سید میرزا هاشمی نجفی اصفهانی

سید میرزا هاشمی نجفی اصفهانی

سید میرزا هاشمی نجفی اصفهانی، فقيه اصولی، خطیب مفسر و مدرس محقق حوزه اصفهان در سال ۱۳۰۲ش در قهدریجان اصفهان در خانواده ای مذهبی و متدین دیده به جهان گشود.

معرفی

خاندان

سید میرزا پدرش سید محمدتقی از اعقاب میرلوحی موسوی سبزواری و از زهاد و پرهیزگاران زمان خود و مادرش نیز بانویی پارسا و مهذب بود و با هم پسر عمو و دختر عمو بودند.

تحصیلات

هاشمی نجفی پیش از شروع طلبگی اش هـر روز کار می کرد و روزی ۵ ریال مزد می گرفت و به پدرش میداد آقا میرزا تحصیلات خود را در سنین پیش از بلوغ آغاز نمود و علوم مکتبی را در زادگاهش قهدریجان فرا گرفت. در حدود سیزده سالگی با تشویق و راهنمایی شیخ ا احمد حججی نجف آبادی، کـه بـه روستاهای اطراف می رفت و طلاب و علاقمندان علوم حوزوی را تشویق و راهی حوزه می نمود، روانـه حـوزه اصفهان شد.

میرزا در مدرسه جده بزرگ، حجره ای برای خود برگزید و به مطالعه ،مباحثه عبادات و تحصیلات پرداخت. حجره آقا میرزا در یکی از اتاقهای پایین و حجره شیخ حسینعلی منتظری در یکی از اتاقهای بالا بود.

اساتید

هاشمی در دوران تحصیل از اساتید بزرگی بهره بردند از جمله:

اساتید اصفهان

حدود هشت سال در حوزهٔ اصفهان، علوم ادبی و سطوح را از محضر اندیشمندان و مدرسان برجسته ای بهره برد مانند:

• حاج آقا رحیم ارباب

• حاج شیخ محمدحسن عالم نجف آبادی

• حاج شیخ احمد فیاض

• و عمویش آقا سيد محمد هاشمی .

اساتید قم

آقا سید میرزا هاشمی پس از اتمام ادبیات و سطوح و اشتغال به تحصیل و تدریس و تحقیق در حوزه اصفهان برای ادامه تحصیلات خود راهی حوزه علمی قم گردید و حدود هشت سال نیز در آن دیار پاک و روحانی از محضر مراجع و فقیهان و حکیمان نام آور شیعی، بهره های علمی و معنوی فراوان برد. اساتید ایشان در دروس فقه و اصول - اعم از سطح و خارج - و علوم عقلی و حکمی عبارتند از:

• حاج سید حسین طباطبایی بروجردی

• حاج سید محمد حجت کوه کمری

• حاج سید محمدتقی خوانساری

• حاج سید محمدرضا گلپایگانی

• حاج سید روح الله خمینی

• حاج سيد محمد حسين طباطبایی

• حاج شیخ محمدتقی بهجت

• و احتمالاً از محضر درس محقق داماد نیز بهره برد.

اساتید نجف

• حضرات سید محسن حكيم

• سيّد محمود شاهرودی

• سید عبدالهادی شیرازی

• سیّد ابوالقاسم خویی

• سید میرزا آقا اصطهباناتی

• شیخ حسین حلّی

شاگردان

حدود پنجاه نفر از طلاب و فضلا در درس او شرکت و از محضر ایشان بهـره می بردند که از جمله آنان می توان به اسامی زیر اشـاره کرد:

• حاج شیخ حسین مهدوی

• شیخ جواد روحانی

• شیخ محمد روحانی

• شیخ نورالدین روحانی

• نـوروز علـى شمس فلاورجانی

• سیّد محمّدتقی هاشمی

• مرتضی شفیعی

• سید مهدی مجیدی

• حسن علی داوری

• شیخ علی ناصری

• شیخ سلیمان داوری

• محمدحکیم الهی

• مهاجر

• سید حسن خالصی

• سیّدعلی موسوی جروکانی

• سيد على ميرلوحی،

• سیّد حسن روحانی

• مصطفى روحانی

• سیّد محمّد باقر میردامادی

• سید محمدباقر امامی کرونی

• شیخ اسماعیل قهدریجانی

• سید اصغر موسوی جروکانی

• میر سید حسین مدرس هاشمی

آثار و فعالیت ها

آثار

از ایشان آثار ارزنده ای در زمینه های گوناگون فقه، اصول، کلام حکمت و ادبیات بـه جای مانده است که - اعم از رساله ها و تقریرات و حواشی و تعلیقات عبارتند از:

۱. «رسالة فى صلوة الجمعة»، به عربی که تقریرات استادش آیت الله بروجردی است. آغاز رساله بسم الله فيقول العبـد الحقير السيد ميرزا الاصفهاني ابن سيّد محمّدتقى الاصفهاني تقريراً لدرس استادى المكرم آية الله البروجردى. پایـــان رساله: «هذا مما استفدت من استاذى المعظم السيد المحترم آيت الله البروجردي فـي سـنـه سـتـه و ســتـيـن بعد الالف و جمعتها في سنه ثمانية وستين بعـد الالف السيد ميرزا بن محمّدتقى بـن محمدباقر الاصفهانی». این رساله در بیست صفحه بــه خـط مؤلف نزد فرزندش جناب آقـــای حـاج سـيـد علـى هاشمی نگهداری می شود.

۲.«رسالة فی معنى البيع»، به عربی و تقریرات درس استادش آیت الله حجت.

۳.رسالة فی تمايز العلوم به عربی، تقریرات درس استادش آیت الله سید محمدتقی خوانساری است.

۴. «رساله في القطع و الظن»، بـه عربی،

ه.«رساله فى المواسعه والمضايقه»

٦.«رسالة فی النية».

۷. «رسالة فـی خـلـل الصـلوة»،

۸. «رساله فى الطهارة و النجاسه» در چهار جزء بـه عربی و در ١٦٦ صفحه

۹. «رساله فـی التقيـه»

۱۰. «رساله فـی صـلوة المسافر»

۱۱.«رســــالـه فــــــى القبلــــه»

۱۲.«رساله فی الاوقات»

۱۳.«رساله فی شرايط الاجتهاد»

١٤. «رساله في الفرق بين الحق و الحكم»

١٥. «رساله في التعادل و التراجيح»

۱۶.«رساله في الاستصحاب» در سه جزء و در ١٤٧ صفحه

۱۷. رساله فى القاعده الفراغ و التجاوز»

۱۸.«وجيزه فی العداله»

۱۹. ترجمه متن «عروة الوثقی» از عربی به فارسـی تـا مسئله ۹۷.

۲۰. «تعلیقات بر عروة الوثقى»

۲۱.«حاشیه بر منظومه حکمت سبزواری» به عربی.

۲۲.«حاشیه بر تجريد الاعتقاد خواجه طوسی» بـه عربی.

۲۳. «حاشیه بر شواهد الربوبية ملاصدرا» به عربی.

۲۴. «حاشیه بر الهيات شفا ابن سینا» به عربی.

۲۵.«رساله ای در اثبات امامت و ولایت امیر مؤمنان علی علیه السلام» به فارسی.

٢٦.«رساله ای در فضایل حضرت امام علـــى علیه السلام» به فارسی.

۲۷.«رساله ای درباره نزول آیه انما وليكم الله [...]»

۲۸. «رساله در مذاهب مختلفه مسلمین» به عربی.

۲۹.«اجازات اجتهاد و روایت از مراجع و علما».

۳۰ .«مکاتبات و نامه ها» شماری از مکاتبات میان وی با مراجع و علما مانند خویی حکیم و نیز پدر همسرش حجة الاسلام حاج شيخ قاسمعلی آیـت و استاد و پدربزرگ همسرش حاج شيخ محمدحســـن عــالم نجف آبادی و علمای دیگر باقی مانده است. گفتنی است که تمامی آثار نامبرده نزد فرزند گرامی مؤلف جنـاب آقای حاج سید علی هاشمی نگهداری میشود.

فعالیت ها

حاج آقا میرزا هاشمی بـا توشه ای سرشار از علم و فضیلت به اصفهان بازگشت و به فعالیتهای فردی و اجتماعی خود مشغول شد. او که اینک فقیه ی کامل مدرسی ماهر و مجتهدی عامل شده و از جامعیت در علوم نقلی و عقلی برخوردار بود و به توصیه استادش حاج سید محسن حکیم به زادگـاه خــود بازگشته بود، بساط ،تدریس اقامه جماعت ارشاد و راهنمایی مردم و بیان احکام و عقاید را در اصفهان گستراند.

