این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما

تفاوت میان نسخه‌های «سید محمدحسین مدرس حسینی»

از دانشنامه حوزه علمیه اصفهان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (Kh1.Abedi صفحهٔ محمد حسین مدرس را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به محمدحسین مدرس حسینی منتقل کرد)
(درج قاب)
 
(۱۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
عالم کامل و فقیه مدرّس جلیل. فرزند میر سیّد علی بن میر محمّد باقر بن میر اسماعیل بن میر ابوصالح بن میر عبدالرزّاق حسینی.
{{نیازمند جعبه اطلاعات}}
[[پرونده:Ytgb.jpg|بندانگشتی|سید محمدحسین مدرس حسینی]]
'''سید محمدحسین مدرس'''، فرزند سید علی بن میر محمّد باقر بن میر اسماعیل بن میر ابوصالح بن میر عبدالرزّاق حسینی ، فقیه اصولی، مجتهد محقق و مدرس برجسته [[حوزه علمیه اصفهان|حوزه اصفهان]] در قرن سیزدهم هجری در اصفهان بود.


=='''خاندان'''==
==زندگی نامه==
جدّ اعلای او میر عبد الرزّاق، از سادات مشهور به کرامت و ملجأ ارباب حاجات و مستجاب الدّعوه بود. وی در سال 1132ق یک سال قبل از حمله افاغنه از سبزوار به اصفهان آمد و در این شهر سکونت نمود. چنانچه بنی اعمام او از جمله میر محمّد باقر مختاری نیز قبلا از سبزوار به نایین رفته و پسرش میر بهاء الدین محمّد مختاری از علمای بزرگ دوره صفوی و شاگردان فاضل هندی و علامه مجلسی از نایین به اصفهان مهاجرت نموده و در آن ساکن شد.
میر محمدحسین دومین پسر میر سید علی حسینی و برادر میر [[سید حسن مدرس مطلق|سید حسن مدرس]] است.
 
===خاندان===
جدّ اعلای او میر عبد الرزّاق، از سادات مشهور به کرامت و ملجأ ارباب حاجات و مستجاب الدّعوه بود. وی در سال 1132ق یک سال قبل از حمله افاغنه از سبزوار به اصفهان آمد و در این شهر سکونت نمود. چنانچه بنی اعمام او از جمله میر محمّد باقر مختاری نیز قبلا از سبزوار به نایین رفته و پسرش میر بهاء الدین محمّد مختاری از علمای بزرگ دوره صفوی و شاگردان [[فاضل هندی]] و [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] از نایین به اصفهان مهاجرت نموده و در آن ساکن شد.


میر ابوصالح فرزند میرز عبدالرزّاق نیز از اجلّه سادات و علمای زمان خود بود.
میر ابوصالح فرزند میرز عبدالرزّاق نیز از اجلّه سادات و علمای زمان خود بود.


فرزندش میر محمّد اسماعیل، عالم کامل و فقیه جلیل، امام جماعت مسجد شاه اصفهان و دارای تألیفاتی چون: رساله در غسل ارتماسی، رساله در تحقیق برج عقرب،<ref>تصویر نسخه ای از این دو رساله که به وسیله نواده مؤلّف، میر محمّد اسماعیل واعظ در سال 1240ق کتابت شده ضمن مجموعه ای از رسائل او در اختیار نویسنده است. رساله اول 85 صفحه و رساله دوم 9 صفحه است. کاتب در یکی از رسائل خود می نویسد: ان الجناب المستطاب قدسی المآب، قدوسی الایاب، الصاحب الاعظم والاخ الاکبر الاکرم میر محمّد صادق نوّر اللّه مرقده قال: رأیت فی المنام ذات لیله الجناب المستطاب العلامه الفهامه الفقاهه المجتهد الزکی الواصل الی رحمه ربه الجلیل جدّی میر محمّد اسماعیل نوّر الله مرقده فسالته فقلت: یا جدّی این مکانک فی الجنه؟ قال: عند مولانا وجدنا وسیّدنا امیرالمومنین علیه السلام ثم قلت: این مکان صحبتکم؟ قال: فی وادی السلام قرب قبره. ثم قلت: هل رأیتم فلانا وفلانه؟ قال: ماتا؟ قلت: بلی. قال: لا رایتهما. ثم قلت: من مات لا یجی ء عندکم؟ قال: ان کان من اهل الجنه جاء عندنا ورأیناه واجتمع معنا فی مجمعنا ومجلسنا فی النجف فی وادی السلام وان کان من اهل النار لم نره، یذهبونه فی الیمن فی البرهوت.</ref> رساله در تجوید و اصول دین و کتابی در ادعیه بود.
فرزندش میر محمّد اسماعیل، عالم کامل و فقیه جلیل، امام جماعت [[مسجد شاه اصفهان]] و دارای تألیفاتی چون: رساله در غسل ارتماسی، رساله در تحقیق برج عقرب،<ref>مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،دانشنامه تخت فولاد، ج4، صص111-113</ref> رساله در تجوید و اصول دین و کتابی در ادعیه بود.


