این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
تفاوت میان نسخه‌های «فتح‌الله جلالی»
(ویرایش متن و افزودن رده) |
|||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
'''ميرزا فتح‌اللّه خان جلالى''' شاعر | {{نیازمند تصویر}} {{نیازمند جعبه اطلاعات}}'''ميرزا فتح‌اللّه خان جلالى'''(1289ق-1336ق) شاعر خوشنويس اصفهانی در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری است. | ||
==زندگی‌‌نامه== | |||
مرحـوم [[جلال‌الدین همایی|همـايى]] او را از خطاطـان معـروف اصـفهان و از بهتـرين و معروف ترین شاگردان پدرش افسر معرفى مى كند كه درآمد امرار معاش خود را از طريـق كتابـت كتب خطى و چاپى و تعليم و مشق خط به طالبان اين هنر كسب مى كرده و زنـدگى فقيرانه اى داشته است. در اوايل شاعرى '''«رشيدا»''' و سپس تخلّص'''«جلالى»''' را بـراى خود انتخاب نمود. مرحوم همايى در تاريخ اصفهان راجع به او مى نگارد:<blockquote>«مردى آرام و خليق و درويش منش بود و اغلب غزليات خود را با مشرب عارفانه مى سرود، او را در انجمن شعرا كه در منزل مرحوم ميرزا عباسخان شيدا داير مى شد زيارت كردم و اشعارش را شنيده ام».<ref>همايى، تاريخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص185.</ref></blockquote> | |||
===ولادت=== | |||
وی در سال ۱۲۸۹ ق مطابق با ۱۲۵۱ ش بـه دنيـا آمد. | |||
== | ===خاندان=== | ||
او فرزند [[عبدالرحیم افسر|مرحوم ميرزا عبدالرحيم افسر]] فرزند [[محمد علی مسکین اصفهانی|ميرزا محمدعلى مسكین اصفهانى]] است.<ref>همایی، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص185.</ref> | |||
===تحصیلات=== | |||
او در خوشنویسی، شاگردی پدرش را تا آن جا پیش برد که به درجه استادی رسید و نزد [[محمد کاشی|آخوند كاشى]] علوم عربى و ادبـى را فـرا گرفت. پـس از كسـب كمـالات صـورى در سلسله ى صوفيه وارد شد و در خدمت مرحوم ملا سلطانعلى گنابادى ارادت ورزيد.<ref>همایی، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص97؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج8، ص3007.</ref> | |||
[[حسن جابری انصاری|ميرزا حسن خان جابرى]]در | |||
===شاگردان=== | |||
از جمله برجسته ترین شاگردانش می توان به افراد ذیل اشاره نمود: | |||
از اشعار اوست:{{شعر}} | |||
#[[اسداللّه رجالی|ميـرزا اسداللّه رجالى]] | |||
#[[عبدالجواد خطیب|ميـرزا عبـدالجواد خطيـب]] | |||
#میرزا عبدالوهاب ( دوم ) – نوادۀ آقا غلامعلی خطاط اصفهانی- که از آزادی خواهان روشنفکر عهد مشروطیت به شمار می رفت. | |||
#[[عباس خان شیدای دهکردی|عباس شيدا]] <ref>قدسى، خوشنويسى در كتيبه هاى اصفهان، ص۹۷؛ همایی، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، صص110-103.</ref> | |||
==آثار== | |||
از نمونه‌هاى خط زيباى او مى توان به كتيبه هاى ضريح مطهر مرقد [[سید محمدباقر شفتی|آيت اللّـه سـيد محمدباقر شفتى]] و كاشی هاى مسجد سيد اصفهان و [[تکیه مسجد رکن‌الملک|مسجد ركن الملک]] در [[تخت فولاد|تخت فـولاد]] اشاره كرد.<ref>معلم حبيب آبادى، مكارم الآثار، ج۸ ، ص۳۰۰۷.</ref>ترجمه قرآنی را نیز به خط خوش نگاشت که موجود است.<ref>فضائلی، اطلس خط، ص580.</ref> | |||
از آثار به جای مانده جلالی در خط، بجز مرقعات و مشقهای فراوان، یکی کتابت مثنوی ارزشمند گنجینة الاسرار اثر میرزا نورالله [[نورالله عمان سامانی|عمان سامانى]] است که بجز خط، نثر مقدمه نیز به قلم فاخر جلالی است و در سال 1306ق در اصفهان به چاپ سنگی رسیده است.<ref>قدسى، خوشنويسى در كتيبه هاى اصفهان، ص96.</ref> | |||
از دیگر آثار خطی دیوان ظهیر فاریابی است که حاج [[موسی شيخ الانصار|میرزا موسی انصاری]]، آن را به طبع و نشر رسانید و البته، همه اشعار آن مجموعه از ظهیر فاریابی نیست و شاید تسامح جلالیِ خطاط باعث این خلط شده است. | |||
[[حسن جابری انصاری|ميرزا حسن خان جابرى]] در بدایع و نوادر مى نويسد: وى سالها روزنامه فرهنگ را نوشته و بازى شـطرنج را اسـتاد اسـت.<ref>جابرى انصارى، بدايع و نوادر، ص۲۲.</ref> | |||
