عبدالجوادبن عبدالرحيم باغبادرانى اصفهانى

ميرزا عبدالجواد(متوفی1335ق) عالم فاضل و واعظ محدث، فرزند عبدالرحيم باغبادرانى اصفهانى، از فقهاى اوايل قـرن چهاردهم هجری بوده اسـت.

معرفی

در كتاب تذكره‌ى شاعران فارسی سرا، وى را اصـالتا مازنـدرانى دانسـته كـه در اصـفهان سكونت گزيده است و وى را واعظ، سخنور، عارف و داراى اشعار متوسط و تأليفات فراوان معرفى كرده است كه آثار او همه در مواعظ و تواريخ امامان مى باشد. ولی گویا وی اصالتاً از کهگیلویه بوده ولی در باغبادران که سابقا از دهات بزرگ لنجان بوده و به «باغ وردان» معروف است و اکنون به شهر تبدیل شده است متولّد شده و در اصفهان نزد علماء و فضلاء این شهر کسب فیض نموده است. او در اصفهان به وعظ و خطابه و تألیف و تحقیق مشغول بوده است.

آثار

کتب زیر از تألیفات اوست:

1. «بحر المعجزات»
2. «ریاض المناقب»
3. «شجره المحمّدیه» که نسخه آن در کتابخانه گوهرشاد و کتابخانه ملک تهران موجود است. این کتاب در پنچ‌شنبه ششم ماه صفر 1314ق به خواهش حاج آقا میرزاعبدالحسین بن آقامیرزاعلیرضا مستوفی اصفهانی نگاشته شد و در ضبط اسامی پدران و انساب گرامی حضرت محمدمصطفی(ص) در ابتدا هشت بیت شعر عربی در این باب دارد و سپس به نثر به تحقیق نامهای اجداد گرامی رسول‌الله(ص) پرداخته است.
4. «الصاحب» درباره امام زمان(ع) به عربی در ۳ جلد که به شماره های ۲۴۸ و ۲۴۹ و ۲۵۰ در کتابخانه مسجد اعظم قم موجود است.
5. «مقتل الآل» به عربی، از مقتل حضرت علی تا حضرت رضا(ع) که به شماره ۳۸۵ در کتابخانه مسجد اعظم قم موجود است.
6. «موقظ الغافلین»، ردّ بر بابیه و صوفیه در ۳ جلد که به شماره های ۶۴۶ و ۶۴۷ و ۶۵۳ در کتابخانه مسجد اعظم قم نگهداری می شود.
7. «نسائم الرّحمه» [به فارسی در اخلاق] که نسخه ای از آن در کتابخانه علاّمه مفضال جناب آقای حاج سیّد محمّد علی روضاتی در اصفهان موجود است. [نسخه دیگری که شامل باب نخست کتاب است، به شماره 2/12863 در کتابخانه آیت اللّه مرعشی در قم موجود است.]
8. «تذكرة السلاطين» كه بر اسـاس فهرسـت كتـب خطى كتابخانه ى مجلس جلد ششم، مؤلف در صدد بوده است آن كتاب را در زمـان ناصر الدين شاه در سلوک پادشاهان با رعايا تأليف كند و سرانجام بـه يـارى حـاج محمد حسين تاجر كازرونى موفّق به اين امر مـى شـود كـه در سـال ۱۳۲۳ مشـغول تأليف آن بوده است.

وی چندين اثر را نيز كتابت كرده از جمله حاشيه «زبد ةالاصول» شيخ بهائى.

آثارش در كتابخانه هاى مسجد اعظم قم، آیت اللّه مرعشى نجفـى و مجلس شوراى اسلامى نگهدارى مى شود. وى گاهى اشـعارى از خود انشاء كرده است.

از اشعار اوست:

بختى به غير لطـف خـداى عزيـز نيسـت		جز اين هر آنكه گفت مر او را تميز نيست
مهر عـروس روى زمـين لطـف ايزدسـت		او چون بود لزوم بـه شمشـير تيـز نيسـت

همچنین:

مبنـد دل بــه زنــان و مجـو ز جملــه وفــا		كه عهد نيک زنان است همچـو بـاد صـبا
چو مار ارقم چون تنگ شد بر او فرصـت		زبــان بلا بــه بــرون آرد و ز چشــم بكــا

كتاب تذكره شعراى فارسى سرا اين ابيات را از او نقل مى كند:

زينب چو ديد رأس بـرادر بـه طشـت زر		نـــالان كشـــيد آه شـــرربار از جگـــر
در بر دريـد جامـه ى صـبر و شـكيب را		گاهى به سينه مى زد و مى زد گهى بـه سـر

وفات

وی سرانجام در شب ششم ماه مبارک رمضان ۱۳۳۵ ق در اصفهان وفات یافته و در تکیه‌ی خواجویی در تخت فولاد اصفهان مدفون شد.

مرثیه وفات او را شاعر خطاط و خطیب مشهور «میرزا عبدالجواد خطیب» چنین گفته و بر سنگ مزار او نقر گردیده است:

در پناه رحمت حق شد جواد		رحتمش پیوسته بادا بر نهاد
جوهر انسان، جهان مردمی		مردم بنیائی اهل رشاد
عالم نحریر حبر بی عدیل		کز کمال و فضل و معنی داد داد
بود نشر مذهب اثنی عشر		داعیش در منبر و مسجد مراد

فرزندش، ملّا عبدالمحمود حقیقی از وکلای دادگستری نیز در جوار پدرش مدفون است و اشعار زیر بر روی سنگ مزارش آمده است:

مده تا توانی به دنیای دون دل		که دل برگرفتن از آن هست مشکل
نکرده است با کس وفا این عجوزه		ازاین بی وفا رشته مهر بگسل

منابع

• لطفی، عليرضا (حامد اصفهانی)، تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان: معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۹۰.

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.