فرزندش: میر محمّد باقر، از علمای بزرگ عصر و خانه اش ملجأ و پناه ضعفا و ارباب حاجت بود. او امام جماعت مسجد شاه و مدرّس مدرسه میرزا مهدی بوده و مدرسه مزبور به جهت ایشان و به امر او بنا گردیده، و چنانچه از وقف نامه آن استفاده می شود، در سال 1198ق وی مجتهدی مسلم و صاحب کرامت و مستجاب الدعوه و مورد احترام و قبول علمای آن زمان بوده است.
فرزندش: میر محمّد باقر، از علمای بزرگ عصر و خانه اش ملجأ و پناه ضعفا و ارباب حاجت بود. او امام جماعت مسجد شاه و مدرّس [[مدرسه علمیه میرزا مهدی|مدرسه میرزا مهدی]] بوده و مدرسه مزبور به جهت ایشان و به امر او بنا گردیده، و چنانچه از وقف نامه آن استفاده می شود، در سال 1198ق وی مجتهدی مسلم و صاحب کرامت و مستجاب الدعوه و مورد احترام و قبول علمای آن زمان بوده است.


وی دارای تألیفاتی بوده و علاوه بر تموّل و ثروت دنیوی، هفت فرزند پسر داشته که همگی از علما و فضلای زمان خود بوده اند. از جمله:
وی دارای تألیفاتی بوده و علاوه بر تموّل و ثروت دنیوی، هفت فرزند پسر داشته که همگی از علما و فضلای زمان خود بوده اند. از جمله:


1. میر محمّد صادق حسینی
1. میر [[سید محمدصادق حسینی اصفهانی|محمّد صادق حسینی]]
 
امام جماعت و واعظ مسجد شاه اصفهان که مورد احترام سلاطین زمان بوده و سلسله سادات میر محمّدصادقی منسوب به او می باشند.
 
کتاب "جارح العینین" فی مصیبه مولانا ابی عبداللّه الحسین علیه السلام از اوست که آن را به نام فتحعلی شاه نگاشته است.<ref>الذریعه ، ج 5 ، ص 20.</ref>
 
نسخه ای از این کتاب به خط برادرش میر محمّد اسماعیل در کتابخانه شخصی مرحوم حجه الاسلام والمسلمین سیّد ابوالحسن مرتضوی کرونی موجود است.
 
کتاب "عین الدموع" نیز از او است و چند نسخه خطی از آن در دست است.<ref>الذریعه، ج 15 ، ص 371، فهرست کتابخانه سپهسالار، ج 5 ، ص 341، فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه اصفهان.</ref>


2. میر محمّد اسماعیل واعظ اصفهانی
2. میر محمّد اسماعیل واعظ اصفهانی
سطر ۲۸: سطر ۲۵:
3. میر علی نقی حسینی
3. میر علی نقی حسینی


از اجداد آیه اللّه سیّد عبدالحسین طیب.
از اجداد آیه اللّه [[سید عبدالحسین طیب|سیّد عبدالحسین طیب]].


