این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما

تفاوت میان نسخه‌های «محمد حسن داورپناه»

از دانشنامه حوزه علمیه اصفهان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش متن)
(درج الگو)
 
(۱۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
'''آیت الله حاج شیخ محمّد حسن داورپناه خوانساری ،''' عالم فاضل کامل اهل اصفهان است. در سال 1297ق (1257ش) در خوانسار در خاندانی اهل علم و ادب متولّد شد.
{{ نیازمند جعبه اطلاعات }}{{بررسی رده}}
'''آیت الله حاج شیخ محمّد حسن داورپناه خوانساری''' فرزند میرزا حسین (1297ق-1382ق) عالم فاضل کامل اهل اصفهان است. وی در خوانسار در خاندانی اهل علم و ادب متولّد شد.
[[پرونده:Mohammadhasan davarpanah.jpg|بندانگشتی|محمدحسن داورپناه|360x360پیکسل]]


==زندگی نامه==
==زندگی نامه==
پدرش حاج شیخ میرزا حسین فرزند آخوند ملاّ حسن بن آخوند ملاّ حسین از علما و فضلا و ادبای زمان خود در خوانسار بود که وی در مدرسه مریم بیگم خوانسار تدریس می کرد و عدّه زیادی از علمای خوانسار در ادبیات از درس او بهره برده اند و سرانجام در سال 1308 وفات یافت و در مقابر پاقلعه خوانسار مدفون شد.<ref>ضیأ الابصار، ج 1، ص 630- 629.</ref>


مرحوم داورپناه ابتدا در زادگاه خود خوانسار و سپس در اصفهان به تحصیل پرداخت و بعد از  آن به نجف اشرف رفت. او از شاگردان مبرّز آخوند خراسانی بود. مقامات علمی آن مرحوم مورد تأیید بزرگان زمان بود، از جمله: [[سید ابوالحسن آل رسول شمس آبادی|آیت اللّه شهید حاج میرزا ابوالحسن شمس آبادی]] و [[سید حسن مدرس هاشمی]] از جامعیت و فضائل و علوم آن مرحوم ستایش زیادی می نموده اند.
===ولادت===
شیخ محمدحسن در سال 1297ق/ 1257ش در خوانسار متولّد شد.  


مرحوم داور پناه پس از بازگشت به اصفهان، سال ها در مدرسه درکوشک به تدریس پرداخت و سطوح عالی فقه و اصول همچون «کفایه الاصول» استاد ارجمندش آخوند خراسانی و «فرائد الاصول» و «متاجر» [[شیخ انصاری]] اعلی اللّه مقامهما را تدریس می‌نمود و به نوشته [[سید مصلح الدین مهدوی|مرحوم سیّد مصلح الدین مهدوی]]: «در کشف معضلات علوم ید بیضا می نمود»<ref>دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج ص 682.</ref>
===خاندان===
پدروی حاج شیخ میرزا حسین فرزند آخوند ملاّ حسن بن آخوند ملاّ حسین از علما و فضلا و ادبای زمان خود در خوانسار بود که وی در [[مدرسه مریم بیگم]] خوانسار تدریس می کرد و عدّه زیادی از علمای خوانسار در ادبیات از درس او بهره برده اند و سرانجام در سال 1308 وفات یافت و در مقابر پاقلعه خوانسار مدفون شد.<ref>ابن الرضا، ضیأ الابصار، ج ص 630- 629.</ref>


وی از بدو تأسیس مدارس جدید به خدمت وزارت فرهنگ وارد شد و به تدریس در دبیرستان‌های اصفهان مشغول شد و بدین جهت مقامات علمی او در نزد فضلای حوزه مجهول ماند. مرحوم سید مصلح الدین مهدوی و حجه الاسلام آقای سیّد حسین مدرّس نجف آبادی از جمله کسانی هستند که در دوران تحصیل در دبیرستان، از درس ادبیات عرب ایشان بهره برده اند. او سال‌ها نیز به عنوان قاضی عسکر در ارتش به خدمت مشغول بود و به امور شرعی نظامیان می پرداخت.<ref>مهدوی، اعلام اصفهان، ج2ف ص 573</ref>
===تحصیلات===
مرحوم داورپناه ابتدا در زادگاه خود خوانسار و سپس در اصفهان به تحصیل پرداخت و بعد از  آن به نجف اشرف رفت. او از شاگردان مبرّز آخوند خراسانی بود. مقامات علمی آن مرحوم مورد تأیید بزرگان زمان بود، از جمله: [[سید ابوالحسن آل رسول شمس آبادی|آیت اللّه شهید حاج میرزا ابوالحسن شمس آبادی]] و [[سید حسن مدرس هاشمی]] از جامعیت و فضائل و علوم آن مرحوم ستایش زیادی می نموده اند.<ref>مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد ، ج۲، صص285-260.</ref>