روزنامه‌ى فرهنگ در ایام حكومـت ظل السلطان در اصفهان به خط او انتشار می‌يافته است. | |||
جلالى علاوه بر خوشنويسى و شاعرى در نثر نيز قلمى پخته و شيرين داشته است و به روش رايج و معمول منشيان و مترسلان عصر خود كه دنباله ى سبک نشاط و قائم مقام است نثرى فصيح و استوار اما با اطناب مى نوشت. نام او درصدر شعرای انجمن ادبی میرسید علی نقی خان اوحدی (سرتیپ) ثبت شده است. | |||
مؤلف حديقةالشعرا درباره ى او نوشته است: <blockquote>در سال ۱۳۰۲ او را در اصفهان ملاقات كردم، به سن هفـده سـاله بود مشغول تحصيل مقدمات. از ذهن و هوشش تعريف مى كردند. خـط نسـتعليق را خوب مى نوشت به قسمى كه جد و اقرانش اصرار مى كردند كه رشيدا تخلّص نمايد و پدرش به ملاحظه ى اين كه مغرور نشود مى گفت: لايق اين تخلّص نيست.<ref>ديوان بيگى، حديقةالشعراء، ج۱، ص۳۷۳.</ref></blockquote>از اشعار اوست: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|توبـه كـنم نوبهـار اگـر بگـذارد|مى نخورم چشم يار اگر بگـذارد}} | {{ب|توبـه كـنم نوبهـار اگـر بگـذارد|مى نخورم چشم يار اگر بگـذارد}} | ||
{{ب|بـر سـر عهـد تـو پايـدار بمـانم|دنيــى ناپايــدار اگــر بگــذارد<ref>همايى، | {{ب|بـر سـر عهـد تـو پايـدار بمـانم|دنيــى ناپايــدار اگــر بگــذارد<ref>همايى، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص۱۸۶.</ref> <ref>لطفی، تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان، ص۱۷۷.</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
==وفات== | |||
وی در اول شوال سال ۱۳۳۶ ق كه ایام سخت قحطـى و مجاعـه‌ى اصفهان بود وفات یافت و قبـرش در صـحن [[تکیه مادر شاهزاده|تكيـه ى مادرشـاهزاده]] نزديـک قبـر [[محمدصادق تخت‌فولادی|حـاج محمدصادق تخت فولادى]] در [[تخت فولاد]] است.<ref>مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج1، صص439-438.</ref> | |||
مرحوم همايى مى نويسد: قبر جلالى و پدر و جدش هر سه در صحن تكيه ى مادرشاهزاده است كه فقط جلالـى سـنگ لـوح مختصـرى بدخط دارد و افسر و مسكين هيچكدام سنگ مزار ندارند.<ref>همایی، تاریخ اصفهان(هنر هنرمندان)، ص85.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== | ==منابع== | ||
[[رده:کتاب | *لطفی، عليرضا (حامد اصفهانی)، تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان: معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۹۰. | ||
*مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، [[دانشنامه تخت فولاد اصفهان (کتاب)|دانشنامه تخت فولاد اصفهان]]، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389. | |||
[[رده:کتاب تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان]] | |||
[[رده:شعرای روحانی حوزه علمیه اصفهان]] | |||
[[رده:شاگردان آخوند کاشی]] | |||
[[رده:خطاطان]] | |||
[[رده:مدفونین در تخت فولاد]] | |||
[[رده:علمای قرن 14]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲، ساعت ۰۹:۳۱
این نوشتا برای بهبود کیفیت نیازمند یک تصویر یا عکس است. |
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
ميرزا فتح‌اللّه خان جلالى(1289ق-1336ق) شاعر خوشنويس اصفهانی در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری است.
زندگی‌‌نامه
مرحـوم همـايى او را از خطاطـان معـروف اصـفهان و از بهتـرين و معروف ترین شاگردان پدرش افسر معرفى مى كند كه درآمد امرار معاش خود را از طريـق كتابـت كتب خطى و چاپى و تعليم و مشق خط به طالبان اين هنر كسب مى كرده و زنـدگى فقيرانه اى داشته است. در اوايل شاعرى «رشيدا» و سپس تخلّص«جلالى» را بـراى خود انتخاب نمود. مرحوم همايى در تاريخ اصفهان راجع به او مى نگارد:
«مردى آرام و خليق و درويش منش بود و اغلب غزليات خود را با مشرب عارفانه مى سرود، او را در انجمن شعرا كه در منزل مرحوم ميرزا عباسخان شيدا داير مى شد زيارت كردم و اشعارش را شنيده ام».[۱]
ولادت
وی در سال ۱۲۸۹ ق مطابق با ۱۲۵۱ ش بـه دنيـا آمد.