4. میر سیّد علی حسینی
4. میر سیّد علی حسینی


عالم فاضل زاهد عابد، از شاگردان پدر خود و پرورش یافتگان محضر حکیم عارف کامل آقا محمّد بیدآبادی. اولاد و احفاد میر سیّد علی از بزرگان و مفاخر علمی اصفهان و شیعه بوده اند:
عالم فاضل زاهد عابد، از شاگردان پدر خود و پرورش یافتگان محضر حکیم عارف کامل آقا [[محمد بیدآبادی|محمّد بیدآبادی]]. اولاد و احفاد میر سیّد علی از بزرگان و مفاخر علمی اصفهان و شیعه بوده اند:


1. آیه اللّه العظمی میر سیّد حسن مدرّس
1. آیه اللّه العظمی میر سیّد حسن مدرّس


فقیه محقّق و اصولی مدقّق و مدرّس بزرگ و کم نظیر. وی در اخلاق حمیده مظهر اخلاق آباء و اجداد طاهرینش بود، چنانچه در مدّت ریاستش، غضب و تغیّر او را کسی ندید. با آن که حاجی کلباسی از محقّقین بزرگ روزگار خود بود امّا چون این عالم جلیل شروع به تدریس کرد حوزه درسی حاجی از هم پاشید و شاگردان او در مجلس درس این استاد یگانه حاضر شدند. بسیاری از شاگردانش به مرتبه اجتهاد رسیدند و برخی همچون میرزای شیرازی زعامت شیعه را به عهده گرفتند.
2. آیه اللّه سید محمد حسین مدرّس


وی از شاگردان حاجی کلباسی، علّامه شیخ محمّد تقی نجفی رازی، ملّا علی نوری، شریف العلماء مازندرانی و شیخ محمّد حسن صاحب جواهر بود.
3. سید محمّد باقر حسینی


از آثارش کتاب "جوامع الکلم" در اصول فقه و شرح "مختصر النافع" و رساله عملیه فارسی معروف است.
فرزند دیگر میر سیّد علی، عالم فاضل از اجلّه سادات و معروف به زهد و عبادت. وی مدت عمر خود را به گوشه نشینی و انزوا گذرانیده و در حدود سال 1280 ق وفات نموده و در نجف اشرف مدفون گردید.


این عالم فرزانه که از اعجوبه های روزگار و دارای افکار عمیق در علم اصول بود عمر چندانی نکرد. خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود. تولّدش 1210ق و وفاتش سوم جمادی الثانی 1273ق بود. مدفنش جنب مسجد بزرگی است که خود بانی آن بوده و پس از وفاتش به دست رحیم خان به اتمام رسیده و به نام مسجد رحیم خان شهرت دارد.<ref>فرزند دیگر میر سیّد علی: عالم فاضل میر محمّد باقر از اجلّه سادات و معروف به زهد و عبادت بود. وی مدت عمر خود را به گوشه نشینی و انزوا گذرانیده و در حدود سال 1280 ق وفات نموده و در نجف اشرف مدفون گردید.</ref>
===تحصیلات===
سید محمدحسین مقدمات و سطوح را نزد پدر دانشمندش، آقا میر سید علی آموخت. سطوح عالی و دروس اجتهادی را نزد دو فقیه اصولی نام آور [[محمدابراهیم کلباسی|حاجی کلباسی]](1180-1261ق) و سید حجه الاسلام [[سید محمدباقر شفتی|شفتی]](-1260ق) آموخت و از مبرزترین شاگردان حاجی به شمار می رفت. سپس به همراه برادر بزرگترش، آقا میر سید حسن به عتبات رفت و در شهرهای نجف و کربلا نزد اساتید برجسته مشغول به تحصیل شد. سپس به همراه برادرش به اصفهان بازگشت و برای مرتبه دوم در درس استادش حاجی کلباسی حاضر شد.


