این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
اسداللّه قمشهای
این نوشتا برای بهبود کیفیت نیازمند یک تصویر یا عکس است. |
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
شیخ اسداللّه قمشه ای فرزند مشهدی جعفر، از اجله حکماء و مرتاضین،عرفا، فضلا و مدرّسین مدرسه چهارباغ اصفهان بوده [۱]و افزون بر آشنایی کامل با علوم عقلی و فلسفه، گاه‌گاه شعر نیز می‌سروده که تخلّص شعری وی، «دیوانه» بوده است.
زندگینامه
ولادت
اسدالله قمشه ای در حدود سال 1297ق در قمشه ( شهرضا) اصفهان به دنیا آمد.
تحصیلات
وی در مولد خود نزد حاج میرزا نصراللّه حکیم قمشه ای به تحصیل پرداخت، و ادبیّات، فقه، کلام، منطق و حکمت را فراگرفت؛ سپس به اصفهان آمد، و در مدرسه صدر، به تدریس حکمت و ریاضیّات قدیم و جدید پرداخت.[۲]
از ابتداى بلوغ به تحصيل علوم راغب بـود و بـاوجود فراهم نبودن اسباب و اشتغال به زارعت، علـوم عربـى و منطـق را در زادگـاه خود به حد كمال فراگرفت و از محضر حكيم آقا ميرزا نصراللّه قمشه اى از شاگردان مرحوم حاجى سبزوارى بهره مند گرديد. سپس به اصفهان مهاجرت كرد و سـالها در مدرسه ى چهارباغ به كسب دروس حكمت و كلام مشغول بود.[۳]
انواع خطوط، خصوصا شکسته را خوب می نوشت، و زبان فرانسه را بدون استاد آموخته بود. حافظه ى قوى و فضايل اخلاقى وى به حدى بوده است كـه مرحـوم محمـدباقرالفت پيرامون وى مى نويسد:
«ولی به اعتقاد بنده هرچند که در معلومات مسطوره و غیرها همسری نداشت با این وصف مقام علوّ طبع، حدّت ذهن، قوّه حافظه و جمیع فضائل اخلاقش به درجه‌ای بود که از روى انصاف مى توان گفت چنـين گـوهر ى گرانمايـه كمتر زيب عالم انسانيت گشته است».[۴][۵]
شاگردان
حكیم قمشه ای در مدرسه چهارباغ و دیگر مدارس اصفهان، برای جمعی از فضلا تدریس داشته که برخی از آنان، عبارتند از حضرات آیات و حجج‌اسلام:
ـ شیخ جلال‌الدین تفتی یزدی.[۶]
ـ سیّد عبدالحسین طیّب اصفهانی (1312 ـ 1412 ق)[۷]
ـ سیّد محمّدعلی مبارکه‌ای (1317 ـ 1365 ق)[۸]
ـ میرزا محمّدعلی معلّم حبیب‌آبادی (1308 ـ 1396 ق)
ـ سیّد مهدی حجازی سده‌ای (1314 ـ 1398 ق)[۹]
ـ سیّد یحیی واعظ یزدی[۱۰]
ـ استاد جلال‌الدین همائی (1317 ـ 1400 ق).[۱۱]
سیره اخلاقی
در کتاب رجال اصفهان درباره ایشان آمده است:
«...استاد، حکیمی دانا دل و عارفی فرزانه بود. زندگی ساده او در کمال بی‌اعتنایی به مادیات و مظاهر فریبای زندگی زودگذر و سبک‌سر عمر برگزار می‌گردید. با همه، مهر می‌ورزید و دل او جلوه‌گاه عشق و محبّت بود. با بزرگان اهل ادب و دانشمندان بینا و عارف، دوستی و مصاحبت داشت؛ چون فقیه و محدّث علّامه بزرگوار حاج میرزا علی آقا شیرازی ـ متوفای بیست و سوم جمادی‌الثانی 1375 ـ که روزگاری مدید چراغ هدایتی فرا راه اصفهانیان بود و از بیان علمی و زهد و حال و عرفان او خواص و عوام برخوردار می‌گشتند و با نگارنده کمترینش، الطاف و بزرگواری‌ها بود».[۱۲]
| خوش تر ز روزگار جنون روزگار نیست | نیکوتر از دیار محبّت دیار نیست | |
| عاقل اگر چه عاقبت از جوی بگذرد امّا | مسلّم است که دیوانه وار نیست.[۱۳] |
آثار
