این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما

تفاوت میان نسخه‌های «رحیم ارباب»

از دانشنامه حوزه علمیه اصفهان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:حاج آقا رحیم ارباب.jpg|بندانگشتی]]
[[پرونده:حاج آقا رحیم ارباب.jpg|بندانگشتی]]
رحیم ارباب (۱۲۵۹ - ۱۳۵۵ش)، مشهور به حاج آقا رحیم ارباب، از فقیهان مقیم اصفهان. او شاگرد ملا [[محمد کاشانی|محمد کاشی]] و [[جهانگیرخان قشقایی]] بود و مانند استاد خود، عمامه بر سر نمی‌گذاشت. رحیم ارباب در فقه و اصول، هیئت و ریاضی، فلسفه و کلام، و عرفان تحصیل کرده بود و از آخرین دانشوران مکتب فلسفی اصفهان به‌شمار می‌رفت. وی نزدیک به یک قرن عمر کرد و در تخت فولاد اصفهان دفن شد.
'''رحیم ارباب'''، مشهور به '''حاج آقا رحیم ارباب'''، فرزند علی پناه (۱۲۵۹ - ۱۳۵۵ش) عالم فاضل و حکیم بارع فقیه محقق، عارف ربّانی از فقیه‌هان مقیم اصفهان است.<ref>مهدوی، اعلام اصفهان، ج3، ص56.</ref>


{{نیازمند تکمیل}}
==زندگی نامه==
 
<br />
 
==زندگی==
رحیم ارباب در سال ۱۲۹۷ قمری در روستای چرمهین در حومه اصفهان به دنیا آمد.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ص ۹۰.</ref> اجداد او از اعیان و بزرگان منطقه خود بودند و از این رو به ارباب شهرت داشتند. <ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۰.</ref>پدر رحیم، حاج علی پناه، معروف به حاجی آقا، خود اهل فضل و شعر و ادب بود و در شعر تخلص لنگر داشت و با عمان سامانی معاشر بود.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۷.</ref>
رحیم ارباب در سال ۱۲۹۷ قمری در روستای چرمهین در حومه اصفهان به دنیا آمد.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ص ۹۰.</ref> اجداد او از اعیان و بزرگان منطقه خود بودند و از این رو به ارباب شهرت داشتند. <ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۰.</ref>پدر رحیم، حاج علی پناه، معروف به حاجی آقا، خود اهل فضل و شعر و ادب بود و در شعر تخلص لنگر داشت و با عمان سامانی معاشر بود.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۷.</ref>


حاج آقا رحیم ارباب تا آخر عمر در اصفهان زیست و دو بار ازدواج کرد. پس از فوت همسر اولش، با خواهر میرزا عباس خان شیدا (شاعر معروف اصفهان) ازدواج کرد و تا آخر عمر با او به سر برد. حاج آقا رحیم ارباب از هیچ‌کدام از همسرانش صاحب فرزند نشد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۵.</ref>
وی در 7 سالگی به اصفهان رفت. حاج آقا رحیم ارباب تا آخر عمر در اصفهان زیست و دو بار ازدواج کرد. پس از فوت همسر اولش، با خواهر [[عباس خان شیدای دهکردی|میرزا عباس خان شیدا]] (شاعر معروف اصفهان) ازدواج کرد و تا آخر عمر با او به سر برد. حاج آقا رحیم ارباب از هیچ‌کدام از همسرانش صاحب فرزند نشد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۵.</ref>


رحیم ارباب در روز عید غدیر، ۱۸ ذی الحجه ۱۳۹۶ق (۱۹ آذر ۱۳۵۵ش) درگذشت و پیکرش در تخت فولاد اصفهان نزدیک تکیه ملک به خاک سپرده شد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۶۲.</ref>
مقدمات دروس حوزوی را نزد ملّا حسن همامی تحصیل کرد و سپس در درس سیّد محمود کلیشادی حاضر شد. او شاگرد ملا [[محمد کاشانی|محمد کاشی]] و [[جهانگیرخان قشقایی]] بود  رحیم ارباب در فقه و اصول، هیئت و ریاضی، فلسفه و کلام، و عرفان تحصیل کرده بود و از آخرین دانشوران مکتب فلسفی اصفهان به‌شمار می‌رفت.  