2. آیه اللّه سید محمد حسین مدرّس
===اساتید===
سید محمدحسین نزد اساتید بزرگی شاگردی نمود و از بعضی اجازه اجتهاد گرفت. از جمله:


3. سید محمّد باقر حسینی
1.شیخ [[محمدحسن نجفی اصفهانی]] معروف به صاحب جواهر(م:1266ق)


فرزند دیگر میر سیّد علی، عالم فاضل از اجلّه سادات و معروف به زهد و عبادت. وی مدت عمر خود را به گوشه نشینی و انزوا گذرانیده و در حدود سال 1280 ق وفات نموده و در نجف اشرف مدفون گردید.
2. ملا محمد شریف العلماء مازندرانی(م:1246ق)


=='''اوصاف'''==
3. شیخ [[محمدتقی رازی نجفی اصفهانی|محمد تقی نجفی اصفهانی]] معروف به صاحب حاشیه(م:1248ق)
سیّد محمّد حسین مقدّمات و سطوح را نزد پدر خود میر سیّد علی آموخت و در مجلس درس فقیه محقق حاج محمّد ابراهیم کلباسی حاضر گردید.  


سپس به اتفاق برادر خود علّامه میر سیّد حسن مدرّس به عتبات عالیات مهاجرت نمود و در نجف اشرف و کربلای معلی نزد شیخ محمّد حسن صاحب جواهر و شریف العلماء مازندرانی تلمّذ نمود و از آن دو به اخذ اجازه اجتهاد مفتخر گردید. وی تقریرات اساتید خود را در فقه و اصول نگاشته است.
4. شیخ [[محمدحسین رازی ایوان کیفی حائری اصفهانی|محمد حسین اصفهانی حائری]] معروف به صاحب فصول(م:1354ق)


پس از بازگشت به اصفهان نیز مدّتی به درس حاجی کلباسی حاضر شد، سپس خود حوزه درس و بحث تشکیل داد و جمعی از افاضل از درس او که به سحر بیان معروف بوده استفاده نمودند.<ref>ارشاد المسلمین ، ص 40.</ref>
===فرزندان===
از وی چهار پسر و چند دختر باقی مانده که دو نفر از پسرانش از علما و فضلای روزگار بوده اند:


پس از وفات برادر علّامه اش میر سیّد حسن مدرّس ریاست دینی و تدریس و نماز جماعت در مسجد برادر منحصر به او شد.
====آقا سید محمدجواد حسینی====
وی در اصفهان مقدمات صرف و نحو و منطق و معانی بیان و مقداری از فقه و اصول را نزد پدر و سایر علمای شهر فرا گرفت و سپس راهی عتبات شد و در کربلا و نجف از محضر بزرگانی مانند حاج میرزا علی نقی طباطبایی حایری و شیخ مرتضی انصاری استفاده کرد. سپس به اصفهان بازگشت و در سایه توجهات پدر علامه اش به تعلیم و تعلم اشتغال یافت. از آثار او یک دوره فقه و یک دوره اصول تقریرات اساتیدش در عتبات عالیات موجود است. میر سید محمدجواد مدرس از علمای اخیار و بسیار فاضل و خوش فهم به شمار می رفت و در سال 1280ق در مراجعت از مکه مکرمه نزدیک نجف اشرف در کجاوه از دنیا رفته و پیکرش در نجف دفن شده است.


=='''فرزندان'''==
====آقا میر محمدمهدی حسینی====
دو نفر از اولاد ایشان از علما بودند که عبارتند از:
وی هم پس از فوت پدرش به عتبات مشرف شده و چند سال برای تحصیلات خود در آنجا متوقف می شود. سپس در سال 1298ق به اصفهان بازگشت و مدتی به تدریس سطوح مانند لمعه و شرایع مشغول شد. وی چند سال در تهران ساکن شد و سرانجام در همان شهر در سن 50 سالگی وفات یافت و پیکرش در مقبره معروف به سرقبر آقا، دفن شد.


==='''الف. سیّد محمّد جواد حسینی'''===
==فعالیت ها==
عالم فاضل کامل. در اصفهان و عتبات عالیات تحصیل نمود و در کربلای معلّی از درس آیه اللّه حاج میرزا علی نقی طباطبایی حائری بهره برد و در دوران تحصیل، یک دوره فقه به طریق تقریرات، و یک دوره اصول به قلم خود به نگارش درآورد.
میر سید محمدحسین که اینک خود از علما و فقهای اصفهان به شمار می رفت، حوزه درس مستقلی برپا کرد و به تدریس و تربیت طلاب اشتغال یافت و گروهی از فضلای شهر از محضر او بهره می بردند که از نام و تعداد دقیق آنان آگاهی نداریم؛ اما می توان حدس زد که شماری از برادران و عموزاگانش نیز از جمله آنان بوده باشند. میر سید محمدحسین مدرس پس از برادر علامه اش آقا میر سید حسن، از مشهورترین و برجسته ترین دانشمندان حوزه اصفهان و شایسته ترین افراد خاندان به شمار می رفته است.<ref>ثقه الاسلام، ارسادالمسلمین، صص39-41؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الاثار، ج8، صص2891-2892.</ref>


