این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
محمد همامی اصفهانی
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
ملّا محمد همامى اصفهانى فرزند ملا حسن، معروف به فاضل همامى ،عالم فاضل و ادیب و شاعر قرن سیزدهم و چهاردهم شمسی است.
زندگینامه
ولادت
محمد همامی، در جمادى الاول 1282ق/ 1242ش در قریه همام از بلوک لنجان متولد گردیده است. تاریخ تولد وی را 1288ق نیز گفته اند.
ولادتش را معلم حبيب‌آبادى سال 1288 قمرى مطابق بـا 1250 شمسـى[۱] و مرحـوم مهـدوى 1282 و آيت‌اللّه چهارسوقى سال 1283 در قريه همام از بلوک لنجان نوشته‌اند. هرچند مأخذ هيچ يک از سه قول ولادتش معلوم نيست اما هرسـه مأخذ در تاريخ فوت وى اتّفـاق نظـر دارند.
تحصیلات
وی مقدمات علوم را در زادگاهش فراگرفت. [۲]پدرش ملا محمدحسن همامى از معلمان و مکتب داران لنجان بود و از بزرگترین شاگردان وى مى توان به حاج آقا رحیم ارباب اشاره کرد که معلم خصوصى وى در علوم مقدماتى بوده است.
ملا محمد همامى علوم مقدماتى را نزد پدر فاضل خود فراگرفت. و سپس از محضر علمای بسیاری استفاده کرد. وی در علوم و معارف تا آنجا پیش رفت که خود ادیبى فاضل و فقیهى کامل و حکیمى جامع و محققى بارع گردید و از آخوند ملا محمدحسین فشارکى و شیخ محمدرضا نجفى اجازه اجتهاد دریافت نمود.
اساتید
همامی از اساتید بزرگی بهره بردند از جمله:
- سید مهدى نحوى
- سید محمود کلیشادى
- آقا میرزا محمدهاشم چهارسویى
- شیخ محمد تقی آقا نجفى
- شیخ مرتضى ریزى
- آقا سید محمدباقر درچه اى
- آخوند ملا محمد کاشانى
- جهانگیرخان قشقایى [۳]
شاگردان
ایشان شاگردان بسیاری را تعلیم داده اند از جمله:
- سید مصلح الدین مهدوى
- سید محمدرضا آل رسول شمس آبادى
- حاج آقا محمد آل رسول شمس آبادى
- سید محمدباقر امامی دهکردی
- امیر قلی امینی .
فرزندان
وى دو فرزند پسر داشت که یکى على همامى رئیس اداره اطلاعات بانک ملى تهران، نویسنده و محقق است که از آثار وی می-توان مقالة «وضع خوزستان در عهد شیخ خزعل» را در چند شمارة روزنامه اصفهان را اشاره نمود وی متوفى صفر 1405ق می باشد[۴] و فرزند دیگر میرزا حسین همامى زاده از دبیران ممتاز اصفهان بوده است.
فعالیت ها
همامى از اوایل تأسیس مدارس جدید در اصفهان در سال 1283ش وارد خدمت فرهنگ شده و در دبیرستان هاى علیه، کالج و سعدى تدریس مى نمود. وى در ادبیات عرب و فارسى ید طولایى داشت. در زمینه شعر، اشعار عربى و فارسى سروده که هنوز به طبع نرسیده است. اغلب اوقات در کلاس درس بالبداهه اشعارى گفته که دانش آموزان آن را یادداشت و حفظ مى نمودند و در بعضى از مسابقه هاى ادبى شرکت مى کرد. خط نسخ و شکسته را خوب مى نوشت و ماده تاریخ ها، و اشعارى ملیح از وی به یادگار مانده است (همانجا). مى گویند چنان دلسوزانه دروس را به دانش آموزان مى آموخت که شاگردانش او را آقاجون خطاب مى کردند.[۵]
سید مصلح الدین مهدوى در مورد استاد خود چنین مى نویسد:
«وى از دبیران مجرب و کارآزموده و مؤمن به شغل خود بود نگارنده مدت چهار سال در دبیرستان سعدى افتخار شاگردى وى را داشت و الحق ایشان را انسانى کامل یافت».
