این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
عبدالرحیم بن محمدرضا کلباسی
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
عبدالرحیم کلباسی(1254ق-1335ق)، عالم فاضل زاهد از علمای عالیقدر اصفهان در اواخر دوره قاجاریه است.
زندگی‌نامه
ولادت
او در 9 شعبان 1254ق مطابق با 1217ش در اصفهان متولّد شد.
خاندان
وى فرزند ارشد پدرش حاج شیخ محمدرضا(1219- 1248ق) معروف به شیخ الاسلام است. شیخ محمدرضا از علماى متنفذ شهر و داراى مناصب اجتماعى و فعالیت هاى سیاسى نیز بوده وفرزند چهارم حاجى کرباسى و شاگرد پدر خود و سید حجت‌الاسلام بوده است.[۱]
گفتنى است از آن جا که به هنگام تولد عبدالرحیم، پدرش براى مأموریتى که از طرف حاجى و سید حجت‌الاسلام به هرات رفته بود، حضور نداشت، از این رو عمویش حاج شیخ محمدجعفر- فرزند سوم حاجى- آداب میلاد و نام گذارى او را انجام داد.
فرزندان
بسیارى از اولاد و نوادگان و احفاد معظم له، اهل علم و در زمره دانشمندان و فقها و بزرگان اصفهان و مایه افتخار جهان تشیع به شمار مى روند. حاصل ازدواج میرزا عبدالرحیم با خورشید بیگم دختر حجت الاسلام سید ابوالقاسم حیدرآبادی- از احفاد سید الفقها و الحکما میرداماد- چندین فرزند پسر از جمله میرزا محمدرضا (1295-1383ق) و میرزا محمدابراهیم کلباسى(1302- 1362ق) بودند که از این دو بزرگوار نیز فرزندان عالم و دانشمندى باقى مانده است.
همچنین گفتنى است که میرزا محمد حسام الدین، یکى از فرزندان میرزا عبدالرحیم بوده است که در حیات پدر، از دنیا رفت و در تکیه میرزا ابوالمعالى دفن شد. وى امام جماعت مسجد درب کوشک اصفهان بود.[۲]
تحصیلات
عبدالرحیم که در خاندان علم و اجتهاد چشم به جهان گشوده بود، تحت تربیت پدر و عموى گرامى اش، پس از دوران کودکى به تحصیل علم پرداخت و در اصفهان نزد علماى بزرگ شاگردى نمود. سپس در نجف اشرف به تحصیل مشغول شد.[۳]
میرزا عبدالرحیم از بسیارى از بزرگان حوزه، داراى اجازه اجتهاد بوده که متن کامل آن ها را در مجموعه اى گردآورى کرده است و فرزند مؤلف حاج میرزا محمدابراهیم نیز برخى از آن ها را در رساله اى که در شرح حال پدر و اجداد گرامى اش نوشته، آورده است.[۴]
اساتید
اساتید و مشایخ او عبارتند از:
- میرزا محمدهاشم چهارسویى(اصفهان)
- سید محمدباقر خوانساری(اصفهان) [۵]
- شیخ زین العابدین مازندرانى(نجف)
- مولى محمد ایروانى(نجف)
- مولى لطف الله مازندرانى(نجف)
- حاجى میرزا حسین طهرانى(نجف)
- حاج میرزا حبیب الله رشتى(نجف)[۶]
- میرزا ابوالقاسم کلباسى (شیخ العراقین) (نجف)
- میرزا ابوالقاسم طباطبایى(نجف)[۷]
سفرها
میرزا عبدالرحیم در خلال تحصیلات و پس از آن، مسافرت هاى متعددى به شهرهاى گوناگون نموده است. از جمله سفر به مشهد مقدس و سه سفر به عتبات عالیات- که در سفر سوم، مدت هفت سال در آنجا ماند و به تحصیل علم پرداخت- و سفرى نیز به تهران داشت که دو سال به درازا کشید.[۸]
سیره اخلاقی
از اوصاف پسندیده وی، سعى بسیار در صله‌ارحام بود. به نزدیکان و خویشان خود، تفقد بسیار مى‌نمود و دائماً به آن‌ها سرکشى مى‌نمود و از اوضاع و احوال آن‌ها جویا مى‌شد و هرگونه احسانى، از زبانى و مالى و غیره، که مى‌توانست از آن‌ها دریغ نمى‌نمود.[۹] همچنین نقل مى کنند که وی ده سال پیش از فوت، تمام دارایى اش را بین فرزندان و اولاد خود تقسیم نمود و در واقع دنیا را ترک کرد، به گونه‌اى که از جامه به یک لباس و از خوراک، به شام و نهار مختصرى، به یک قرص نان یا نصف آن، اکتفا مى‌نمود.[۱۰]
معلم حبیب آبادی که میرزا عبدالرحیم را دیده از او چنین یاد می کند:
«عالمی است بلند پایه و بزرگوار در علم صاحب[...] و در زهد و ورع و تقوی بی بدیل و در گوشه نشینی و عزلت از عموم مردم چون قطب یا بدل نه چون علماء ظاهر در پی اسم و اشتهار بلکه مشغول به اداء تکالیف خالق لیل و نهار است[...] بنده‌ی نگارنده را فیض لقائش دست داده و خطوط اظهار مرحمتش باین حقیر موجود و آماده است».