مرحوم [[جلال الدین همایی|همایی]] می نویسد:<blockquote>«مرحوم قاضی عسکر از شاگردان خاصّ شیخ حسن شیرازی، تلمیذ مورد توجّه آخوند ملاّ محمّد کاشانی بود که کار ریاضتش به جنون کشید و من شیخ حسن را در حال جنون زیارت کردم، حالی داشت!»در عربیّت دست توانا داشت. هم به تدریس در حوزه و هم معلّمی مدارس جدید مشغول بود. همچنین سر دفتر اسناد رسمی اصفهان بود. سمت قاضی عسکری هم داشت، بدین سبب او را قاضی می گفتند. مردی، متین و عالم درس خوانده بود. در اصفهان به علم و فضل مخصوصاً در عربی دانی و فقاهت شهرت داشت اما از روز اوّل داخل کار روحانیت نشده بود و از معلّمی و سر دفتری و امر درایت و وصایت و قیمومیّت صغار، روزگار می‌گذاشت. ثروتی هم به هم رسانیده بود که بحمد اللّه از همه کس مستغنی بود»<ref>دیوان سنا، ص 186.</ref></blockquote>مرحوم [[حسن جابری انصاری|میرزا حسن خان جابری]] در زمان حیات او چنین نگاشته است:<blockquote>«آقای آقا شیخ میرزا حسن خوانساری داورپناه در شخصیت و جامعیت نسبت به غالب علوم، معروف، عالمی فاضل و دانشمندی کامل و نزد اساتید مختلفه تلمّذ نموده و فعلاً رئیس محضر و قاضی عسکر در اصفهان می باشد»<ref>تاریخ اصفهان جابری، ص 328.</ref></blockquote>
===اساتید===
برخى از اساتید او در اصفهان و نجف عبارتند از:


==اساتید==
====اساتید اصفهان====
وی از محضر  [[محمد کاشی|آیت اللّه آخوند ملاّ محمّد کاشانی]]، [[عبدالکریم گزی|آیت اللّه العظمی آخوند ملاّ عبد الکریم گزی]]، [[سید محمدباقر درچه‌ای|آیت اللّه العظمی سیّد محمّد باقر درچه ای]]، شیخ حسن شیرازی<ref>شیخ حسن شیرازی از فضلا و مدرسین اصفهان بوده و به سن جوانی درگذشته است. قبرش در تکیه ملک، نزدیک مزار استادش آخوند ملاّ محمّد کاشانی قرار دارد و متن آن چنین است: "آرامگاه ابدی مرحوم مغفور فردوس مقام آشیخ محمّد حسن مدرس شیرازی اصطهباناتی ولد مرحوم علاّمه ملاّ محمّد فی شهر شوال 1336ق" برخی از شاگردان او عبارتند از: 1. حاج میرزا رضا کلباسی 2. شیخ محمّد علی کرمانی 3. حسن وحید دستگردی 4. دهقان سامانی 5. شیخ محمّد حسن اسفروینی قزوینی (از شاگردان حاج میرزا بدیع درب امامی، آخوند ملا محمد کاشانی، حکیم جهانگیر خان قشقائی و آقا سیّد محمّد باقر درچه ای) جلوه افلاکیان، مخطوط.</ref> در اصفهان بهره برد.


