این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
سید عبدالله ثقه الاسلام مدرس صادقی
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
آيت اللّه آقا سيد عبداللّه ثقه الاسلام ( 1285ق-1382ق) عالم فاضل، فقیه اصولی، متکلم و رجالی محقّق از دانشمندان اصفهان در قرن چهاردهم هجری است.
زندگی‌نامه
ولادت
سید عبدالله در 12 ربیع الثانی 1285ق در محلّه نو اصفهان متولّد گردید.
خاندان
خاندان میر محمد صادقی از سلاسل سادات معظم و مشهور اصفهان هستند که این شهرت بواسطه انتساب به یکی از اعلام اجدادشان مرحوم میر محمد صادق بن میر محمد باقر است.[۱]
وی فرزند سيد محسن بن مير محمد باقر بن مير سيد علی مدرس ميرمحمدصادقی عالم جليل و فقيه كامل اصفهانی بود.[۲]
از فرزندان او حجت الاسلام سیّد محمّدکاظم مدرّس صادقی است که در نجف اشرف متولد شد و در اصفهان تحصیل کرد.
تحصیلات
وی مقدمات علوم را نزد علمای اصفهان از جمله میرزا علی‌اصغر حسینی آموخت و در سن هيجده سـالگی برای تكميل تحصيلات خود راهی عتبات عاليات شد و در آن ارض اقدس مدّتی نزد جمعی از دانشمندان تلمّذ نمود و از آنان به اخذ اجازه نایل گردید.
آیت اللّه ثقه الاسلام در نجف اشرف به تدریس و تألیف پرداخت و آثار گران سنگی از خود برجای گذاشت و چنانچه خود می نویسد:
یک دوره اصول از مباحث الفاظ تا آخر تعادل و تراجیح را دو مرتبه نگاشته که یک بار تقریرات اساتید او بوده و بار دوم کتابی مستقل مسمّی به "خلاصه الفصول" بوده است.
وى بعد از فوت استادش آیت اللّه آخوند خراسانى در سال 1330ق و تشتّت وضع اهل علم در نجف اشرف و انقلابات دنیا، در اثر گرفتاریهاى شخصى و فوت عیال و اختلال امر معاش، به اصفهان بازگشت و بـه بحث و درس و اقامه جماعت در مسجد آقا میر سیّد حسن مدرس و موعظه پرداخت. [۳]اما حوزه اصفهان برای عالم بلند همت و جامع الاطرافی چون او بسیار کوچک بود.
وی در اصفهان به فقر و انواع لطمات و ناملایمات گرفتار گردید. از این رو از اقامت در اصفهان بسیار متاسف و متاثر بود و اقامت در این شهر را تضییع عمر می شمرد. وی در وصف و نکوهش اصفهان این اشعار را سروده و دائماً آن را زمزمه می نمود:
| ضیّعت عمری باصفهان و همّتی | عدم المقام بها مع الخسران | |
| و اذا الفتی بالبؤس ضیّع عمره | فمن الکفیل له بعمرٍ ثان |
اساتید
سید ثقه الاسلام از محضر اسـاتيد و مشایخ بزرگ زیر بهره ی علمی برد:
- ميـرزا محمدعلی رشتی
- ميرزا محمد حسن شيرازی
- حاج ميرزا حبيب اللّه رشتی
- آقـا سـيد محمد كاظم يزدی
- ميرزا احمد شيرازی معروف به شانه سـاز از اساتید علوم عقلی در نجف اشرف
- سـيد محمـد فشـاركی
- حاج سيد اسماعيل صدر
- ميرزا محمدتقی شيرازی
- شيخ الشريعه اصـفهانی
- شیخ لطف اللّه مازندرانى
- عالم ربّانى سیّد مرتضى کشمیرى
- حاج میرزا حسین خلیلى طهرانى
- علّامه حاج میرزا حسین نورى
- علّامه میرزا محمّد هاشم چهارسوقى
- همچنین قسمت عمده ی تحصيلاتش را نزد آخوند خراسانی فراگرفـت.
