محمدحسین فاضل کوهانی

محمدحسین فاضل کوهانی اصفهانی(1277ش - 1403ق )، فرزند ملا تقی، عالم فاضل، زاهد، از مدرسین حوزه علمیه اصفهان و از علمای قرن چهاردهم است.

زندگی نامه

ولادت

وی در سال 1277ش در قریه کوهانستان در حومه اصفهان، که اکنون جزء محله های شهر اصفهان محسوب می شود،به دنیا آمد.

خاندان

وی فرزندملا تقی و فرزندانش حجة الاسلام والمسلمین حاج شیخ مرتضی فاضل از علما و روحانیون پر تلاش که چند سال در نجف اشرف از محضر آیات عظام حضرت امام خمینی، سید ابوالقاسم خویی، شهید محمد باقر صدر و دیگران استفاده نمود و هم اکنون در شهر مقدس قم به سر می برد و در سمت معاونت دیوان عالی کشور به خدمت مشغول است.

حجة الاسلام والمسلمین حاج شیخ مصطفی فاضل از علما و مدرسین حوزه علمیه اصفهان. وی دروس سطوح و خارج را در شهر مقدس قم از محضر اساتیدی همچون حضرات آیات علوی گرگانی، سید ابوالفضل موسوی، میرزا یداللّه دوزدوزانی، شیخ محمدتقی ستوده، فاضل لنکرانی، شیخ جعفر سبحانی، مکارم شیرازی، وحید خراسانی، نوری همدانی و انصاری شیرازی بهره برده و حدود سی سال است که در قم و اصفهان به تدریس سطوح عالیه فقه و اصول و نیز تبلیغ و ترویج دین اشتغال دارد.

تحصیلات تکمیلی

پس از تحصیلات مقدماتی به درس اساتید، حوزه علمیه اصفهان حاضر شد و به کسب علم پرداخت. رسائل و مکاسب را نزد آقا سید مهدی درچه ای، «کفایه» را نزد سید محمد نجف آبادی و خارج فقه و اصول را نزد شیخ محمدرضا نجفی و میر سید علی نجف آبادی فرا گرفت. سپس به تدریس در مدرسه صدر بازار اصفهان مشغول شد و جمعی از فضلاء از محضر او مستفیض شدند.

دوران تحصیل این عالم جلیل، با مشکلات و سختی های فراوانی همراه بوده است. فرزند ایشان شیخ مصطفى فاضل، خاطرات پدر از آن دوران را چنین بازگو کرده است:

زمانی که در مدرسه ناصریه، جنب مسجد امام، ساکن بودم، بعضی مواقع یک روز یا دو روز چیزی برای خوردن به دست نمی آوردم. یکی از همین ایام آن چنان ضعف بر من غلبه کرده بود که دیگر نمی توانستم روی پای خویش بایستم، دو عصا قرض گرفتم، زیر بغل نهادم و آماده رفتن به سوی محلمان کوهانستان شدم تا چیزی برای خوردن به دست بیاورم. نزدیک دروازده دولت که رسیدم، از شدت ضعف به زمین خوردم و مجبور شدم برگردم. به مسجد امام آمدم و ده شاهی از بقال نزدیک مسجد ترشی و نان قرض کردم و خوردم. با این مشکلات، تحصیلات را ادامه داده و صبر کردیم.

همچنین می فرمودند:

در ایام تحصیل قصد تهیّه یک دوره کتاب "وسائل الشیعه" را داشتم. قیمت دوره سه جلدی آن ده تومان بود. یک تومان آن را پرداختم و کتاب را دریافت نمودم. یک سال گذشت و من نتوانستم باقیمانده آن را بدهم و مجبور شدم کتاب ها را پس بدهم.

اساتید

• سید مهدی درچه ای
• سید محمد نجف آبادی
• علامه سید علی نجف آبادی
• علامه شیخ محمدرضا نجفی

شاگردان

وی سال ها در مدرسه صدر بازار، به تدریس ادبیات عرب و سطوح فقه و اصول می پرداخت و فضلای زیادی از درس او استفاده نمودند که برخی از آنان عبارتند از:

1. شهید آیت اللّه دکتر سید محمد حسینی بهشتی

2. مرحوم حجت الاسلام دکتر سیّد رضا ابوالبرکات

3. آیت الله شیخ مرتضی مقتدایی

4. آیت الله شیخ حسین یزدی

5. آیت الله شیخ اسداللّه جوادی

6. حجت الاسلام والمسلمین شیخ علی اکبر فقیه

7. حجت الاسلام شیخ علی اکبر نصر

8. مرحوم حجت الاسلام حاج شیخ مهدی غیاث نجفی

9. مرحوم حجت الاسلام سید مسیح موسوی

10. مرحوم شیخ حسین منصورزاده

11. مرحوم شیخ عنایت اللّه نجفی

سیره اخلاقی

وی عالمی خدوم و مردمی بود. گروهی از مردم کم درآمد برای رفع احتیاجات مالی و تأمین نیازهای خود از جمله تهیه دارو به علما مراجعه می کردند.