سپس راهی نجف اشرف شد و در حوزه نجف از فیض درس اساتید گران قدری همچون آیات عظام: [[آخوند ملاّ محمّد کاظم خراسانی]]، [[سیّد محمّد کاظم یزدی]] و دیگر اساتید آن زمان بهره کامل برد تا خود مجتهدی جامع و فقیهی کامل گردید.
#[[محمد کاشی|آیت اللّه آخوند ملاّ محمّد کاشانی]]
#[[عبدالکریم گزی|آیت اللّه العظمی آخوند ملاّ عبد الکریم گزی]]
#[[سید محمدباقر درچه‌ای|آیت اللّه العظمی سیّد محمّد باقر درچه ای]]
#شیخ  [[محمدحسن مدرس اصطهباناتی اصفهانی|حسن اصطهباناتی شیرازی]] .


==شاگردان==
====اساتید نجف====
از جمله شاگردان وی نیز می توان به افراد زیر اشاره کرد:


شهید سیّد ابوالحسن شمس آبادی، [[اسماعیل کلباسی|شیخ اسماعیل کلباسی]]<ref>ستارگان حرم، ج 6، ص 121.</ref>، [[محمدباقر شریعتی دهاقانی|شیخ محمّد باقر شریعتی دهاقانی]]، شیخ محمّد حسین کلباسی، سیّد حسن مدرس هاشمی، [[شیخ محمود شریعت ریزی]]، [[سید علی مدرس هاشمی|سیّد علی مدرّس هاشمی]]، [[سید فضل‌الله حجازی قمشه ای|سیّد فضل اللّه حجازی قمشه ای]]<ref>پدر آیت اللّه سیّد مهدی حجازی قمشه ای حفظه اللّه</ref>،  شیخ غلامحسین تسلیمی رهنانی<ref>زبده العقائد، مقدمه</ref>
#آخوند ملاّ محمّد کاظم خراسانی،
#سیّد محمّد کاظم یزدی .


==وفات==
===شاگردان===
مرحوم قاضی عسکر در روز سه شنبه 20 رجب 1382 موافق 27 آذر ماه 1341 در اصفهان وفات یافت و در ضلع جنوب شرقی [[تکیه سیّد العراقین]]  در [[تخت فولاد]] در محلّی که خود او قبلاً خریداری و آماده کرده بود دفن شد.
از جمله شاگردان وی نیز می توان به افراد زیر اشاره کرد:


در سال 1382ق در مدّت دو ماه، سه نفر از دانشمندان و فضلای اصفهان وفات یافتند که عبارتند از: مرحوم داورپناه؛ [[سیداحمد علم الهدی ابطحی شیرازی|سیّد احمد ابطحی شیرازی]]؛<ref>سیّد احمد علم الهدی شیرازی معروف به ابطحی فرزند حاج سیّدعلی اکبر طباطبایی یزدی، عالم فاضل کامل و ادیب شاعر، در 13 رجب 1297ق در شیراز متولّد شده، و از درس علمای آن دیار همچون حاج سیّد محمّد علی کازرونی و میرزا ابراهیم محلاّتی بهره گرفت. از سال 1346ق در اصفهان ساکن شد، و متصدّی محضر شرعی گردید. خانه اش مجمع افاضل و محفل فضلأ و شعرأ بود، خود او نیز در حفظ اشعار عربی و فارسی حافظه ای قوی داشت و شعر فارسی و عربی را نیکو می سرود. وی در اخلاق و ملکات نفسانی کم نظیر بود. سرانجام در پنج شنبه 17 جمادی الثّانی 1382ق وفات یافت، جنازه به شیراز منتقل و در شاهچراغ مدفون گردید. تذکره شعرای معاصر اصفهان، ص 21.</ref> [[سید محمدحسین بن احمد ملاذ موسوی چهارسوقی روضاتی اصفهانی|حاج میرزا محمّد حسین ملاذ روضاتی]].<ref>عالم فاضل، در روز عاشورای 1300ق متولد شد. در اصفهان نزد اساتیدی چون: شیخ ابوالقاسم زفره ای، یحیی مدرس، سیّد محمود کلیشادی، میرزا احمد مدرّس، آخوند ملاعبدالکریم گزی، شیخ محمد تقی آقا نجفی، جهانگیرخان قشقایی، سیّد مهدی درچه ای تحصیل نمود. وی مردی خوش اخلاق بود، در کارهای خود توکل عجیبی به خداوند داشت و به دنیا بی رغبت بود. وی در 3 رجب 1382ق وفات یافت و در تکیه جد خود صاحب روضات مدفون شد. مقدمه مناهج المعارف.</ref>
#شهید [[سید ابوالحسن آل رسول شمس آبادی|سیّد ابوالحسن شمس آبادی]]
#[[اسماعیل بن محمدرضا کلباسی اشتری|شیخ اسماعیل کلباسی]]<ref>تاليف گروهی از نويسندگان ماهنامه كوثر، ستارگان حرم، ج 6، ص 121.</ref>
#[[محمدباقر شریعتی دهاقانی|شیخ محمّد باقر شریعتی دهاقانی]]
#شیخ [[محمدحسین بن محمدجعفر کلباسی|محمّد حسین کلباسی]]
#[[سید حسن مدرس هاشمی|سیّد حسن مدرس هاشمی]]
#[[محمود شریعت ریزی|شیخ محمود شریعت ریزی]]
#[[سید علی مدرس هاشمی|سیّد علی مدرّس هاشمی]]
#[[سید فضل‌الله حجازی قمشه ای|سیّد فضل اللّه حجازی قمشه ای]]
#شیخ غلامحسین تسلیمی رهنانی<ref>وافی، زبده العقائد، مقدمه</ref>.