شاگردان
آیت اللّه ثقة الاسلام پس از وفات آیت اللّه سیّد مهدی درچه ای در سال 1364ق به تدریس خارج فقه و اصول در مسجد نو بازار پرداخت و برخی از افاضل حوزه از محضر مبارک او کسب فیض نمودند.
برخی از شاگردان ایشان عبارتند از حضرات آیات و حجج اسلام:
- سیّد مصطفى موحّد محمّدى
- شیخ محمّد یزدى
- سیّد عبدالرسول حجازى دهاقانى
- سیّد مرتضى مهدوى هرستانى
- سیّد محمّد تقى مصطفوى
- شیخ عباس مصباح دستگردى
- شیخ داود مصاحبى نائینى
- شیخ غلامحسین تسلیمى رهنانى
- شیخ محمّد تقى صدیقین
- میر سیّد على علّامه فانى
- سیّد حسن علوى خوراسکانى[۴]
همچنین مجازین از وی عبارتند از :
- سیّد محمّد کاظم مدرّس صادقى
- آیت اللّه العظمى مرعشى نجفى
- شیخ محمّد صادق ابن على اکبر نورائى سدهى
- مرحوم حجــت الاسلام سیـّد احمد روضـاتى[۵]
- مرحوم حجت الاسلام سیّد مرتضى ظهیرالاسلام
- مرحوم حجت الاسلام سیّد حسن علوى خوراسکانى
- علّامه سیّد محمّد على روضاتى
سیره اخلاقی
وی در ایام اقامت در نجف اشرف علاوه بر تحصیل، به تهذیب نفس و تزکیه روح نیز اهمیت داده و با بسیاری از علمای مهذّب و خود ساخته و صاحب کرامت در ارتباط بود؛ چنانچه در شرح حال خود می‌نویسد:
«در این مدّت مدید که در عتبات عرش درجات بودم کرامات و خارق عادات از آن مراقد مطهّره بسیار دیدم و مردمان کامل از اخیار و ابرار و ابدال بسیار ملاقات نمودم و ان شاء اللّه اگر اجل مهلت دهد کتابی در شرح حالات و تذکره آنان خواهم نوشت».[۶]
آثار و فعالیت‌ها
آثار
وی دارای رسائل و كتب متعـددی است كه عبارتند از:[۷]
1. «ارشاد المسلمین» در انساب سادات میر محمّد صادقی(مرحوم سید جمال الدین مدرّس صادقی فرزند مؤلف آن را در سال 1374ش به چاپ رسانده است.)
2. «انیس العارفین» در احوال برزخ و جنّت و نار در سال 1380ق چاپ شده است.
3. «تقریرات اصولیه» اساتیدش
4. «حاشیه طهارت» شیخ انصاری تا آخر غسل اموات
5. «خلاصة الاصول» از مبحث الفاظ تا تعادل و تراجیح
6. «رساله در اصول دین» به طرز اسلوب مکاتیب جدید، به جهت مدارس.
7. «رساله در لباس مشکوک»
8. «رساله در تقلید اعلم»
9. «رساله در عدالت»
10. «رساله در قاعده من ملک شیئا»
11. «رساله در قاعده میسور»
12. «رساله در وضو» طبق رساله شیخ اسماعیل مقری(که تمام سطر هر گاه خوانده شود مسأله وضو است و کلمات اول سطرهای هر صفحه لغز است و کلمات وسط سطرها هرگاه جمع شود مسأله تیمم است و کلمات آخر سطرها بیان غرض از تألیف رساله است.)
13. «رساله در طرق روایت خود و اجازه آنها به فرزندش آقا سیّد محمّدکاظم»
14. «مجازات معاصی» (حدود و دیات و تقریرات)
15. «لؤلؤ الصّدف» در تاریخ 1379ق که در نجف اشرف چاپ شده است.
16. «مبکی المؤمنین فی اندارس مذهب و الدّین»
17. «مشکول»
18. «مقتصر المقال» در علم رجال
19. «نور الایمان فی اغاصة بحر العرفان» در ردّ کتاب بحر العرفان که یکی از بهائیه ضالّه نوشته است.
