ـ نگر: ستارگان درخشان حوزه علمیّه اصفهان، ص 98 ـ 99.
 
[40] ـ سوره نساء (4)، آيه 69.
 
[41] ـ سوره فجر (89)، آیات 27 ـ 26.
 
[42] ـ www.safi-e.ir
 
برگرفته از کتاب سیمای صالحان
 
==پانویس==

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ خرداد ۱۴۰۲، ساعت ۲۳:۵۶

پرونده:حسن صافی اصفهانی.jpg
اطلاعات فردی و علمی
نام کاملحسن صافی اصفهانی
زادروز۱۲۹۸شمسی
تاریخ وفات۱۳۷۴شمسی
مدفندر جوارمقبره علامه مجلسی
اساتیدامام خمینی، سید جمال الدین گلپایگانی، سید ابوالقاسم خوئی، و..
شاگردانسید ابوالحسن مهدوی، شیخ اسدالله حدادی گورتانی، محمدعلی ابراهیمی، و...
آثارهدایةالاصول، شوق وصال، تقریرات درس فقه آیةالله خوئی، و...
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعیائمه جماعت، استاد درس خارج، و...

حسن صافی اصفهانی (1298ش-1374ش)، از فقهای معاصر شیعه، جد اعلایش ملا صالح مازندرانی شارح کافی و داماد علّامه مجلسی است. ایشان ریاست حوزه علمیه اصفهان و امامت جماعت مسجد جامع اصفهان را به عهده داشت. وی در درس آیت‌اللّه شهاب‌الدّین مرعشی نجفی و شیخ عبدالرزاق قائنی و دیگر اساتید از جمله امام خمینی حاضر شده است.


زندگی نامه

حسن صافی در سال 1298 شمسی (1338 قمری) در اصفهان و در خانواده‌ای متدین، چشم به جهان گشود. پدر ایشان نصرالله مردی مؤمن، آشنای به مسائل دینی و از ارادتمندان علّامه امینی بود.شغلش صحافی کتب مذهبی بود و در نجف در کتابخانه امیرالمؤمنین نزد علامه امینی کار می‌کرد. حاج نصرالله حدود سال ۱۳۴۴ در نجف اشرف فوت شد و مدفنش در وادی السلام نجف کنار مقبره هود و صالح پیغمبر می‌باشد.

حسن صافی اصفهانی پس از پشت سر نهادن تحصیلات جدید و با تشویق و راهنمایی‌های شیخ احمد حججی نجف‌آبادی وارد حوزه علمیه اصفهان شد و در یکی از حجره‌های «مدرسه نوریه» سکونت گزید و مقدّمات علوم دینی را در این شهر آموخت؛ یکی از اساتید ایشان در اصفهان، یحیی فقیه ایمانی (1293 ـ 1420 ق) بود.[۱]

حسن صافی پس‌ازآن برای افزایش دامنه دانش خویش عازم شهر قم شد و در حجره‌ای در «مدرسه ملّا صادق خان» سکونت و در محضر برخی اساتید مانند سیّد احمد خوانساری و سیّد محمّدحسین طباطبائی، به شاگردی و کسب فیض پرداخت.

وی در ادامه به حوزه کهن‌سال نجف اشرف هجرت نمود و به مدت بیست و هفت سال از محضر عالمان آن دیار بهره‌های فراوان برد و خود نیز در کرسی تدریس به پرورش شاگرد پرداخت. ایشان در سال 1389 قمری به اصفهان بازگشت و به تدریس، پرورش شاگرد و بیان احکام الهی پرداخت و در مدرسه صدر بازار اصفهان، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت و چندی نیز در مدرسه امام صادق همین شهر، مبانی اقتصاد اسلامی را تدریس نمود.[۲]

از ویژگی‌های بارز آیت الله صافی اخلاص، تواضع، کتمان، لطف و محبّت در معاشرت با مردم، تسلّط و استحضار بر ابواب فقه، محبّت و عشق به خدای متعال و توجّه خاص به ائمه معصومین بالأخص امام حسین(ع)| و امام زمان(ع) بود.