در کنار مدفن مرحوم داورپناه، همسرش عفّت داور پناه دختر مرحوم آیت اللّه آخوند ملاّ عبدالکریم خوانساری قرار دارد.همچنین در پایین پای مرحوم داور پناه، در بیرون بقعه، قبر فرزندش: حاج محمّد تقی داور پناه متولد 1299ش و متوفّای 20 اردی بهشت 1359ش قرار دارد.
==جایگاه==


وی طبق مندرجات سنگ نوشته مزارش: <blockquote>مدّت 75 سال باتقوا و طهارت و نیک نامی زندگی کرده و همه عمر دستگیر مستمندان و غمگسار دردمندان و مظهر صفا و وفا و آیت فتوت و مروّت بوده و در 26 دی ماه 1342ش وفات نموده است.</blockquote>این مرثیه بر مزارش آمده:
===جایگاه علمی===


{{شعر}}
مرحوم [[جلال الدین همایی|همایی]] می نویسد:


{{ب|آیت مهر و وفا مظهر لطف و رضا | با همه کس مهربان در همه جا خیر خواه}}
«مرحوم قاضی عسکر از شاگردان خاصّ شیخ حسن شیرازی، تلمیذ مورد توجّه آخوند ملاّ محمّد کاشانی بود که کار ریاضتش به جنون کشید و من شیخ حسن را در حال جنون زیارت کردم، حالی داشت!»در عربیّت دست توانا داشت. هم به تدریس در حوزه و هم معلّمی مدارس جدید مشغول بود. همچنین سر دفتر اسناد رسمی اصفهان بود. سمت قاضی عسکری هم داشت، بدین سبب او را قاضی می گفتند. مردی، متین و عالم درس خوانده بود. در اصفهان به علم و فضل مخصوصاً در عربی دانی و فقاهت شهرت داشت اما از روز اوّل داخل کار روحانیت نشده بود و از معلّمی و سر دفتری و امر درایت و وصایت و قیمومیّت صغار، روزگار می‌گذاشت. ثروتی هم به هم رسانیده بود که بحمد اللّه از همه کس مستغنی بود»<ref>همایی، دیوان سنا، ص 186.</ref>


{{ب|زد قلم «احمدی» سال وفاتش رقم:| «برد محمّد تقی بفرّ داور پناه» 1359<ref>شرح مجموعه گل، ص 232-221.</ref>}}
مرحوم [[حسن جابری انصاری|میرزا حسن خان جابری]] در زمان حیات او چنین نگاشته است:


{{پایان شعر}}
«آقای آقا شیخ میرزا حسن خوانساری داورپناه در شخصیت و جامعیت نسبت به غالب علوم، معروف، عالمی فاضل و دانشمندی کامل و نزد اساتید مختلفه تلمّذ نموده و فعلاً رئیس محضر و قاضی عسکر در اصفهان می باشد»<ref>جابری، تاریخ اصفهان ، ص 328.</ref>