همچنین سید محمدعلى روضاتى مى نویسد:
«وى از دوستان بسیار گرامى و قدیمى مرحوم آیت الله حاج میرزا سید حسن چهارسوقى نیاى بزرگوار مادرى من و از مصاحبان عزیز ایشان بود و او را مکرر در خدمت ایشان مى دیدم».
مرحوم مهدوى چند بيت از آغاز و انجام پندنامه‌ى 29 بيتى او را در تـذكره نقـل مى‌كند:
| دست گيرم كنون ز غايت لطـف | كـابم از سـر گذشـت مالامــال | |
| يارب از فضل خـود همـامى را | بـــازدار از تعاقـــب آمال |
مرحوم مهدوى قطعه‌اى از اشعار او را كه حكـايتى شـنيدنى در رابطـه بـا دروغ مصلحت‌آميز است و همين حكايت را ميرزا عبدالجواد خطيب هـم بـه نظـم سـروده است نقل مى‌كند:
| شـــنيدم پادشـــاهى را كـــه از خشـــم | بــه قتــل بــى‌گنــاهى كــرد اشــارت | |
| چو مسكين شد ز جـان خـويش نوميـد | بــه ســلطان كــرد آغــاز جســارت | |
*** | ||
| مرا آن كذب خوشتر بود از ايـن راسـت | كه آن بـر خيـر بـود ايـن بـر شـرارت | |
| دروغ ســـــودمند صـــــلح‌آميـــــز | بــه از صــدقى كــه باشــد پرضــرارت[۶] [۷] | |
سیره اخلاقی
سید مصلح الدین مهدوى در جایى دیگر در مورد استادش چنین مى گوید:
«مرحوم ملا محمد همامى از هم دوره اى ها و همدرسان آیت الله ارباب بود[...]. مردى ادیب، فقیه و شاعر و کلاس او کلاس انس بود. اگر محصلى به او مى گفت "آقاى همامى" ذاتاً ناراحت مى شد همه به او مى گفتند "آقاجون" چون واقعاً براى ما مثل پدر بود».[۸]
وفات
همامى پس از عمرى افتخار خدمت به مردم، در شب دوشنبه 14 رجب 1359ق/ 28 مرداد 1319ش در اصفهان بدرود حیات گفت و در تکیه بروجردی مدفون گردید و در جنـب قبـر او فرزنـد مرحوم حاج ميرزا حسين همامى كه فردى فرهنگى و فاضل و متدين بود و در صفر 1400 از دنيا رفته است قرار دارد.
مرحوم چهارسوقى در صفحه‌ى يكم، دفتر تقويم فارسى محيـى الـدين قدسى 1319 شمسى بـه خـط خـود چنين يادداشت كرده است:
«وفات مرحوم آخوند آملّا محمد همــامى متولــد 1283 قمــرى شــب دوشنبه 14 رجب 1359.»[۹]
مزار مرحوم همامى در صحن تكيه‌ى بروجردى است
پانویس
- ↑ معلم حبيب‌آبادى، مكارم‌الآثار، ص2944.
- ↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، ص157.
- ↑ مهدوى، تذكره شعراى معاصر اصفهان، ص533.
- ↑ روزنامه اصفهانی، شماره 1578، ص8.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد ،ج۴، صص 650-651.
- ↑ مهدوى، تذكره شعراى معاصر اصفهان، ص534.
- ↑ لطفی،تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان،ص۷۱۰.
- ↑ محقق، یاد ماندگار، ص155.
- ↑ چهارسوقى، تقويم فارسى محى‌الدين قدسى، ص1.
منابع
- لطفی، علیرضا، (حامد اصفهانی)،تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان: معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان:سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، 1390.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان،ج۴، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.