مقام علمی او به گونه ای بـود کـه سـید جلال الدین طاهری امام جمعه وقت اصفهان در تجلیل از شخصیت والای او پس از فوت وی در مراسم خطبه های نماز جمعه گفته بود که ایشان اگر در نجف می ماند در حد مرجعیت بود؛ ولی به اصفهان آمد و مسجد و منبر و [...] باعث شد که قدر و منزلتش شناخته نشود.

ویژگی های اخلاقی

سید میرزا هاشمی، تمامی ویژگی های اخلاقی را که یک روحانی باید به آنهـا آراسته باشد. دارا بود شخصیتی متین، وزين و باوقار داشت. کم ،گفتار صبور ،قاطع متواضع، دائم الذكر، اهـل دل و صفا بود. با اینکه فقیه ی برجسته و مدرسی توانا بـه شمار می رفت، در میان مردم شناخته شده نبود، تنهـا بـود و جز با خالق و آفریدگارش با کسی ارتباط نداشت. همواره حدود یک ساعت و نیم مانده به اذان بیدار می شد و در ایوان منزل قدم می زد و ذكر شريف سبوح قدوس را زمزمه می کرد.

دنبال مرید و مرادی نبود و هـوا و هوس را از خود رانده و اصلاً تمایلی به بروز و نشان دادن خود نداشت. پاک و صاف و بی غل و غش بود و شرایط زندگی طلبگی را مراعات می نمود. به هنگام راه رفتن و در حال حرکت نمیگذاشت کسی دنبال او راه بیافتد و دوست داشت همواره تنها راه برود.

صبح های زود از اوایل طلوع آفتاب تا پیش از رفتن به مدرسه، در باغچه بیرون منزلش به کشاورزی و آبیاری مشغول می شد. اگر کسی از آقایان شوخی یا مزاحی می کرد که با زی طلبگی سازگاری نداشت نه تنها نمی خندید، که از شدت ناراحتی، رنگ و رویش سرخ و بدنش عرق می کرد. بسیار بانزاکت بود و همواره دوزانو می نشست و تا از او چیزی پرسیده نمیشد لب به سخن باز نمی کرد.

نسبت به دیگران بویژه طلاب متواضع و مؤدب بود و اگر کسی به درب منزل ایشان مراجعه می کرد، تا عمامه بـر سر و عبا و قبا بر تن نمی کرد، بیرون نمی آمد و هر کسی را به هنگام بازگشت بدرقه و خوش آمد می گفت.

زندگی بسیار ساده ای داشت و در ابتدای بازگشـت بـه اصفهان، در منزل خشتی اجاره ای به سر می برد و پس از تعویض یکی دو خانه اجاره ای، یکی از آقایان کازرونی با کسب اجازه از مراجع نجف، یک باب خانه مسکونی برای ایشان تهیه نمود.

وفات

سید میرزا هاشمی عمری تلاش در تبیین علوم و معارف اسلامی و دفاع از حریم ولایت علوی در سن ٦٣ سالگی در ظهر روز شهادت جد مظلومش امیر مؤمنان علـى عليـه الســلام ٢١ رمضان ١٤٠٧ق/۳۰ اردیبهشت ١٣٦٦ش، در اثر سکته قلبی، جان به جان آفرین تسلیم کرد، و پیکر پاکش را در تخت فولاد، قطعه لسان الارض، حوالی قبور دو فرزند عزیزش به خاک سپردند و لیلة الدفن وی با ليلة القدر یعنی شب ۲۳ ماه رمضان مصادف گردید.

ماده تاریخ فوت وی را آقای سید میرزا علی صادقی چنین سروده است

ايــــــن جهــــــان برفناســـــــت بنيـــــــادش		کــس نـــــــدارد بجز جفـــــا یـــــادش
ای بسا عنصری ز دانش و علـم		که بیاموخـــــــــــت علم اســـــــتادش

منابع

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان،ج۴، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.
• مهدوی،سید مصلح الدین ، اعلام اصفهان،سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1386.