همچنین مراثی دیگری از استاد جلال الدین همایی، مرحوم منوچهر قدسی و استاد فضل اللّه اعتمادی (برنا) نیز آمده است که به چند بیت از آن به ترتیب اشاره می گردد:
==فعالیت ها==
مرحوم داور پناه پس از بازگشت به اصفهان، سال ها در [[مدرسه درب کوشک|مدرسه درکوشک]] به تدریس پرداخت و سطوح عالی فقه و اصول همچون «کفایه الاصول» استاد ارجمندش آخوند خراسانی و «فرائد الاصول» و «متاجر» [[مرتضی انصاری شوشتری|شیخ انصاری]] اعلی اللّه مقامهما را تدریس می‌نمود و به نوشته [[سید مصلح الدین مهدوی|مرحوم سیّد مصلح الدین مهدوی]]: «در کشف معضلات علوم ید بیضا می نمود»<ref>مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج 2، ص 682.</ref>


ابیاتی از مرثیه استاد جلال الدین همایی:
وی از بدو تأسیس مدارس جدید به خدمت وزارت فرهنگ وارد شد و به تدریس در دبیرستان‌های اصفهان مشغول شد و بدین جهت مقامات علمی او در نزد فضلای حوزه مجهول ماند. مرحوم سید مصلح الدین مهدوی و حجه الاسلام آقای سیّد حسین مدرّس نجف آبادی از جمله کسانی هستند که در دوران تحصیل در دبیرستان، از درس ادبیات عرب ایشان بهره برده اند. او سال‌ها نیز به عنوان قاضی عسکر در ارتش به خدمت مشغول بود و به امور شرعی نظامیان می پرداخت.<ref>مهدوی، اعلام اصفهان، ج2، ص 573</ref>
==وفات==
[[پرونده:Mazar davarpanah.jpg|بندانگشتی|مزار داورپناه|500x500پیکسل]]
مرحوم قاضی عسکر در روز سه شنبه 20 رجب 1382 موافق 27 آذر ماه 1341 در اصفهان وفات یافت و در ضلع جنوب شرقی [[تکیه سید العراقین|تکیه سیّد العراقین]]  در [[تخت فولاد]] در محلّی که خود او قبلاً خریداری و آماده کرده بود دفن شد.


{{شعر}}
در سال 1382ق در مدّت دو ماه، سه نفر از دانشمندان و فضلای اصفهان وفات یافتند که عبارتند از: مرحوم داورپناه، [[سید احمد علم الهدی ابطحی شیرازی|سیّد احمد ابطحی شیرازی]]، [[سید محمدحسین بن احمد روضاتی|حاج میرزا محمّد حسین ملاذ روضاتی]].


{{ب| ای دریغا کز سرای زندگی بربست رخت| قاضی عسکر فقیه مجتهد داور پناه}}
در کنار مدفن مرحوم داورپناه، همسرش عفّت داور پناه دختر مرحوم آیت اللّه آخوند ملاّ عبدالکریم خوانساری قرار دارد.همچنین در پایین پای مرحوم داور پناه، در بیرون بقعه، قبر فرزندش: حاج [[محمدتقی داورپناه|محمّد تقی داور پناه]] متولد 1299ش و متوفّای 20 اردیبهشت 1359ش قرار دارد.


{{ب| آن حسن نامِ حسن خویِ حسن فعلی که بود| اصفهانش موطن و خوانسار بودش زادگاه}}
وی طبق مندرجات سنگ نوشته مزارش: <blockquote>مدّت 75 سال باتقوا و طهارت و نیک نامی زندگی کرده و همه عمر دستگیر مستمندان و غمگسار دردمندان و مظهر صفا و وفا و آیت فتوت و مروّت بوده و در 26 دی ماه 1342ش وفات نموده است.</blockquote>این مرثیه بر مزارش آمده:


{{م|****}}
{{شعر}}


{{ب| مسند شرع و فقاهت را بهین شایسته صدر| آسمان عزّ و تمکین را مهین تابنده ماه}}
{{ب|آیت مهر و وفا مظهر لطف و رضا | با همه کس مهربان در همه جا خیر خواه}}