به هر وسیله ممکن در موسم حج شرکت می‌نمود و با این که در شأن او نبود، مدتی به‌عنوان روحانی کاروان و گاهی نیز به نیابت از افراد، به حج مشرف می‌شد و راهنما، مشاور و پشتوانه علمی قابل توجهی برای حجاج بیت‌ الله الحرام بود».[۳]

سیّد علی‌اکبر واعظ درباره استاد خود می‌نویسد:

«آیةالله صافی و ما ادراک ما آیةالله صافی! از نظر علمی ظاهراً در حد یکی از مراجع فعلی بود و ازنظر بی‌رغبتی به دنیا و تواضع، فردی استثنایی و کم‌نظیر بود. ایشان یکی از مصادیق بارز آن حدیث مشهور بود که حضرت عیسی علیه‌السلام به حواریون فرمود: "من یذکّرکم الله رؤیته و یزید فی علمکم منطقه و یرغّّبکم فی الآخرة عمله"[۴] بود».[۵]

اساتید

برخی از اساتید ایشان در نجف اشرف، عبارتند از : سیّد ابوالقاسم خوئی، سیّد جمال‌الدین گلپایگانی ، شیخ صدرا بادکوبه‌ای، شیخ عبدالحسین رشتی ، سیّد عبدالهادی شیرازی، شیخ محمّدعلی کاظمینی، شیخ محمّدکاظم شیرازی، سیّد محسن حکیم.

شاگردان

از ویژگی‌های درس صافی اصفهانی، بیان سلیس و جذاب ایشان بوده و به همین جهت تدریس ایشان بسیار مورد توجّه قرار می‌گیرد و در ایامی که در حوزه نجف خود به تحصیل مشغول بودند همزمان تدریس نیز می‌نمودند؛ ولی بیشترین تدریس ایشان در اصفهان و در مدرسه صدر بازار بود.

برخی از طلّاب و فضلایی که در اصفهان محضر ایشان را مغتنم شمردند، عبارتند از :

ـ سیّد ابوالحسن مهدوی .[۶]

ـ سیّد احمد بهشتی­ نژاد .[۷]

ـ شیخ اسدالله جوادی گورتانی .[۸]

ـ شیخ اسماعیل اکبری خورزوقی (1303 ـ 1392 ش).[۹]

ـ شیخ اصغر حیدری کمال­ آبادی .[۱۰]

ـ شیخ محمّدباقر آصفی نجف ­آبادی .[۱۱]

ـ محمد حسن داورپناه"

شیخ محمّدحسن ایزدپناه .[۱۲]

ـ شیخ رضا قربانیان .[۱۳]

ـ شیخ عبدالکبیر جعفری شیخ شبانی .[۱۴]

ـ شیخ محمّدعلی ابراهیمی .[۱۵]

ـ شیخ علی‌اصغر قربانی ­مقدم (1345 ـ 1384 ش).[۱۶]

ـ شیخ علی‌اکبر فقیه (1327 ـ 1389 ش).[۱۷]

ـ سیّد علی‌اکبر واعظ برزانی (1324 ـ 1382 ش).[۱۸]

ـ شیخ کریم بهشتی سینی .[۱۹]

ـ شیخ مجید مرتضوی .[۲۰]

ـ شیخ محمود قانعی (1338 ـ 1389 ش).[۲۱]

ـ شیخ مرتضی شرکت .[۲۲]

ـ سیّد مرتضی هاشمی طالخونچه ­ای .[۲۳]

ـ مرحوم شیخ نصرالله صالحی نجف­ آبادی[۲۴]

ـ سیّد نورالله عقیلی خمینی‌شهری .[۲۵]

ـ سیّد هدایت­ الله خدائی (1329 ـ 1374 ش).[۲۶]

آثار

از ايشان تأسیس مدرسه علمیه و مرکز تحقیقات اسلامی صاحب الامر(ع) در قم و دارالشّفاء فاطمیّه در اصفهان به يادگار مانده‌است.[۲۷]

همچنین برخی از آثار مکتوب آیةالله صافی، عبارت است از:

  1. هدایةالاصول (تقریرات درس مرحوم آیةالله خوئی که در چهار مجلّد به زیور طبع آراسته شده است).
  2. شوق وصال (درس‌های اخلاق ایشان ‌که با تحقیق دوست فاضل، دکتر حامد ناجی در دو جلد نشر شده است).
  3. تقریرات درس فقه آیةالله خوئی (مخطوط).
  4. تطبیق بین اقتصاد اسلامی و اقتصاد سوسیالیسم و کاپیتالیسم (مخطوط)


وفات

آیت الله صافی، در روز جمعه سوم جمادی‌الثانی 1416 قمری (هفتم مهرماه 1374) در سن هفتاد و شش سالگی چشم از جهان فرو بست و پس از تشییع و اقامه نماز توسط آیت الله سیدحسن امامی در جوار مقبره علّامه مجلسی به خاک سپرده شد.[۲۸]


پانویس

  1. ↑ نگر: بزم معرفت، ص 237.
  2. ↑ یادنامه آیت اللَّه حاج شیخ حسن صافی اصفهانی؛ وفیات علمای معاصر اصفهان: خطی؛ هفته نامه نوید اصفهان، شماره 371، دوازدهم مهر 1374، ص5؛ روزنامه جمهوری اسلامی، دوشنبه 22 فروردین 1373
  3. ↑ با استفاده از «وفیات علمای معاصر اصفهان» رحیم قاسمی (مخطوط)، ص 108، (با اندکی تلخیص و تصرّف).
  4. ↑ الکافی، ج 1، ص 39، ح 3.
  5. ↑ نوری از مصباح واعظ، ص 73.
  6. ↑ افادات شفاهی ایشان در درس شرح لمعه.
  7. ↑ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در نیمه دوم شهریورماه 1393 ش.
  8. ↑ مصاحبه شفاهی نگارنده با آیةالله شیخ اسدالله جوادی در تابستان 1393 ش.
  9. ↑ مصاحبه با حجّةالاسلام شیخ ابوالفضل اکبری خورزوقی در نیمه دوم شهریورماه 1393 ش.
  10. ↑ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، نیمه دوم آبان­ماه 1393 ش در مدرسه امام سجّاد اصفهان.
  11. ↑ مصاحبه با ایشان در نیمه اول دی­ماه 1393 ش، مدرسه صدر بازار.
  12. ↑ سه سفرنامه، ص 72.
  13. ↑ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در پایان تابستان 1393 ش.
  14. ↑ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در پایان تابستان 1393 ش.
  15. ↑ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، تابستان 1393 ش در مدرسه صدر بازار اصفهان.
  16. ↑ نشریه «سراج»، شماره 15، (تیرماه 1384)، ص 43؛ این نویسنده در آغازین سال ورود به حوزه علمیّه اصفهان ـ در مدرسه ذوالفقار ـ از محضر این استاد فقید، بهره­مند بوده­ام.
  17. ↑ افادات شفاهی ایشان در درس مکاسب و شرح لمعه.
  18. ↑ نوری از مصباح واعظ، ص 73.
  19. ↑ کتاب «زندگی‌نامه حاج شیخ کریم بهشتی سینی»، ص 38.
  20. ↑ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، شهریورماه 1393 ش در مدرسه امام سجّاد اصفهان.
  21. ↑ سه سفرنامه، ص 122.
  22. ↑ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان، شهریورماه 1393 ش در مدرسه امام سجّاد اصفهان.
  23. ↑ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در سی و یکم شهریورماه 1393 ش، مدرسه صدر بازار.
  24. ↑ ارمغان خاطره‌ها، ص 31.
  25. ↑ مصاحبه شفاهی نگارنده با ایشان در نیمه دوم آبان­ماه 1393 ش، مدرسه صدر بازار.
  26. ↑ افادات شفاهی حجّةالاسلام سیّد محمّدحسین خدائی در نیمه اول شهریورماه 1393 ش.
  27. ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج۲، ص 563-562
  28. ↑ نگر: اختران فضیلت، ص 506 ـ 507.

منابع

  • کتاب سیمای صالحان.
  • مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
برگرفته از «https://wiki.esfhozeh.ir/index.php?title=حسن_صافی_اصفهانی&oldid=50900»