آیه اللّه فاضل در بسیاری از موارد برای رفع احتیاجات این گونه افراد به داروخانه نزدیک مدرسه صدر بازار می نوشتند که دارو پرداخت شود و پس از مدتی مبلغ نسخه ها را به داروخانه پرداخت می نمود.وی در مساعده به طلاب حوزه، از لحاظ مالی تا آن جا که مقدور بود کوتاهی نمی کرد. گاهی برای آن که طلاب به فعالیت بیشتر تشویق شوند با پرسیدن سئوالاتی آسان آن ها را تشویق کرده و کتاب های مورد احتیاجشان را تهیه می نمود.

به طلاب و افرادی که نیاز به قرض داشتند می فرمود:

" اوّل به من مراجعه کنید و اگر نتوانستم کمکی کنم آن گاه به دیگری مراجعه کنید."

یکی دیگر از خصوصیات اخلاقی ایشان اهمیت دادن به امر به معروف و نهی از منکر بود به گونه ای که حتی در مسیر رفتن به مسجد، زن های بی حجاب را نهی از منکر کرده و می فرمود: این کار شما آتش و عذاب الهی را درپی دارد.

سیره عبادی

به نوشته فرزند ایشان:

وی در کمال زهد و بی آلایشی و درمنزلی محقر و ساده زندگی می نمود. پاسی از شب را به تلاوت قرآن و نماز می پرداخت و در این هنگام چنان توجهی به معانی قرآن داشت که قطرات اشک از چشمانش جاری بود که این صحنه هر بینده ای را متوجه آخرت می نمود. پس از آن شروع به مطالعه می نمود و هنگام طلوع فجر اذان گفته، به سوی مسجد حرکت می کرد.اول صبح نماز را اقامه کرده به منبر می رفت، چند مسأله فقهی و یک روایت اخلاقی خوانده و چند کلمه ای هم ذکر مصیبت می نمود.

بعد از منبر، به خواندن زیارت عاشورا می پرداخت و صد لعن و صد سلام آن را در طول مسیر، قدم زنان قرائت می کرد. ساعت هشت در مدرسه صدر بازار حاضر شده و تدریس می نمود. پس از تدریس، مشغول به بحث کمپانی و دست جمعی شده، بحث عمیقی با گروهی از بزرگان حوزه آغاز می کرد.

هیچ گاه روضه امام حسین علیه السلام را ترک نمی کرد، به نحوی که حدود شصت سال است روضه امام حسین علیه السلام در منزل ایشان برپاست.

از جمله ویژگی های ایشان این بود که وقتی در جلسه عمومی بود، با بیان حکایت یا روایتی، مانع از این می شد که دیگران مشغول به حرفهای لغو و بیهوده شوند.

نسبت به مطالبی که در روایات اهل بیت علیهم السلام آمده است باور و ایمان قلبی داشت و به محقق شدن آنها فوق العاده عقیده مند بود.

آثار و فعالیت ها

به همت شیخ فاضل مسجد شجره در خیابان شاه عباس دوم (خیابان شریف واقفی فعلی) تجدید بنا شد و او در آن مسجد به اقامه نماز جماعت پرداخت.

ایشان سال ها در مسجد شجره اقامه جماعت می نمود و به امر ایشان این مسجد بازسازی کامل شد که در آن موقع انجام این گونه کارها به جهت مضیقه مالی، بسیار مشکل بود.

مسجد سر پوشیده ای که اکنون مسجد الزهراء نامیده می شود و در بازارچه نو، کوچه حکیم داوود واقع است، نیز به امر ایشان نوسازی گردید.

وفات

وی سرانجام در 27 صفر سال 1359ش پس از عمری پربار به دیدار حق شتافت و نزدیک مزار مطهر فاضل هندی تکیه فاضلان واقع تخت فولاد مدفون در مدفون گردید.

مرحوم آیه اللّه سیّد مجتبی میر محمد صادقی اشعار زیر را در وفات ایشان سروده است:

سمیّ مولانا حسین بن علی		مدرّس الحوزه ذوالقدر الجلی
اردت تاریخا لعام رحلته		لان یکون باقیا فی عترته
فقلت: الحق واحدا بالثانی		"قد اسکن الفاضل بالجنان"

منابع

• قاسمی، رحیم، گلزار فضیلت: مشاهیر تخت فولاد اصفهان (تکیه فاضل هندی)، اصفهان، ناشر کانون پژوهش، چاپ اول، 1388.
• مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
• پاگاه اطلاع رسانی تخت فولاد