این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
سید عبدالحسیب علوی عاملی
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
سیّد محمّد عبدالحسیب علوی حسینی عاملی عالم فاضل محقّق کثیر التألیف، از علمای قرن یازدهم و دوازدهم هجری است.
زندگی‌نامه
ولادت
او متولد اصفهان است ولی از سال تولد وی اطلاع دقیقی در دست نیست. با توجه به فوت میرداماد در سال 1041ق و دامادی علوی عاملی در سالیانی پیش از آن، تولد وی را می توان قبل از 1040ق پیش بینی کرد.
خاندان
وی فرزند میرکمال‌الدین سید احمد بن زین العابدین علوی است. جد او زین العابدین از علمای جبل عامل بود و پس از چندی به قصد تحصیل به نجف اشرف مهاجرت کرد و سپس داماد محقق کرکی گشت. میر سید احمد علوی نیز، داماد و پسر خاله حکیم ثالث، میرداماد است که علاوه بر افتخار دامادی میرداماد بزرگترین شاگرد مکتب یمانی میرداماد و بزرگ وارث علمی اوست. از این رو با توجه به آن که تنها فرزند میرداماد، مادر میرعبدالحسیب است و از سوی پدر و مادر حفید محقق کرکی نیز هست و پدر او وارث حکمت یمانی میرداماد است، تنها وارث علمی میرداماد در آن دوران، میر عبدالحسیب است.
فرزندان
- سید زین العابدین
- سید صدرالدین نویسنده حواشی تقدیسات، که وی نیز فرزندی به نام میرزا غیاث الدین احمد متخلص به « خیال» دارد که به اشتباه در «ریاض‌العارفین»، و به تبع در «الذریعه»، خلف میرزا صدرا فرزند میرداماد قلمداد شده است.[۱]
- میر محمد اشرف[۲]
تحصیلات
او در اصفهان به تحصیل پرداخته و مدتی امام جماعت مسجد شاه [مسجد امام فعلی] بوده است. در فقه، اصول، حدیث، تفسیر، ادبیات و حکمت مهارت داشته و عالمی عابد و زاهد و مقدس بوده است.[۳]
آثار
کتب زیر از تألیفات اوست:
1. «رساله در ارث یا فرائض» که در 28 رجب 1060ق تألیف شده و نسخه ای از آن در کتابخانه مجلس موجود است.[۴]
2. «ترجمه الصّلاه» به فارسی در 9 معرفت که در سال 1085ق کتابت شده و در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی در قم موجود است.[۵]
3. «تقدیس الانبیاء و تمجید الاولیاء» درباره عصمت پیامبران و ائمه(ع) که نسخه آن به شماره 353 در کتابخانه مرکزی دانشگاه طهران موجود است.[۶]
4. «الجواهر المنثوره فی الادعیه المأثوره»، به عربی که مشتمل بر برخی از ادعیه و حرزهای مجرب است. نسخه ای از آن در کتابخانه جامع گوهرشاد مشهد [۷]و نسخه ای دیگر به شماره 11894 در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد مقدس[۸] و نسخه ای هم در کتابخانه آیت اللّه سیّد محمّدعلی روضاتی در اصفهان موجود است.[۹]
5. «حواشی بر الهیات شفا»
6. «سدره المنتهی و العطیه العظمی»، در اصول دین، به فارسی که به روش عرفانی در سال 1062ق برای عبداللّه قطبشاه نوشته است. نسخه ای از آن به شماره 667 در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است. [۱۰]یک میکروفیلم از آن نیز در کتابخانه مرکزی دانشگاه طهران وجود دارد. [۱۱]در کتابخانه فاضل خوانساری در خوانسار نیز نسخه ای موجود است و نسخه عکسی آن در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی در قم وجود دارد. [۱۲]این کتاب به چاپ رسیده است.
7. «شرح دعای سیفی» که نسخه ای از آن نزد سیّد جمال الدّین میردامادی موجود است.[۱۳]
8. «شرح دعای صباح»
9. «صراط الزاهدین» مجموعه ای در ادعیه ماه های سال موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی.
10. «عرش الایقان فی شرح تقویم الایمان» شرحی بر کتاب فلسفی «تقویم الایمان» جد خویش میرداماد است که به شماره 62284 در کتابخانه مجلس شورای ملّی در طهران موجود است.[۱۴]
11. «عرش سماء التّوفیق» تفسیری است به فارسی که تألیف آن در سه شنبه 15 رجب 1069ق آغاز شده است. نسخه ای از جلد اوّل آن (از آغاز تا آخر سوره بقره) در کتابخانه مدرسه بروجردی کرمانشاه و نسخه عکسی آن در مرکز احیاء میراث اسلامی موجود است.[۱۵] نسخه ای نیز نزد آیت اللّه روضاتی در اصفهان و نسخه ای دیگر در موزه بریتانیا وجود دارد.