خاندان
او فرزند مرحوم ميرزا عبدالرحيم افسر فرزند ميرزا محمدعلى مسكین اصفهانى است.[۲]
تحصیلات
او در خوشنویسی، شاگردی پدرش را تا آن جا پیش برد که به درجه استادی رسید و نزد آخوند كاشى علوم عربى و ادبـى را فـرا گرفت. پـس از كسـب كمـالات صـورى در سلسله ى صوفيه وارد شد و در خدمت مرحوم ملا سلطانعلى گنابادى ارادت ورزيد.[۳]
شاگردان
از جمله برجسته ترین شاگردانش می توان به افراد ذیل اشاره نمود:
- ميـرزا اسداللّه رجالى
- ميـرزا عبـدالجواد خطيـب
- میرزا عبدالوهاب ( دوم ) – نوادۀ آقا غلامعلی خطاط اصفهانی- که از آزادی خواهان روشنفکر عهد مشروطیت به شمار می رفت.
- عباس شيدا [۴]
آثار
از نمونه‌هاى خط زيباى او مى توان به كتيبه هاى ضريح مطهر مرقد آيت اللّـه سـيد محمدباقر شفتى و كاشی هاى مسجد سيد اصفهان و مسجد ركن الملک در تخت فـولاد اشاره كرد.[۵]ترجمه قرآنی را نیز به خط خوش نگاشت که موجود است.[۶]
از آثار به جای مانده جلالی در خط، بجز مرقعات و مشقهای فراوان، یکی کتابت مثنوی ارزشمند گنجینة الاسرار اثر میرزا نورالله عمان سامانى است که بجز خط، نثر مقدمه نیز به قلم فاخر جلالی است و در سال 1306ق در اصفهان به چاپ سنگی رسیده است.[۷]
از دیگر آثار خطی دیوان ظهیر فاریابی است که حاج میرزا موسی انصاری، آن را به طبع و نشر رسانید و البته، همه اشعار آن مجموعه از ظهیر فاریابی نیست و شاید تسامح جلالیِ خطاط باعث این خلط شده است.
ميرزا حسن خان جابرى در بدایع و نوادر مى نويسد: وى سالها روزنامه فرهنگ را نوشته و بازى شـطرنج را اسـتاد اسـت.[۸]
روزنامه‌ى فرهنگ در ایام حكومـت ظل السلطان در اصفهان به خط او انتشار می‌يافته است.
جلالى علاوه بر خوشنويسى و شاعرى در نثر نيز قلمى پخته و شيرين داشته است و به روش رايج و معمول منشيان و مترسلان عصر خود كه دنباله ى سبک نشاط و قائم مقام است نثرى فصيح و استوار اما با اطناب مى نوشت. نام او درصدر شعرای انجمن ادبی میرسید علی نقی خان اوحدی (سرتیپ) ثبت شده است.
مؤلف حديقةالشعرا درباره ى او نوشته است:
در سال ۱۳۰۲ او را در اصفهان ملاقات كردم، به سن هفـده سـاله بود مشغول تحصيل مقدمات. از ذهن و هوشش تعريف مى كردند. خـط نسـتعليق را خوب مى نوشت به قسمى كه جد و اقرانش اصرار مى كردند كه رشيدا تخلّص نمايد و پدرش به ملاحظه ى اين كه مغرور نشود مى گفت: لايق اين تخلّص نيست.[۹]
از اشعار اوست:
| توبـه كـنم نوبهـار اگـر بگـذارد | مى نخورم چشم يار اگر بگـذارد | |
| بـر سـر عهـد تـو پايـدار بمـانم | دنيــى ناپايــدار اگــر بگــذارد[۱۰] [۱۱] |
وفات
وی در اول شوال سال ۱۳۳۶ ق كه ایام سخت قحطـى و مجاعـه‌ى اصفهان بود وفات یافت و قبـرش در صـحن تكيـه ى مادرشـاهزاده نزديـک قبـر حـاج محمدصادق تخت فولادى در تخت فولاد است.[۱۲]
مرحوم همايى مى نويسد: قبر جلالى و پدر و جدش هر سه در صحن تكيه ى مادرشاهزاده است كه فقط جلالـى سـنگ لـوح مختصـرى بدخط دارد و افسر و مسكين هيچكدام سنگ مزار ندارند.[۱۳]
پانویس
- ↑ همايى، تاريخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص185.
- ↑ همایی، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص185.
- ↑ همایی، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص97؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج8، ص3007.
- ↑ قدسى، خوشنويسى در كتيبه هاى اصفهان، ص۹۷؛ همایی، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، صص110-103.
- ↑ معلم حبيب آبادى، مكارم الآثار، ج۸ ، ص۳۰۰۷.
- ↑ فضائلی، اطلس خط، ص580.
- ↑ قدسى، خوشنويسى در كتيبه هاى اصفهان، ص96.
- ↑ جابرى انصارى، بدايع و نوادر، ص۲۲.
- ↑ ديوان بيگى، حديقةالشعراء، ج۱، ص۳۷۳.
- ↑ همايى، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص۱۸۶.
- ↑ لطفی، تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان، ص۱۷۷.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج1، صص439-438.
- ↑ همایی، تاریخ اصفهان(هنر هنرمندان)، ص85.
منابع
- لطفی، عليرضا (حامد اصفهانی)، تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان: معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۹۰.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.