{{ب| هم معلّم هم مدّرس هم فقیه و هم ادیب | منفرد در عصر خود بی هیچ شکّ و اشتباه}}
{{ب|زد قلم «احمدی» سال وفاتش رقم:| «برد محمّد تقی بفرّ داور پناه» 1359<ref>قاسمی، شرح مجموعه گل، ص 232-221.</ref>}}


{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


ابیاتی از مرثیه مرحوم منوچهر قدسی:<ref>این مرثیه بر کاشی های داخل بقعه مرحوم داورپناه با خطی زیبا نوشته شده است.
همچنین مراثی دیگری از استاد جلال الدین همایی، مرحوم منوچهر قدسی و استاد فضل اللّه اعتمادی (برنا) نیز آمده است که به مرثیه همایی اشاره می گردد:
</ref>


{{شعر}}
ابیاتی از مرثیه استاد جلال الدین همایی:
 
{{ب| ای آن که زنده بود ادب در پناه تو| رفتی و گشت صدر جهان جایگاه تو}}
 
{{ب| ای عالم جلیل که اندر کمال فضل| ناورده بود چون تو به دوران اله تو}}
 
{{م|****}}
 
{{ب| بودند ترجمان جهانی صفا و مهر| پندار تو زبان تو برق نگاه تو}}
 
{{ب| بودند قصه گوی یکی عمر پر محن | چین جبین و جلوه پشت دوتاه تو}}
 
{{پایان شعر}}
 
مرثیه استاد فضل الله اعتمادی (برنا) که برای هر سه عالم متوفای سال 1382سروده است:


{{شعر}}
{{شعر}}


{{ب| طیّ یک ماه و چند روز، اجل | برد از اصفهان سه تن فاضل }}
{{ب| ای دریغا کز سرای زندگی بربست رخت| قاضی عسکر فقیه مجتهد داور پناه}}


{{ب| اولی ابطحیّ شیرازی | عالم پاک طینت فاضل }}
{{ب| آن حسن نامِ حسن خویِ حسن فعلی که بود| اصفهانش موطن و خوانسار بودش زادگاه}}{{پایان شعر}}
 
{{م|****}}
 
{{ب| دوّمی سبط حجّتین، ملاذ | فاضل نیک سیرت عادل }}
 
{{ب| سوّمی بود قاضیِ عسکر | شیخ داور پناه روشن دل }}
 
{{م|****}}
 
{{ب| کلک «برنا» نوشت بیتی را| شده تاریخ هر سه را شامل:}}
 
{{ب| «شده اند احمد و حسین و حسن | زین جهان هر سه زاهد کامل»}}
 
{{پایان شعر}}


==پانویس==
==پانویس==
[[رده:شرح مجموعه گل]]
[[رده:شرح مجموعه گل]]
[[رده:تیرماه 1401]]
[[رده:تیرماه 1401]]
[[رده:شعر]]
<references />
<references />


==منابع==
==منابع==
برگرفته از کتاب<span> </span>: شرح مجموع گل، رحیم قاسمی، انتشارات کانون پژوهش، چاپ دوم، زمستان 1390.


برگرفته از: [[سید مصلح الدین مهدوی|مهدوی]]، مصلح الدین، [[اعلام اصفهان]]، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان،1386.
*مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، [[دانشنامه تخت فولاد اصفهان (کتاب)|دانشنامه تخت فولاد اصفهان]]، ج۲، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.
*[[رحیم قاسمی|قاسمی]]، رحیم، شرح مجموع گل،انتشارات کانون پژوهش، چاپ دوم، زمستان 1390.
*[[سید مصلح الدین مهدوی|مهدوی]]، مصلح الدین، [[اعلام اصفهان (کتاب)| اعلام اصفهان]]، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان،1386.
 
[[رده:اعلام اصفهان،ج۲]]
[[رده:اعلام اصفهان،ج۲]]
[[رده:مدفونین در تخت فولاد]]
[[رده:شاگردان آخوند خراسانی]]
[[رده:شاگردان آخوند کاشی]]
[[رده:شاگردان سید محمدباقر درچه ای]]
[[رده:شاگردان عبدالکریم گزی]]
[[رده:علمای قرن 14]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲، ساعت ۰۰:۰۶

آیت الله حاج شیخ محمّد حسن داورپناه خوانساری فرزند میرزا حسین (1297ق-1382ق) عالم فاضل کامل اهل اصفهان است. وی در خوانسار در خاندانی اهل علم و ادب متولّد شد.