12. «غوامض الصلاه» به فارسی، در فقه که در سال 1061ق تألیف شده و نسخه آن به شماره 8697 در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است.[۱۶]
13. «الفرائض» که نسخه ای از آن در کتابخانه جامع گوهرشاد موجود است.[۱۷]
14. «الفطره الملکوتیه فی شرح الاثنی عشریه» که شرحی بر «اثنی عشریة» فقهی شیخ بهایی می باشد. سیّد عبدالحسیب آن را در سال 1058ق تألیف کرده است، نسخه ی از آن به شماره 517 در کتابخانه مرکزی دانشگاه طهران و میکروفیلم آن نیز در همان دانشگاه موجود است.[۱۸] نسخه ای دیگر نیز به شماره 2792 در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد مقدس وجود دارد.[۱۹]
15. «قواعد السّلاطین» نگاشته ای ادبی در آئین کشورداری یا همان سیاست المدن است که مشتمل بر مطالب تاریخی در خور توجهی است. این کتاب در جمعه 28 ربیع الثانی 1081ق به نام شاه سلیمان تألیف شده و نسخه اصل آن در کتابخانه مجلس شورای ملّی و میکروفیلم آن در کتابخانه مرکزی دانشگاه طهران موجود است.[۲۰]
16. «الکبائر» به فارسی که نسخه ای از آن در کتابخانه آیت اللّه مرعشی در قم موجود است.[۲۱]
17. «مسلک النجاه»
18. «مناهج الشارعین» در اعتقادات و اخلاق، به فارسی که در سال 1068ق تألیف شده که نسخه ای از آن به شماره 517 در کتابخانه مرکزی دانشگاه طهران[۲۲] و نسخه ای در کتابخانه آیت اللّه گلپایگانی [۲۳]و نسخه ای دیگر به شماره 224 در کتابخانه آقا میرزا محمّد کاظمینی در یزد[۲۴] و بالاخره نسخه ای به شماره 314 در کتابخانه مسجد اعظم قم موجود است.[۲۵]
19. «مخزن الدّعوات» به فارسی، که نسخه ای از آن به شماره 6029 در کتابخانه آیت اللّه مرعشی در قم موجود است.[۲۶]
20. «تبصرة المجتهدین فی استظهار حجب استارالیقین»، در بیان حجیت اجماع و نماز جمعه است. از این رساله یک نسخه در کتابخانه مرعشی نجفی، مجموعه ش5338 نگهداری می شود .[۲۷]
وفات
تاریخ وفات وی دقیقاً معلوم نیست و تنها دو نقل متعارض از سید مصلح الدین مهدوی وجود دارد که ابتدا در «تذکرة القبور»، وفات او در 1133ق دانسته شده[۲۸] و سپس در کتاب «سیری در تاریخ تخت فولاد اصفهان» در سال 1121ق گفته شده است.[۲۹] بنابر اسناد شفاهی خانوادگی که به همین دو کتاب راه یافته، مدفن وی در کنار پدر خویش در تکیه آقا سیّد رضی شیرازی واقع در تخت فولاد گزارش شده که هم اکنون هیچ اثری از این دو مدفن باقی نیست، سجع مهر او: «ان اللّه کان علی کلّ شیئیٍ حسیبا» است.[۳۰]
پانویس
- ↑ صدر، تکمله امل الآمل، ص23؛ علوی عاملی، مقدمه علاقةالتجرید، ص78.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج3، صص252-248.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج4، ص137.
- ↑ منزوی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ج16، ص44.
- ↑ حسینی اشکوری، فهرست نسخه های خطی مرکز احیاء میراث اسلامی، ج5، ص173.
- ↑ دانش پژوه، فهرست مرکزی دانشگاه تهران، ج3، ص569.
- ↑ غلامی مقدم، فهرست کتب خطی کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد، ص255.
- ↑ فکرت، فهرست الفبایی کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، ص178.
- ↑ روضاتی، فهرست کتب خطی اصفهان، ج1، ص254.
- ↑ فکرت، فهرست الفبایی کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، ص303.
- ↑ دانش پژوه، فهرست میکروفیلم های کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، ص117.
- ↑ حسینی اشکوری، فهرست عکسی مرکز احیاء میراث اسلامی، ج1، ص334.
- ↑ علوی عاملی، مقدمه لطائف غیبیّه.
- ↑ منزوی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ج16، ص291.
- ↑ حسینی اشکوری، فهرست عکسی مرکز احیاء میراث اسلامی، ج5، صص 224 - 223.
- ↑ غلامی مقدم، فهرست کتب خطی کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد، ص 255.
- ↑ غلامی مقدم، فهرست کتب خطی کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد، ص 358 .
- ↑ دانش پژوه، فهرست میکروفیلم های دانشگاه، ج2، ص138.
- ↑ فکرت، فهرست الفبایی کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، ص735.
- ↑ دانش پژوه، فهرست میکروفیلم های دانشگاه، ج2، ص145.
- ↑ حسینی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ج25، ص3.
- ↑ دانش پژوه، فهرست مرکزی دانشگاه تهران، ج5، ص1572.
- ↑ منزوی، فهرستواره کتاب های فارسی، ج6، ص634.
- ↑ حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه میرزا محمد کاظمینی، ج1، ص193.
- ↑ استادی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه مسجد اعظم قم، ص389.
- ↑ حسینی اشکوری، فهرست نسخه های خطی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ج19، ص33.
- ↑ حسینی اشکوری، فهرست نسخه های خطی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ج14، ص125.
- ↑ مهدوی، تذکرةالقبور، صص123-122.
- ↑ مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد اصفهان، ص118.
- ↑ مهدوی، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص94؛ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، ص245؛ مهدوی، یادنامه سیّد بحرالعلوم میردامادی، صص 29 و 30؛ صدر، تکمله امل الآمل، ص253؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج4، ص1196.
منابع
- مهدوی، سید مصلح‌الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، 1386.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1392.