تکیه بیدآبادی

مشخصات مکان
نام	تکیه بیدآبادی
کشور	ایران
شهر	اصفهان
قدمت	دوره صفوی
بازسازی	1382شمسی
کاربری	قبرستان

تکیه بیدآبادی یکی از تکایای قدیمی تخت فولاد است. آقا محمّد بیدآبادی دوران حیاتش مصادف با سقوط صفویه و انتقال قدرت به افشاریه و زندیه بوده است. وی بنا به وصیتی که کرده بود در کنار قبر میر معصوم خاتون آبادی در صحن شرقی تکیه خوانساری که قبر پدرش هم در آنجا قرار داشت، مدفون گردید. از این رو این قسمت از قبرستان به تکیه بیدآبادی مشهور شد.

وجه تسمیه

آقا محمّد بیدآبادی عالم، دانشمند و عارف قرن دوازدهم فرزند آقا ملاّ محمّد رفیع گیلانی است. ملّا محمّد رفیع از زادگاه خود گیلان به اصفهان مهاجرت کرد و در محلّه‌ی بیدآباد اصفهان سکنی گزید و به «بیدآبادی» شهرت یافت.

لذا آقا محمد بنا به وصیتی که کرده بود که کنار قبر میر معصوم خاتون آبادی مدفون گردد و چون قبر پدرش هم آنجا بود این قسمت از قبرستان به تکیه بیدآبادی مشهور شد.

موقعیت جغرافیایی

تکیه بید آبادی از لحاظ جغرافیایی در کنار قبر میر معصوم خاتون آبادی در صحن شرقی تکیه خوانساری واقع می باشد.

شایان ذکر است که امروز محدوده اطراف بقعه آقا محمد بید آبادی را به نام تکیه آقا محمد بیدآبادی می نامند.

تاریخ ساخت بقعه

نمایی از قبر آقا محمد بید آبادی در تخت فولاد

آقا محمّد چون مردی زاهد و پرهیزگار بود به ظواهر دنیوی اعتنایی نداشت و وصیت کرده بود که بقعه و آرامگاهی برای او نسازند وگرنه با آن همه شهرتی که داشت شاید باشکوهترین عمارت را برای او می ساختند.

پس از صد و بیست سال که مرقد وی به همان منوال باقی مانده بود به دستور سلیمان خان رکن الملک در بین سال های (1319 - 1324 ق) که مسجد رکن الملک را بنا نمود بقعه ای نیز بر مزار آقا محمّد بیدآبادی ایجاد کرد.

این بنا با طرح نقشه مربع نزدیک به مستطیل با ابعاد تقریبی ۹/۵×۹ متر احداث شده بود بدون هیچ گونه تزئینات هنری بود و تا آخر قرن چهاردهم هجری قمری موجود بوده است. در این زمان؛ یعنی حدود شش دهه قبل ۷۰ درصد سمت شرقی بنا را برای اضافه نمودن قبور تخریب کرده و به صورت ناهماهنگی سقف آن را با تیرآهن و آجر پوشانده بودند.

مجموعه ی تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد در سال ۱۳۸۲ش اقدام به مرمت قسمت باقیمانده بنا و بازسازی قسمت تخریب شده کرد و بنا پس از مطالعات لازم به صورت موجود و با همان طرح اصلی مجدداً احیا شد.

سبک معماری

ساختار معماری بنای بقعه عبارت است از: فضای مربع شکل مرکزی به صورت چهارصفه با شانزده جرز اصلی در چهار گوشه که تشکیل چهار فضای کوچک گوشه ها را داده است و صورت قبر آقا محمد بیدآبادی به صورت سکویی مرتفع در میان فضای مرکزی چهار صفه به طرف جنوب قرار گرفته و نورگیر وسط طاق مرکزی که جلوه خاصی به بنا بخشیده است. همچنین ورودی بقعه در وسط ضلع شرقی بنا قرار گرفته و باقی دیوارهای دور بقعه و بین جرزها با مشبک آجری زیبا بسته شده تا نور و دید داخلی بقعه را تأمین نماید. راه پله بام نیز در گوشه جنوب غربی بنا با ورودی از خارج بنا قرار گرفته است. کل بنای بقعه با آجر و ملات گچ ساخته شده و کف داخل بقعه با کاشی فیروزه ای رنگ مربع شکل مفروش گردیده است.

بام بقعه نیز مسطح بوده یا آجر فرش گردیده و محل مناسبی برای سیر و سلوک عرفا و زاهدان و اهل حق است.

کلیه عملیات مرمتی در جهت هماهنگ سازی باقیمانده بخش تاریخی با قسمتهای نوسازی شده بنا انجام گردیده است.

مشاهیر مدفون

1. آقا محمّد بیدآبادی
2. ملاّ محمّد رفیع گیلانی
3. میر عبدالحسین خاتون آبادی
4. میر معصوم خاتون آبادی
5. شیخ عبدالوهاب قاضی
6. شیخ محمود مفید
7. شیخ علی مفید
8. سیّد احمد یزدی
9. حاج عبدالقادر عاشق آبادی
10. آقا محمّدرضا اصفهانی
11. آقا محمّد بن شیخ زین الدین خوانساری
12. میرزا ابوالقاسم علاقبند متخلص به نیّر

منابع

• عقیلی، احمد، تخت فولاد اصفهان، زیرنظر اصغر منتظر القائم؛ با همکاری مجموعه تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد (دانشنامه تخت فولاد اصفهان)، چاپ دوم، اصفهان، کانون پژوهش، 1385.
• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.