محمدحسن داورپناه

زندگی نامه

ولادت

شیخ محمدحسن در سال 1297ق/ 1257ش در خوانسار متولّد شد.

خاندان

پدروی حاج شیخ میرزا حسین فرزند آخوند ملاّ حسن بن آخوند ملاّ حسین از علما و فضلا و ادبای زمان خود در خوانسار بود که وی در مدرسه مریم بیگم خوانسار تدریس می کرد و عدّه زیادی از علمای خوانسار در ادبیات از درس او بهره برده اند و سرانجام در سال 1308 وفات یافت و در مقابر پاقلعه خوانسار مدفون شد.[۱]

تحصیلات

مرحوم داورپناه ابتدا در زادگاه خود خوانسار و سپس در اصفهان به تحصیل پرداخت و بعد از آن به نجف اشرف رفت. او از شاگردان مبرّز آخوند خراسانی بود. مقامات علمی آن مرحوم مورد تأیید بزرگان زمان بود، از جمله: آیت اللّه شهید حاج میرزا ابوالحسن شمس آبادی و سید حسن مدرس هاشمی از جامعیت و فضائل و علوم آن مرحوم ستایش زیادی می نموده اند.[۲]

اساتید

برخى از اساتید او در اصفهان و نجف عبارتند از:

اساتید اصفهان

  1. آیت اللّه آخوند ملاّ محمّد کاشانی
  2. آیت اللّه العظمی آخوند ملاّ عبد الکریم گزی
  3. آیت اللّه العظمی سیّد محمّد باقر درچه ای
  4. شیخ حسن اصطهباناتی شیرازی .

اساتید نجف

  1. آخوند ملاّ محمّد کاظم خراسانی،
  2. سیّد محمّد کاظم یزدی .

شاگردان

از جمله شاگردان وی نیز می توان به افراد زیر اشاره کرد:

  1. شهید سیّد ابوالحسن شمس آبادی
  2. شیخ اسماعیل کلباسی[۳]
  3. شیخ محمّد باقر شریعتی دهاقانی
  4. شیخ محمّد حسین کلباسی
  5. سیّد حسن مدرس هاشمی
  6. شیخ محمود شریعت ریزی
  7. سیّد علی مدرّس هاشمی
  8. سیّد فضل اللّه حجازی قمشه ای
  9. شیخ غلامحسین تسلیمی رهنانی[۴].

جایگاه

جایگاه علمی

مرحوم همایی می نویسد:

«مرحوم قاضی عسکر از شاگردان خاصّ شیخ حسن شیرازی، تلمیذ مورد توجّه آخوند ملاّ محمّد کاشانی بود که کار ریاضتش به جنون کشید و من شیخ حسن را در حال جنون زیارت کردم، حالی داشت!»در عربیّت دست توانا داشت. هم به تدریس در حوزه و هم معلّمی مدارس جدید مشغول بود. همچنین سر دفتر اسناد رسمی اصفهان بود. سمت قاضی عسکری هم داشت، بدین سبب او را قاضی می گفتند. مردی، متین و عالم درس خوانده بود. در اصفهان به علم و فضل مخصوصاً در عربی دانی و فقاهت شهرت داشت اما از روز اوّل داخل کار روحانیت نشده بود و از معلّمی و سر دفتری و امر درایت و وصایت و قیمومیّت صغار، روزگار می‌گذاشت. ثروتی هم به هم رسانیده بود که بحمد اللّه از همه کس مستغنی بود»[۵]

مرحوم میرزا حسن خان جابری در زمان حیات او چنین نگاشته است:

«آقای آقا شیخ میرزا حسن خوانساری داورپناه در شخصیت و جامعیت نسبت به غالب علوم، معروف، عالمی فاضل و دانشمندی کامل و نزد اساتید مختلفه تلمّذ نموده و فعلاً رئیس محضر و قاضی عسکر در اصفهان می باشد»[۶]