آنگاه به اصفهان آمد و نزد پدرش به ادامه تحصیل پرداخت. وی در سال 1280ق به مکه معظمه مشرف شد و در مراجعت در نزدیکی نجف اشرف در کجاوه به جوار رحمت حقّ شتافته و در نجف اشرف مدفون شد.
وی از مدرسان خوش بیان و دارای حسن تقریر بود و همانند برادرش آقا میر سید حسن،معروف به سحر بیان بوده است. میر محمدحسین از مراجع و صاحبان فتوا و محل وثوق و اعتماد عموم طبقات بود و بویژه پس از فوت برادرش میر سید حسن مدرس، ریاست عامه و تدریس و نماز جماعت در مسجد برادرش، را به عهده داشت. از وی تقریرات فقه و تقریرات اصول اساتیدش در چند مجلد و نیز رساله عملیه برای مقلدین- به صورت حواشی بر رساله عملیه برادرش، علامه میر سید حسن مدرس- باقی مانده است.


==='''ب. میر محمّد مهدی حسینی'''===
آقا میر محمدحسین از هم مباحثه ای های برادرش میر سید حسن مدرس در عتبات بوده و هر دو در مدرسه خان در کربلا هم حجره بودند. این دو برادر در تمام دوران تحصیل در عراق در کمال فقر به سر می برده اند و گاهی اوقات وضع معیشتی آنان بسیار دلخراش و نگران کننده می شده تا حدی که گاهی معجزه آسا از الطاف و مراحم اهل بیت(ع) بویژه امیر مؤمنان علی علیه السلام نجات می یافته اند.<ref>مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص163؛ مهدوی دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، ص547؛مهدوی، بیان المفاخر، ج1، صص210-211؛ مهدوی، اعلام اصفهان، ج2، ص719.</ref>
او نیز عالمی فاضل بود. پس از وفات پدر جهت تحصیل به عتبات مشرّف شده و در سال 1298ق به اصفهان بازگشته و چندی به تدریس سطوح فقه همچون "شرح لمعه" و "شرایع" پرداخت. بعد از آن به تهران رفت و پس از چند سال سکونت در آن جا در سنّ 50 سالگی مرحوم شد و در مقبره سرقبرآقا مدفون گردید.<ref>همان  ،ص 41.</ref>


=='''وفات'''==
==وفات==
این عالم بزرگ در روز دوشنبه 21 ذی حجه الحرام سال 1288 وفات یافته در تخت فولاد جنب فاضل هندی مدفون گردید.  
این عالم بزرگ در روز دوشنبه 21 ذی حجه الحرام سال 1288 وفات یافته در [[تکیه فاضل هندی]]، [[تخت فولاد]] جنب فاضل هندی مدفون گردید.<ref>مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،دانشنامه تخت فولاد، ج4، صص111-113.</ref>


سنگ نوشته مزارش چنین بود:
سنگ نوشته مزارش چنین بود:


الا ان اولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون. قد ارتحل المرحوم المبرور السیّد الجلیل و الحبر النبیل، زبده العلماء و المجتهدین، عمده الفقهاء العاملین، رئیس الاسلام و المسلمین، السیّد الامیر محمّد حسین الحسینی طاب ثراه فی یوم الحادی و العشرین ذیحجه الحرام 1288.
الا ان اولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون. قد ارتحل المرحوم المبرور السیّد الجلیل و الحبر النبیل، زبده العلماء و المجتهدین، عمده الفقهاء العاملین، رئیس الاسلام و المسلمین، السیّد الامیر محمّد حسین الحسینی طاب ثراه فی یوم الحادی و العشرین ذیحجه الحرام 1288.
{{شعر}}
{{ب|بر آسمان ز زمین رفت ناله و افغان|که پیشوای خلایق برفت از دوران}}
{{ب|سؤال شد ز خرد سال رحلتش گفتا:|"سمیّ خامس آل عبا بشد ز جهان"<ref>قاسمی، گلزار فضیلت، صص 159-154.</ref>}}
{{پایان شعر}}
==پانویس==
<references />


