تکیه جهانگیرخان قشقایی

نمایی از تکیه جهانگیرخان قشقایی در تخت فولاد اصفهان

تکیه جهانگیرخان قشقایی هم به تکیه‌ی سید محمد تُرک و هم به تکیه ی جهانگیرخان قشقایی معروف است. این تکیه متروک بود تا آنکه پس از فوت و دفن جهانگیرخان قشقایی کم کم مورد توجه علماء و مردم قرار گرفت و شهرت و اعتبار زیادی پیدا کرد.

وجه تسمیه

این تکیه همان تکیه سید محمد ترک است ( سید محمد آذربایجانی خوئی، متوفی 29 ربیع الاول 1266ق که مقبره او در اتاق مجاوره ورودی این تکیه بوده است) كه پس از فوت و دفن مرحوم میرزا جهانگیر خان قشقائی ( 13 رمضان 1328ق ) در صحن این تکیه، این محل به نام آن عالم بزرگوار، میرزا جهانگیرخان قشقائی، خوانده می شود.

موقیت جغرافیایی

این تکیه در ورودی تخت پولاد در سمت شرقی خیابان فیض واقع است و سردر آن درست مقابل سردر تکیه حاج محمد جعفر آباده ای بوده است.

معماری

تا چندی پیش قبر جهانگیرخان روی سکویی برجسته در قسمت شرقی تکیه به صورت کاملاً ساده قرار داشت. در سال 1378 شمسی، مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت فولاد به منظور بزرگداشت و تجلیل مقام والای این فیلسوف بزرگ یک بنای آرامگاهی به شکل هشت ضلعی به سبک معماری نوین بر مزار این فیلسوف و دانشمند بزرگ ایجاد نمود.

کتیبه ای به خط بنایی با کاشی فیروزه ای رنگ بر سردر بقعه نصب شد که نام جهانگیرخان و تاریخ فوت وی بر آن حک شده است. که از نظر معماری فاقد هرگونه سنخیتی با شخصیت عالم و شاعر و هنر شناس بزرگوار، میرزا جهانگیر خان قشقایی است.

بقعه مرحوم محمد کاظم واله، ظرافت طبع و روح لطیف صاحب قبر را در نظر ما جلوه گر می سازد، زيرا گنبد و بقعه را روی ستونهای ظریف سنگی در حالت بی وزنی می بینیم و در مقابل، بنای بقعه میرزا جهانگیرخان چنان سنگین و حجیم به نظر می رسد که در حقیقت به جای پرواز ملکوتی و لطافت روح آن عالم بزرگوار، در محل خود زمین گیر شده به نظر می رسد!

بدين جهت پیشنهاد می گردد با در نظر گرفتن شأن و مقام و شخصیت والای بزرگوارانی، همچون میرزا جهانگیر خان، طرح معماری این نوع بناهای به یادماندنی توسط مهندسان معمار صاحب صلاحیت تهیه و ضمن بازیابی باقیمانده طرح فضاهای اصلی تکیه به مورد اجرا گذاشته شود.

در انتهای ضلع شرقی تکیه بقعه کوچک و زیبای دیگری وجود دارد که بر سر مزار روزنامه نگار و دانشمند اصفهانی احمد عرفان فرزند عبدالصمد متوفّی 1371 ق. مدیر روزنامه عرفان بناگردیده است. معماری این بقعه با گنبد زیبای آن و با ستون های سنگی گنبد آن یادآور آرامگاه حافظ شیرازی می باشد.

مشاهیر مدفون

1. سید احمد حسامی
2. سید علی حسامی
3. سید محمدحسن حسامی
4. محمدعلی خوانساری
5. غلام حسین درخشان
6. شیخ علی محمد دهاقانی
7. سید فخرالدین رضوان خوانساری
8. شیخ علی اکبر رفیعی خوانساری
9. میرزا محمدعلی سلطان الکتاب
10. سید محمد صدرالواعظین
11. میرزا محمد صدرالواعظین آزادانی
12. حاج آقا شجاع صمصام شریعت
13. میرزا محمدعلی عالم نائینی
14. سید جلال الدین فارقلیطی
15. میرزا علی محمد کاشفی نائینی
16. شیخ محمدرضا کلباسی
17. سیدمحمدجواد مسائلی
18. سید محمد نجم الواعظین
19. شیخ عبدالوهاب نصرآبادی
20. سیداحمد هاشمی خوانساری
21. آقا سید محمد حسینی خویی
22. جهانگیرخان قشقایی
23. سید محمد نجم اصفهانی
24. سید فخرالدین موسوی خوانساری
25. سید محمدرضا رضوی خوانساری
26. نوراللّه نور شرق دهاقانی
27. سید محمد بن محمود گلستانه
28. احمد عرفان

منابع

• پایگاه اطلاع رسانی تخت فولاد اصفهان
• عقیلی، احمد، تخت فولاد اصفهان، زیرنظر اصغر منتظر القائم؛ با همکاری مجموعه تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد (دانشنامه تخت فولاد اصفهان)، چاپ دوم، اصفهان، کانون پژوهش، 1385.