حکایاتی شگفت و داستان هایی شنیدنی از میرزا عبدالرحیم، از جمله کشف استعداد آقا سید ابوالحسن اصفهانی و ترغیب به تحصیل وی توسط میرزا عبدالرحیم و نیز منبر رفتن میرزا عبدالرحیم به دستور آقانجفی در اصفهان و مقدمات بنای مسجد رکن الملک، نقل شده است.[۱۱]
آثار و فعالیت‌ها
آثار
آقا میرزا عبدالرحیم، در علوم و دانش هاى گوناگون مانند فقه، اصول، تفسیر، حدیث و ریاضیات آثار ارزشمندى به جاى گذاشت که اهم آن ها عبارتند از:
1. «تعلیقه بر رسائل» شیخ انصاری
2. «تفسیر و معنی قرآن» (در حاشیه قرآن)
3. «رساله در تیمّم» که شرحی بر مقصد پنجم کتاب جدّش «منهاج الهدایه» است.
4. «کشف الحجاب» در شرح «خلاصه الحساب» علاّمه شیخ بهائی که در واقع شرح بر ترجمه فارسی «خلاصه الحساب» شیخ جواد کاظمینی است ولی ادلّه و براهین آن حذف شده است. این شرح در 20 شوال 1283ق به پایان رسیده و به خط مؤلف به شماره 2040 در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی در قم موجود است.
5. «مجموعه ای در اجازات» خود از علمای اعلام
6. مجموعه ای در مطالب متفرقه یا «جُنگ»
7. کتابی در «مواعظ و اخبار آل اطهار، علیهم السلام »[۱۲]
در کتاب «تذکرةالعظیمیه» همچنین آمده است که آقا میرزا عبدالرحیم خط نسخ را نیکو مى نوشته و اجزائى از « قرآن» و کتاب «الفیه» با حواشى به خط شریف وی موجود است.[۱۳]
فعالیت‌ها
از فعالیت هاى مهم وی مى توان به اقامه جماعت و ایراد سخنرانى و بیان مواعظ و احکام دینى در مساجدى مانند مسجد تخت فولاد و مسجد تکیه اشاره کرد. وى در منبر و وعظ ید طولایی داشته و بیان خوش و تقریر عالى اش، از جذابیتى خاص برخوردار بوده است. معظم له در خانه شخصى اش به تدریس فقه و اصول و ریاضیات نیز اشتغال داشت و تا نزدیک زمان رحلتش، غالباً شب و روز، به مطالعه و تحقیق و تألیف و نیز عبادت و مناجات مشغول بود.[۱۴]
وفات
وفات او در [عصر پنج شنبه] 9 شعبان 1335ق برابر با 1296ش در سن هشتاد و یک سالگى واقع شده و از عجایب آن که روز ولادت او هم نهم شعبان بود.
او در یکی از حجره‌های تکیه میرزاابوالمعالی کلباسی بیرون از بقعه در جوار قبر فرزندش، حسام الدین، در تخت فولاد دفن گردید.[۱۵] بر سنگ مرمر نفیس مزار میرزاعبدالرحیم که به خط ثلث نوشته شده است پس از ذکر القاب علمی و روحانی وی دو بیت شعر در مرثیه و ماده تاریخ وفات او آورده شده است:
| عبدالرّحیم در بر ربّ رحیم رفت | زاد معاد خویش ز قلب سلیم برد | |
| دل در میانه آمد و تاریخ فوت شد | عبدالرّحیم سر بجوار رحیم برد[۱۶] |
پانویس
- ↑ معلم حبیب‌آبادی، احوال حاجی کرباسی و اولادش، صص49-47؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج5، ص1454؛ مهدوی، بزرگان ودانشمندان اصفهان، ص332؛ آقابزرگ تهرانی، نقباءالبشر، ج3، ص1104؛ کلباسی حائری، خاندان کلباسی، صص214-213؛ کرباسی زاده، مشاهیر مزار ابوالمعالی کلباسی، ص186.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج3، صص564-562.
- ↑ کلباسی حائری، خاندان کلباسی، ص215.
- ↑ کلباسی، تذکرة العظیمیه، صص41-40.
- ↑ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج5، ص1454.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، نقباء البشر، ج3، صص 1104- 1103.
- ↑ کلباسی، تذکرةالعظیمیه، ص187.
- ↑ معلم حبیب آبادی، احوال حاجی کرباسی و اولادش، ص50، مخطوط.
- ↑ کلباسی، تذکرة العظیمیه، صص46-45.
- ↑ کلباسی، التذکره العظیمیه، صص 317 -309؛ معلم حبیب آبادی، احوال حاجی کرباسی و اولادش، ص53، مخطوط.
- ↑ کرباسی زاده، مشاهیر مزار ابوالمعالی کلباسی، صص194-191.
- ↑ کلباسی، تذکرةالعظیمیه، ص45؛ معلم حبیب آبادی، احوال حاجی کرباسی و اولادش، صص52-51، مخطوط؛ کلباسی حائری، خاندان کلباسی، صص216-215.
- ↑ کلباسی، تذکرة العظیمیه، ص45.
- ↑ معلم حبیب آبادی، احوال حاجی کرباسی و اولادش، ص49، مخطوط؛ کلباسی،تذکرة العظیمیه، ص45؛ کلباسی حائری، خاندان کلباسی، ص216.
- ↑ کلباسی، تذکرة العظیمیه، صص47-46؛ معلم حبیب آبادی، احوال حاجی کرباسی و اولادش، صص54-53، مخطوط؛ کرباسی زاده، مشاهیر مزار ابوالمعالی کلباسی، ص190؛ مهدوی، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص40؛ مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص61
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان،ج4، صص206- 205
منابع
- مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، 1386.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1392.