بر آسمان ز زمین رفت ناله و افغان
==منابع==
 
که پیشوای خلایق برفت از دوران
 
سؤال شد ز خرد سال رحلتش گفتا:
 
"سمیّ خامس آل عبا بشد ز جهان"<ref>گلزار فضیلت، صص 159-154.</ref>


=='''پانویس'''==
*مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،زيرنظر اصغر منتظرالقائم، [[دانشنامه تخت فولاد اصفهان (کتاب)|دانشنامه تخت فولاد اصفهان]]، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.
<br />
*[[سید مصلح الدین مهدوی|مهدوی]]، مصلح الدین، [[اعلام اصفهان (کتاب)|اعلام اصفهان]]، ج2، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
<references />
*[[رحیم قاسمی|قاسمی]]، رحیم،گلزار فضیلت: مشاهیر تخت فولاد اصفهان (تکیه فاضل هندی)، اصفهان، ناشر کانون پژوهش، چاپ اول، 1388.


== '''منبع''' ==
گلزار فضیلت: مشاهیر تخت فولاد اصفهان (تکیه فاضل هندی)، رحیم قاسمی، اصفهان، ناشر کانون پژوهش، چاپ اول، 1388.
[[رده:گلزار فضیلت]]
[[رده:گلزار فضیلت]]
[[رده:تیرماه 1401]]
[[رده:تیرماه 1401]]
[[رده:شعر]]
[[رده:مدفونین در تخت فولاد]]
[[رده:مجتهدین]]
[[رده:مدرسین]]
[[رده:علمای قرن 13]]
[[رده:اعلام اصفهان،ج۲]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲، ساعت ۰۱:۴۵

سید محمدحسین مدرس حسینی

سید محمدحسین مدرس، فرزند سید علی بن میر محمّد باقر بن میر اسماعیل بن میر ابوصالح بن میر عبدالرزّاق حسینی ، فقیه اصولی، مجتهد محقق و مدرس برجسته حوزه اصفهان در قرن سیزدهم هجری در اصفهان بود.

زندگی نامه

میر محمدحسین دومین پسر میر سید علی حسینی و برادر میر سید حسن مدرس است.

خاندان

جدّ اعلای او میر عبد الرزّاق، از سادات مشهور به کرامت و ملجأ ارباب حاجات و مستجاب الدّعوه بود. وی در سال 1132ق یک سال قبل از حمله افاغنه از سبزوار به اصفهان آمد و در این شهر سکونت نمود. چنانچه بنی اعمام او از جمله میر محمّد باقر مختاری نیز قبلا از سبزوار به نایین رفته و پسرش میر بهاء الدین محمّد مختاری از علمای بزرگ دوره صفوی و شاگردان فاضل هندی و علامه مجلسی از نایین به اصفهان مهاجرت نموده و در آن ساکن شد.

میر ابوصالح فرزند میرز عبدالرزّاق نیز از اجلّه سادات و علمای زمان خود بود.

فرزندش میر محمّد اسماعیل، عالم کامل و فقیه جلیل، امام جماعت مسجد شاه اصفهان و دارای تألیفاتی چون: رساله در غسل ارتماسی، رساله در تحقیق برج عقرب،[۱] رساله در تجوید و اصول دین و کتابی در ادعیه بود.

فرزندش: میر محمّد باقر، از علمای بزرگ عصر و خانه اش ملجأ و پناه ضعفا و ارباب حاجت بود. او امام جماعت مسجد شاه و مدرّس مدرسه میرزا مهدی بوده و مدرسه مزبور به جهت ایشان و به امر او بنا گردیده، و چنانچه از وقف نامه آن استفاده می شود، در سال 1198ق وی مجتهدی مسلم و صاحب کرامت و مستجاب الدعوه و مورد احترام و قبول علمای آن زمان بوده است.