20. «عنصر المعال» در علم رجال
21. «بیع المؤمنین»
22. «مقالات سیاسی»
23.رسالههاى کوچک در رفع شبهات متجدّدین
24. فهرست مشایخ اجازه که به اسلوبى عجیب نوشته شده است.
مرحوم مهدوی او را شاعر نمی‌داند اما می گويد به اقتضای حال گـاهی اشـعاری می سروده است و اشعاری عربی و فارسی دارد.
از اشعار اوست:
فعالیت‌ها
آن مرحوم از جمله اعضای محترم هیئت علمیه اصفهان که در سال 1361ق تشکیل شد؛ بودند و این هیئت که مرکّب از بزرگان علماء زمان بود، سال ها در هر هفته روزهای پنجشنبه در خانه اعضا منعقد و به خصوص در سال های اول خدمات دینی و اجتماعی مهمّی از آن صورت گرفت.
مرحوم ثقه الاسلام در عموم جلسات شرکت می فرمود و با مسرّت خاطر و بشاشت وجه و علاقه وافر به کارهای علمی و دینی که از مختصات آن مرحوم بود دیگران را مستفیض می فرمود.
همچنین در مسجد رحیم خان امامت داشت، بسیاری از ایام و لیالی، مؤمنین را از فراز منبر محظوظ و بهره ور می ساخت و غالب اهالی محل مشتاقانه گرداگرد منبر افاضه اش مجتمع می شدند، وجودش آمر به معروف و ناهی از منکر و سدی محکم در مقابل اهل فسق و فجور بود.[۱۰]
همچنین او در اصفهان به تدریس نیز مشغول بود.
وفات
وی سرانجام در قبل از ظهر روز دوشنبه 6 ماه صفر سال 1382ق مطابق با 1341ش وفات يافت و در تكيـه ميرمحمدصادقی ها (كه اكنون ميان تکیه شهدا در تخت فولاد واقع شده است) دفن گرديد.[۱۱]
در تشییع جنازه وی تمام طبقات حتی دراویش شرکت داشته و جنازه مطهر ایشان از منزل تا تخت فولاد در حدود هشت کیلومتر بر سر دست تشییع شد، و تا حدود یک ماه، مجالس ختم در مساجد مختلف اصفهان برپا بود.
مرحوم ميرزا محمدعلی معلم حبيب آبادی در تاريخ وفات او گويد:
| سادس ماه صفر روز دوشـنبه چاشـتگاه | روح پاكش كرد اندر عالم علوی مكـان | |
| از پس سالش معلم رفـت انـدر انجمـن | تا بپرسد از رجال علم و عرفان سال آن | |
| ناگهان آمد يكی از انجمن بيـرون و گفـت | سيد عبداللّه رفت از اين جهان اندر جنان[۱۲] |
استاد فضل‌الله اعتمادی «برنا» نیز در وفات او چنین گوید:
| پی تاریخ فوتش گفت «برنا» | «مدرس یافته منزل به جنّت»[۱۳] |
پانویس
- ↑ استادی، هفده رساله فارسی، ص384.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج4، ص345.
- ↑ لطفی، تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان، صص528-526.
- ↑ قاسمی، گلزار فضیلت، ص 168.
- ↑ چهارسوقی، میزان الانساب، ص 34؛ آقابزرگ تهرانی، نقباء البشر ، ج 3 ، ص 1211.
- ↑ ثقةالاسلام، ارشاد المسلمین، ص 48.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج4، ص 346.
- ↑ مهدوی، تذكره شعرای معاصر اصفهان، صص440 ـ 439
- ↑ لطفی، تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان، ص526.
- ↑ قاسمی، گلزار فضیلت، صص 167-182.
- ↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان، ج1، صص427 ـ 426.
- ↑ قاسمی، گلزار فضيلت، صص180 ـ 179.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج1، صص419-414.
منابع
- لطفی، عليرضا (حامد اصفهانی)، تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان: معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۹۰.
- مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
- قاسمی، رحیم، گلزار فضیلت: مشاهیر مدفون تخت فولاد اصفهان (تکیه فاضل هندی)، اصفهان: کانون پژوهش، چاپ اول، ۱۳۸۸.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.