این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
تکیه صاحب روضات
 | |
| مشخصات مکان | |
|---|---|
| نام | تکیه صاحب روضات |
| نام‌های دیگر | تکیه چهارسوقی |
| کشور | ایران |
| شهر | اصفهان |
| قدمت | دوره قاجار |
| دوره ساخت | 1314ق |
| کاربری | قبرستان |
تکیه صاحب روضات یا تکیه چهارسوقی در جنوب مسجد مصلی واقع شده که بعد از فوت آقا میرزا محمدباقر چهارسوقی معروف به صاحب روضات، در سال 1314ق بنا گردید.
وجه تسمیه
سابقه تاریخی تکیه به مناسبت وجود قبور آخوند ملا حسن جیلانی لنبانی (متوفی١٠٩٤ق) و فرزندش آقا حسین لنبانی (متوفی ۱۱۲۹ق) به دوران صفویه بر می‌گردد که بعداً با ساخت بقعه آقا میرزا محمد باقر چهارسویی در وسط تکیه در سال ١٣١٤ق به تکیه آمیرزا محمدباقر یا تکیه صاحب روضات معروف می گردد.
بقعه از آثار دوره‌ی قاجاریه است که در وسط تکیه به صورت آجری بنا گردیده و قبر آقا میرزا محمّدباقر به شکل یک سنگ بلند در وسط بقعه قرار گرفته است. نسب این خاندان به امام موسی کاظم(ع) می رسد. بسیاری از قبور داخل و خارج بقعه را قبور خاندان چهارسوقی تشکیل می دهد. اجداد آقا میرزا محمّدباقر چهارسوقی نیز در این تکیه مدفونند.
از عوامل دیگری که موجب علاقه و توجه مردم به این تکیه شده است وجود قبر «میرزا حسین کشیکچی» در ضلع شمالی تکیه می باشد که اهل سیر و سلوک بوده و با امام زمان(ع) مکرّر ارتباط داشته است و امروزه مردم اعتقاد زیادی در توسّل به وی جهت برآورده شدن حاجاتشان دارند و نکته‌ی جالب اینکه آقا میرزا محمّدباقر چهارسوقی نیز با آنکه از علمای بزرگ عصر خویش و مورد توجّه و علاقه‌ی مردم بوده است در اواخر عمر به جهت واقعه‌ای وصیت می کند در مجاورت وی دفن گردد.[۱]
موقعیت جغرافیایی
این تکیه از شمال به مصلّای تخت فولاد و از جنوب شرق به تکیه آقا سیّد رضی محدود می شود. تنها راه ورودی به تکیه از جانب شرق تکیه صورت می گیرد. ورودی این تکیه از خیابان آیت اللّه خوانساری و روبروی تکیه خوانساری است که در آخر کوچه، روبروی تکیه‌ی خوانساری قرار دارد.
تکیه در جبهه شمالی اش بیش از ۱۵۰ متر دیوار مشترک با مصلی دارد.
سبک معماری
مساحت تکیه و مسجد جنوبی و اطاق محل دفن سيد محمدجواد کسائی که جزو تکیه هستند در حدود ۸۵۰۰ متر مربع است که اگر قسمت جنوبی تکیه که قبر ملاذ روضاتی در آنجا است و بخش پیش ورودی شرقی تکیه و تکیه سید رضی را هم به عنوان یک مجموعه با آن حساب کنیم در مجموع بیش از ۲۲۰۰۰ متر مربع می‌گردد. این تکیه قبلاً در چهار طرف بناهایی داشته که امروز به غیر از بخش کوچکی از آن ابنيه، بقيه تخریب گردیده است.
معماری تکیه
معماری تکیه به شرح زیر بوده است:
شمال تکیه شامل یک ردیف اطاق، مقابر خصوصی و یک دالان ورودی از طرف جنوب مسجد مصلی بود. قبر میرزا حسین کشیکچی در کنار دالان قرار داشت و همچنین در اطاق شرقی دالان یک زیرزمین مختصر مخروبه با تاق خشتی وجود داشت که احتمالاً این زیر زمین چله خانه میرزا حسین بوده است. این زیرزمین نیز در طرح ساماندهی اخیر از بین رفت.
جبهه شرقی تکیه نیز شامل یک ردیف اطاق مقابر خصوصی بود با کرسی ٠/٦ متری و یکی از ورودی‌های تکیه نیز در وسط این جبهه شرقی قرار داشت. در بخش جنوبی تکیه نیز یک مسجد کوچک با مساحت ١٦٠ متر مربع وجود دارد که اکثراً در آن مراسم‌های ختم اموات برگزار می‌شد و در کنار غربی مسجد نیز تکیه کوچک سرپوشیده ای متعلق به خانواده کسائی است. در سمت غربی تکیه نیز اطاقهای مقابر خصوصی قرار داشت که تماماً تخریب شده‌اند.
معماری بقعه
معماری بقعه صاحب روضات عبارت است از بنای برج مانند هشت ترک نگینی که ساختار آن بر هشت جرز آجری خارجی و هشت ساقه ستون سنگی استوانه‌ای داخلی که سقف گنبد شکل آن بر روی ستونها استوارند. طول چهار ضلع از این هشت ضلع هر کدام ٥/٤ متر و چهار ضلع کوچک بین آنها هر کدام ۳/۸ متر و دهانه های بین جرزها نیز چهار دهانه با عرض ۳/۲ متر و چهار دهانه هر کدام با عرض ۱/۲ متر همه مشبک آجری هستند، به غیر از دهانه کوچک شمال شرقی بقعه که از آن به عنوان ورودی استفاده می‌شود.
نمای خارجی بقعه نیز به صورت هشت و گیر آجری ناتمام مانده و به نظر می‌رسد که قرار بوده بدنه‌های بقعه نماسازی گردد. ضمناً راه پله باریکی جهت دسترسی به بام در جرز جنوب شرقی تعبیه گردیده است.
گنبد بقعه به صورت چشمه طاق یک پوش بدون گریو (چارطاقی) زیبایی است که تزئین خارجی آن به صورت معقلی(کاشی فیروزه ای بر زمینه آجر) یک ترنج لوز و مربع ساده اجراء شده است و در داخل نیز تزئین زیر گنبد به روش معقلی با کاشی فیروزه ای بر زمینه آجری یک رسمی و شمسه بسیار زیبای یک رگی اجراء گردیده است. کرسی بقعه نیز نسبت به صحن تکیه در حدود نیم متر است.[۲]
مشاهیر مدفون
- آقا میرزا سیّد محمّدباقر موسوی چهارسوقی
- میرزا عطاءاللّه چهارسوقی
- میرزا محمّدمهدی چهارسوقی
- آقا میرزا مسیح چهارسوقی
- میرزا محمدابراهیم چهارسوقی
- حاج فخرالدین روضاتی
- ملّا حسن جیلانی لنبانی
- آقا حسین لنبانی
- ملّا محمّدحسین تفلیسی
- ملّا محراب گیلانی
- سید محمد روضاتی
- عباسعلی خُرّم لُنبانی
- میرزا حسین کشیکچی[۳]
- سید محمدحسین حسینی برزانی اصفهانی
- سید محمدعلی فقیهی برزانی
- سید علی حسینی برزانی
پانویس
منابع
- عقیلی، احمد، تخت فولاد اصفهان، زیرنظر اصغر منتظر القائم؛ با همکاری مجموعه تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد (دانشنامه تخت فولاد اصفهان)، اصفهان، کانون پژوهش، چاپ دوم، 1385.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1392.