وی طبعی عاشقانه و ذوقی لطیف داشت و گاه گاهی با تخلص « دیوانه » شعر میسرود. اگرچه اشعار او زیاد نیست ولی از لحاظ کیفیت، عالی و لطیف است و حاکی از احساسات پرشور و عرفان عاشقانه است. او به سبک شعرای قدیم شعر میسرود و گاهی در مضامین عارفانه و عاشقانه خود از حافظ شیرازی الهام میگیرد و به استقبال غزلیات او میرود. وی در انواع شعر به غزل توجه داشت و قسمتی از اشعارش در دانشنامة الفت به چاپ رسیده است. نمونه هایی از اشعار و غزل های او در کتاب « سخنوران نامی معاصر ایران» نیز آمده است. وی همچنین چند قطعه در رثاء و وصف برخی از بزرگان زمان خویش همچون استادش حکیم نصرالله قمشهای و شهید فضل الله نوری و ... سروده است. چنانکه به مناسبت به دار آویختن شهید شیخ فضل الله نوری شعری سروده است. از تألیفات دیگر او کتاب « علم الاشیاء » است که جهت محصّلان مدارس جدید تألیف نموده و به چاپ رسیده است.[۱۴]
از اشعار اوست:
| خوش تر ز روزگار جنون روزگار نیست | نیکوتر از دیار محبّت دیار نیست | |
| عاقل اگر چه عاقبت از جوی بگذرد امّا | مسلّم است که دیوانه وار نیست.[۱۵] |
وفات
سرانجام در 18 ذیقعده 1334ق در عنفوان جوانی در 36 سالگی وفات یافت، و در تکیه ملک در تخت فولاد، نزدیک قبر آخوند کاشی مدفون گردید. [۱۶]
پانویس
- ↑ الفت، دانشنامه ، ص 1؛ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج 1، ص 256.
- ↑ مهدوی،اعلام اصفهان، ج1، ص 523.
- ↑ جمالى، تاريخ شهرضا، ص72.
- ↑ لطفی،تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان،ص262
- ↑ الفت، دانشنامه ، صص 1 ـ 2.
- ↑ بیدهندی، آینه دانشوران، ص 632.
- ↑ نجفی، ستارگان درخشان حوزه علمیّه اصفهان، ص 109.
- ↑ قاسمی، بزم قدسیان، ص 200.
- ↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج 2، ص 1091.
- ↑ بید هندی، آینه دانشوران، ص 379.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج 2، ص 358.
- ↑ کتابی، رجال اصفهان، ج 1، ص 407.
- ↑ سیری در تاریخ تخت فولاد، ص202؛ اصفهان (کتاب جوانان)، صص230و 231؛ رجال اصفهان، دکتر کتابی، ج1، صص406تا 411؛ دانشنامه، صص1 2 و 6؛ رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص50؛ الذّریعه، ج9، ص335؛ نقباء البشر، ج1، ص132؛ دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، صص256 و257؛ کارنامه همایی، صص56 57؛ تاریخ اصفهان، جابری، صص306و 307؛ جغرافیای تاریخی شهرستان شهرضا، ص81؛ تاریخ شهرضا.
- ↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج 1، ص 256.
- ↑ مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص202؛ اصفهان (کتاب جوانان)، صص230- 231؛کتابی، رجال اصفهان، ج1، صص406- 411؛ الفت، دانشنامه، صص 2 -6؛ مهدوی،رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص50؛ تهرانی،الذّریعه، ج9، ص335؛ تهرانی، نقباء البشر، ج1، ص132؛ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، صص256 -257؛ نصری،کارنامه همایی، صص56 -57؛ جابری،تاریخ اصفهان، صص306- 307؛ جمالی، جغرافیای تاریخی شهرستان شهرضا، ص81.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد ، ج2، صص108-109.
منابع
- مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول،۱۳۸۶.
- عليرضا لطفی، عليرضا، (حامد اصفهاني)، تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان:معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحي شهرداري اصفهان،۱۳۹۰.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج2، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، ۱۳۸۹.