این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
حیدر علی بن محمدمهدی مبارکه ای لنجانی اصفهانی
 | |
| اطلاعات فردی و علمی | |
|---|---|
| نام کامل | حیدر علی مبارکه ای لنجانی اصفهانی |
| شهرت | فخر الادبا |
| زادروز | ۱۲۸۴قمری |
| تاریخ وفات | ۱۳۵۷ قمری |
| مدفن | تخت فولاد |
| اساتید | میرزا محمد حسین همدانی |
| آثار | تاریخ اصفهان، ترجمه مروج الذّهب، ترجمة مقدمات لازم علم جغرافی، و... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | نویسنده |
میرزا حیدرعلی ندیم الملک(۱۲۸۴ق-1357ق) معروف به «فخرالادباء» فرزند محمّدمهدی بن ملّا هاشم مبارکه ای لنجانی اصفهانی نویسنده و ادیب دانشمند در قرن چهاردهم هجری بود.
زندگی نامه
میرزا حیدرعلی در شب سه شنبه 18 رمضان 1284ق در اصفهان متولّد شد. او در طهران به خاطر دانش و تجربه خود مصاحب «محمّدحسن میرزا» ولیعهد احمدشاه شد و لقب «ندیم باشی» و سپس «ندیم الملک» گرفت. امّا پس از دگرگونی اوضاع از طهران به اصفهان بازگشته و در فقر و قناعت زندگی را سپری نمود.
تحصیلات
او در مدرسه جده بزرگ نزد جمعی از فضلاء خصوصاً میرزا محمّدحسین همدانی تحصیل کرد و حکمت را نزد ایشان تلمذ نمود. وی شرح فارسی بر حاشیه منطق ملا عبدالله را در سال 1300ق در همین مدرسه نوشته است. وی با بزرگانی هم چون میرزا ابوالقاسم طرب، میرزا محمدعلی معلم حبیب آبادی و سید محمدباقر تویسرکانی - امام جماعت مسجد حاج محمدجعفر آباده ای- دوستی با اخلاص و معاشرت داشت تا آن جا که به نوشته استاد سید محمدعلی روضاتی برخی از نسخه های اصل آثار قلمی خود را به ایشان هدیه کرده است.
او همچنین زبان فرانسه را آموخته بود و با علوم جدید رایج در اروپا آشنایی کامل داشت.
میرزا حیدرعلی در مدرسه جده تدریس مقدمات و علوم ادبی می نموده و این مطلب را خود در رساله «مدارس اصفهان» آورده است.
سیره اخلاقی
او مردی بسیار فاضل و ادیب و سخندان و بلند طبع و کریم النّفس بود و خط تحریر را در قالب نسخ، نستعلیق و شکسته نستعلیق به خوبی می نوشت . در عزت نفس و بی اعتنایی او به مال دنیا همین بس که با وجود تقربی که در دستگاه پادشاهی داشت؛ هیچ منصب و مالی را توقع نداشت. او همه اموال و املاک موروثی خود در اصفهان را فروخت و خرج آبرومندی خود کرد که مبادا دچار فقر شود. بعد از بازگشت به اصفهان تا آخر عمر در سختی فقر به سر برد، خانه اش در کوچه کلیمی ها معروف به کوچهحاج عباس گندلی بود.[۱]
آثار
کتب زیر از تألیفات اوست:
- «تاریخ اصفهان» به اختصار که نسخه ای از آن در کتابخانه مدرسه چهلستون مسجد جامع طهران و نسخه ای دیگر به شماره 11465 در کتابخانه عمومی اصفهان موجود بوده است. [۲]این کتاب با عنوان «تاریخ مختصر اصفهان» به چاپ رسیده است. [۳]
- «ترجمه اقوام المسالک فی معرفه احوال الممالک» تألیف: خیرالدّین پاشای تونسی، که نسخه ای از آن به شماره 11465 در کتابخانه عمومی اصفهان [۴]و نسخه ای دیگر در کتابخانه مجلس شورای ملّی [۵] و نسخه ای دیگر در کتابخانه آیت اللَّه گلپایگانی [۶]موجود است.
- «ترجمه مروج الذّهب» تألیف: مسعودی که نسخه ای از آن به شماره 11418 در کتابخانه عمومی اصفهان موجود است. [۷]
- «ترجمه و تفسیر لغات مشکله قرآن» که نسخه از آن در کتابخانه مرعشی وجود دارد. [۸]
- «جُنگی در مطالب متفرقه»شامل شرح حال خود وی و شرحی از استادش شیخ محمدحسین همدانی.
- «شرح لامیه العجم» تألیف طغرائی.
- «شرح تهذیب الوصول الی علم الاصول یا شرح حاشیة تهذیب المنطق»
- «ترجمة مقدمات لازم علم جغرافی»
- «فرهنگنامچه (لغت)»؛ فارسی به فارسی است به ترتیب حروف الفباء و برای برخی از واژه ها شواهد شعری آورده است.
- «ترجمة مقاله نخستین مقامات حریری»
- «کتابچه کل مدارس اصفهان»؛ در معرفی مدارس اصفهان و به گونه ای گزارش برای ظل السلطان بوده است که به صورت اختصار بیان شده است.
- «ارمغان ندیم»جنگ اشعار شعرا
- کتابت «دیوان درویش عبدالمجید طالقانی»
- کتابت «منتخب خمسه نظامی گنجوی»[۹]
وفات
وی در شب پنج شنبه 28 جمادی الثّانی 1357ق مطابق با 3 شهریور 1317ش، در مریضخانه انگلیس (بیمارستان عیسی بن مریم فعلی) اصفهان وفات یافته و در تخت فولاد مدفون شد.[۱۰]
پانویس
- ↑ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج7، صص2583-2579؛ همایی، دیوان طرب: مقدمه، ص138؛ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج2، ص1019.
- ↑ آشنایی با چند نسخه خطی، ج1، ص346؛ مقصود همدانی، فهرست عمومی اصفهان، ج1، ص15.
- ↑ افشار، فرهنگ ایران زمین، ج12، صص173-145.
- ↑ مقصود همدانی، فهرست عمومی اصفهان، ج1، ص55
- ↑ دانش پژوه، فهرست مجلس، ج2، ص437.
- ↑ صدرایی خویی، فهرست گلپایگانی، ص95.
- ↑ مقصود همدانی، فهرست عمومی اصفهان، ج1، صص 67 - 66.
- ↑ حسینی، فهرست مرعشی، ج7، ص78.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج4، صص504-501.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان،ج2،صص858-857.
منابع
- مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.