وی دارای تألیفاتی بوده و علاوه بر تموّل و ثروت دنیوی، هفت فرزند پسر داشته که همگی از علما و فضلای زمان خود بوده اند. از جمله:

1. میر محمّد صادق حسینی

2. میر محمّد اسماعیل واعظ اصفهانی

از علمای بزرگ اصفهان که صاحب آثار علمی، و مصدر خدمات اجتماعی بوده است. وی در علوم عقلی و نقلی ماهر و در حکمت شاگرد ملا علی نوری بوده است. از آثار او رساله در وحدت وجود و رساله در نقل موتی به مشاهد مشرّفه در اختیار نویسنده است که در رساله اوّل به تلمّذ نزد نوری تصریح نموده است.

3. میر علی نقی حسینی

از اجداد آیه اللّه سیّد عبدالحسین طیب.

4. میر سیّد علی حسینی

عالم فاضل زاهد عابد، از شاگردان پدر خود و پرورش یافتگان محضر حکیم عارف کامل آقا محمّد بیدآبادی. اولاد و احفاد میر سیّد علی از بزرگان و مفاخر علمی اصفهان و شیعه بوده اند:

1. آیه اللّه العظمی میر سیّد حسن مدرّس

2. آیه اللّه سید محمد حسین مدرّس

3. سید محمّد باقر حسینی

فرزند دیگر میر سیّد علی، عالم فاضل از اجلّه سادات و معروف به زهد و عبادت. وی مدت عمر خود را به گوشه نشینی و انزوا گذرانیده و در حدود سال 1280 ق وفات نموده و در نجف اشرف مدفون گردید.

تحصیلات

سید محمدحسین مقدمات و سطوح را نزد پدر دانشمندش، آقا میر سید علی آموخت. سطوح عالی و دروس اجتهادی را نزد دو فقیه اصولی نام آور حاجی کلباسی(1180-1261ق) و سید حجه الاسلام شفتی(-1260ق) آموخت و از مبرزترین شاگردان حاجی به شمار می رفت. سپس به همراه برادر بزرگترش، آقا میر سید حسن به عتبات رفت و در شهرهای نجف و کربلا نزد اساتید برجسته مشغول به تحصیل شد. سپس به همراه برادرش به اصفهان بازگشت و برای مرتبه دوم در درس استادش حاجی کلباسی حاضر شد.

اساتید

سید محمدحسین نزد اساتید بزرگی شاگردی نمود و از بعضی اجازه اجتهاد گرفت. از جمله:

1.شیخ محمدحسن نجفی اصفهانی معروف به صاحب جواهر(م:1266ق)

2. ملا محمد شریف العلماء مازندرانی(م:1246ق)

3. شیخ محمد تقی نجفی اصفهانی معروف به صاحب حاشیه(م:1248ق)

4. شیخ محمد حسین اصفهانی حائری معروف به صاحب فصول(م:1354ق)

فرزندان

از وی چهار پسر و چند دختر باقی مانده که دو نفر از پسرانش از علما و فضلای روزگار بوده اند:

آقا سید محمدجواد حسینی

وی در اصفهان مقدمات صرف و نحو و منطق و معانی بیان و مقداری از فقه و اصول را نزد پدر و سایر علمای شهر فرا گرفت و سپس راهی عتبات شد و در کربلا و نجف از محضر بزرگانی مانند حاج میرزا علی نقی طباطبایی حایری و شیخ مرتضی انصاری استفاده کرد. سپس به اصفهان بازگشت و در سایه توجهات پدر علامه اش به تعلیم و تعلم اشتغال یافت. از آثار او یک دوره فقه و یک دوره اصول تقریرات اساتیدش در عتبات عالیات موجود است. میر سید محمدجواد مدرس از علمای اخیار و بسیار فاضل و خوش فهم به شمار می رفت و در سال 1280ق در مراجعت از مکه مکرمه نزدیک نجف اشرف در کجاوه از دنیا رفته و پیکرش در نجف دفن شده است.