فعالیت ها

مرحوم داور پناه پس از بازگشت به اصفهان، سال ها در مدرسه درکوشک به تدریس پرداخت و سطوح عالی فقه و اصول همچون «کفایه الاصول» استاد ارجمندش آخوند خراسانی و «فرائد الاصول» و «متاجر» شیخ انصاری اعلی اللّه مقامهما را تدریس می‌نمود و به نوشته مرحوم سیّد مصلح الدین مهدوی: «در کشف معضلات علوم ید بیضا می نمود»[۷]

وی از بدو تأسیس مدارس جدید به خدمت وزارت فرهنگ وارد شد و به تدریس در دبیرستان‌های اصفهان مشغول شد و بدین جهت مقامات علمی او در نزد فضلای حوزه مجهول ماند. مرحوم سید مصلح الدین مهدوی و حجه الاسلام آقای سیّد حسین مدرّس نجف آبادی از جمله کسانی هستند که در دوران تحصیل در دبیرستان، از درس ادبیات عرب ایشان بهره برده اند. او سال‌ها نیز به عنوان قاضی عسکر در ارتش به خدمت مشغول بود و به امور شرعی نظامیان می پرداخت.[۸]

وفات

مزار داورپناه

مرحوم قاضی عسکر در روز سه شنبه 20 رجب 1382 موافق 27 آذر ماه 1341 در اصفهان وفات یافت و در ضلع جنوب شرقی تکیه سیّد العراقین در تخت فولاد در محلّی که خود او قبلاً خریداری و آماده کرده بود دفن شد.

در سال 1382ق در مدّت دو ماه، سه نفر از دانشمندان و فضلای اصفهان وفات یافتند که عبارتند از: مرحوم داورپناه، سیّد احمد ابطحی شیرازی، حاج میرزا محمّد حسین ملاذ روضاتی.

در کنار مدفن مرحوم داورپناه، همسرش عفّت داور پناه دختر مرحوم آیت اللّه آخوند ملاّ عبدالکریم خوانساری قرار دارد.همچنین در پایین پای مرحوم داور پناه، در بیرون بقعه، قبر فرزندش: حاج محمّد تقی داور پناه متولد 1299ش و متوفّای 20 اردیبهشت 1359ش قرار دارد.

وی طبق مندرجات سنگ نوشته مزارش:

مدّت 75 سال باتقوا و طهارت و نیک نامی زندگی کرده و همه عمر دستگیر مستمندان و غمگسار دردمندان و مظهر صفا و وفا و آیت فتوت و مروّت بوده و در 26 دی ماه 1342ش وفات نموده است.

این مرثیه بر مزارش آمده:

آیت مهر و وفا مظهر لطف و رضا با همه کس مهربان در همه جا خیر خواه
زد قلم «احمدی» سال وفاتش رقم: «برد محمّد تقی بفرّ داور پناه» 1359[۹]

همچنین مراثی دیگری از استاد جلال الدین همایی، مرحوم منوچهر قدسی و استاد فضل اللّه اعتمادی (برنا) نیز آمده است که به مرثیه همایی اشاره می گردد:

ابیاتی از مرثیه استاد جلال الدین همایی:

ای دریغا کز سرای زندگی بربست رخت قاضی عسکر فقیه مجتهد داور پناه
آن حسن نامِ حسن خویِ حسن فعلی که بود اصفهانش موطن و خوانسار بودش زادگاه

پانویس

  1. ابن الرضا، ضیأ الابصار، ج 1، ص 630- 629.
  2. مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد ، ج۲، صص285-260.
  3. تاليف گروهی از نويسندگان ماهنامه كوثر، ستارگان حرم، ج 6، ص 121.
  4. وافی، زبده العقائد، مقدمه
  5. همایی، دیوان سنا، ص 186.
  6. جابری، تاریخ اصفهان ، ص 328.
  7. مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج 2، ص 682.
  8. مهدوی، اعلام اصفهان، ج2، ص 573
  9. قاسمی، شرح مجموعه گل، ص 232-221.

منابع

  • مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج۲، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.
  • قاسمی، رحیم، شرح مجموع گل،انتشارات کانون پژوهش، چاپ دوم، زمستان 1390.
  • مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان،1386.