آقا میر محمدمهدی حسینی

وی هم پس از فوت پدرش به عتبات مشرف شده و چند سال برای تحصیلات خود در آنجا متوقف می شود. سپس در سال 1298ق به اصفهان بازگشت و مدتی به تدریس سطوح مانند لمعه و شرایع مشغول شد. وی چند سال در تهران ساکن شد و سرانجام در همان شهر در سن 50 سالگی وفات یافت و پیکرش در مقبره معروف به سرقبر آقا، دفن شد.

فعالیت ها

میر سید محمدحسین که اینک خود از علما و فقهای اصفهان به شمار می رفت، حوزه درس مستقلی برپا کرد و به تدریس و تربیت طلاب اشتغال یافت و گروهی از فضلای شهر از محضر او بهره می بردند که از نام و تعداد دقیق آنان آگاهی نداریم؛ اما می توان حدس زد که شماری از برادران و عموزاگانش نیز از جمله آنان بوده باشند. میر سید محمدحسین مدرس پس از برادر علامه اش آقا میر سید حسن، از مشهورترین و برجسته ترین دانشمندان حوزه اصفهان و شایسته ترین افراد خاندان به شمار می رفته است.[۲]

وی از مدرسان خوش بیان و دارای حسن تقریر بود و همانند برادرش آقا میر سید حسن،معروف به سحر بیان بوده است. میر محمدحسین از مراجع و صاحبان فتوا و محل وثوق و اعتماد عموم طبقات بود و بویژه پس از فوت برادرش میر سید حسن مدرس، ریاست عامه و تدریس و نماز جماعت در مسجد برادرش، را به عهده داشت. از وی تقریرات فقه و تقریرات اصول اساتیدش در چند مجلد و نیز رساله عملیه برای مقلدین- به صورت حواشی بر رساله عملیه برادرش، علامه میر سید حسن مدرس- باقی مانده است.

آقا میر محمدحسین از هم مباحثه ای های برادرش میر سید حسن مدرس در عتبات بوده و هر دو در مدرسه خان در کربلا هم حجره بودند. این دو برادر در تمام دوران تحصیل در عراق در کمال فقر به سر می برده اند و گاهی اوقات وضع معیشتی آنان بسیار دلخراش و نگران کننده می شده تا حدی که گاهی معجزه آسا از الطاف و مراحم اهل بیت(ع) بویژه امیر مؤمنان علی علیه السلام نجات می یافته اند.[۳]

وفات

این عالم بزرگ در روز دوشنبه 21 ذی حجه الحرام سال 1288 وفات یافته در تکیه فاضل هندی، تخت فولاد جنب فاضل هندی مدفون گردید.[۴]

سنگ نوشته مزارش چنین بود:

الا ان اولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون. قد ارتحل المرحوم المبرور السیّد الجلیل و الحبر النبیل، زبده العلماء و المجتهدین، عمده الفقهاء العاملین، رئیس الاسلام و المسلمین، السیّد الامیر محمّد حسین الحسینی طاب ثراه فی یوم الحادی و العشرین ذیحجه الحرام 1288.

بر آسمان ز زمین رفت ناله و افغانکه پیشوای خلایق برفت از دوران
سؤال شد ز خرد سال رحلتش گفتا:"سمیّ خامس آل عبا بشد ز جهان"[۵]

پانویس

  1. مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،دانشنامه تخت فولاد، ج4، صص111-113
  2. ثقه الاسلام، ارسادالمسلمین، صص39-41؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الاثار، ج8، صص2891-2892.
  3. مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص163؛ مهدوی دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، ص547؛مهدوی، بیان المفاخر، ج1، صص210-211؛ مهدوی، اعلام اصفهان، ج2، ص719.
  4. مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،دانشنامه تخت فولاد، ج4، صص111-113.
  5. قاسمی، گلزار فضیلت، صص 159-154.

منابع

  • مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.
  • مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، ج2، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
  • قاسمی، رحیم،گلزار فضیلت: مشاهیر تخت فولاد اصفهان (تکیه فاضل هندی)، اصفهان، ناشر کانون پژوهش، چاپ اول، 1388.