==حیات علمی==
رحیم ارباب، ادبیات فارسی و صرف و نحو را در کودکی، نزد ملا محمدهادی همامی در روستای چرمهین خواند.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۰.</ref> پس از کوچ خانوادگی به اصفهان، بقیه مقدمات و سطوح را نزد [[محمد بدیع موسوی درب امامی|میرزا بدیع درب‌امامی]] (درگذشته ۱۳۱۸ق)، اصول فقه را نزد آیت‌ الله [[سید محمدباقر درچه‌ای]] (درگذشته ۱۳۴۲ق) و خارج فقه و اصول را نزد [[سید حسین بن سید ابوالقاسم دهکردی اصفهانی|سید ابوالقاسم دهکردی]] و حاج آقا منیر احمدآبادی آموخت. فلسفه، هیئت و ریاضیات قدیم را نزد [[جهانگیر خان قشقایی|جهانگیرخان قشقایی]] و [[محمد کاشی|آخوند ملا محمد کاشی]] فراگرفت.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۸.</ref>
رحیم ارباب، ادبیات فارسی و صرف و نحو را در کودکی، نزد ملا محمدهادی همامی در روستای چرمهین خواند.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۰.</ref> پس از کوچ خانوادگی به اصفهان، بقیه مقدمات و سطوح را نزد میرزا بدیع درب‌امامی (درگذشته ۱۳۱۸ق)، اصول فقه را نزد آیت‌ الله [[سید محمدباقر درچه‌ای]] (درگذشته ۱۳۴۲ق) و خارج فقه و اصول را نزد سید ابوالقاسم دهکردی و حاج آقا منیر احمدآبادی آموخت. فلسفه، هیئت و ریاضیات قدیم را نزد جهانگیرخان قشقایی و آخوند ملا محمد کاشی فراگرفت.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۸.</ref>


شهید مطهری او را از علمای طراز اول در فقه، اصول، فلسفه و ادبیات عرب معرفی می‌کند.<ref>http://www.mortezamotahari.com/fa/MohagheghView.html?MohagheghID=52906</ref>
[[شهید مرتضی مطهری]]، حاج آقا رحیم ارباب را از علمای طراز اول در فقه و اصول و فلسفه و ادبیات عرب و قسمتی از ریاضیات قدیم دانسته است.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۱۳۱.</ref>


==='''اساتید'''===
حاج آقا رحیم ارباب، جز چند سفر زیارتی، تمام عمر خود را در اصفهان و در حال تحصیل و تدریس علوم اسلامی گذراند.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۹.</ref>  
حاج آقا رحیم ارباب، جز چند سفر زیارتی، تمام عمر خود را در اصفهان و در حال تحصیل و تدریس علوم اسلامی گذراند.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۹.</ref> مهم‌ترین اساتید او در اصفهان عبارتند از:


*میرزا [[بدیع درب‌امامی]]
مهم‌ترین اساتید او در اصفهان عبارتند از: میرزا [[بدیع درب‌امامی]]، آیت الله [[سید محمد باقر درچه‌ای]]، آیت الله [[ابوالقاسم دهکردی]]، ملا [[محمد کاشانی]] مشهور به آخوند کاشی، میرزا [[جهانگیرخان قشقایی]]، حاج آقا [[منیر احمدآبادی بروجردی]]<nowiki/>آقا [[سید محمود کلیشادی]]<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۷-۱۰۵.</ref>
*آیت الله [[سید محمد باقر درچه‌ای]]
*آیت الله [[ابوالقاسم دهکردی]]
*ملا [[محمد کاشانی]] مشهور به آخوند کاشی
*میرزا [[جهانگیرخان قشقایی]]
*حاج آقا [[منیر احمدآبادی بروجردی]]
*آقا [[سید محمود کلیشادی]]<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۷-۱۰۵.</ref>


==='''شاگردان'''===
حوزه تدریس او از حوزه های تحقیقی و ممتاز به شمار می رفت. مدّتی در مسجد حکیم و سپس در منزل خود به تدریس پرداخت و عدّه زیادی از فضلاء و علما معاصر اصفهان از تربیت یافتگان آن مرحوم می باشند.
رحیم ارباب، شاگردان فراوانی داشت و بسیاری از چهره‌های مشهور در انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ شمسی، از شاگردان او بوده‌اند. برخی از شاگردان او عبارتند از:


*[[نعمت الله صالحی نجف‌آبادی]]
رحیم ارباب، شاگردان فراوانی داشت و بسیاری از چهره‌های مشهور در انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ شمسی، از شاگردان او بوده‌اند. برخی از شاگردان او عبارتند از: [[نعمت الله صالحی نجف‌آبادی]]، [[محمدعلی معلم حبیب‌آبادی]]، [[سید حسین مدرس هاشمی]]، [[سید مصطفی بهشتی‌نژاد]]، [[سید محمد حسینی بهشتی]]، [[محمد مفتح]]، مرتضی مطهری، حاج [[سید محمدرضا خراسانی]]، ملا[[هاشم جنتی]] (پدر[[احمد جنتی]])، حاج آقا [[مهدی امام]]، [[ناصری اصفهانی]]، [[حسینعلی راشد]]، [[مرتضی شمس اردکانی]]، [[جلال الدین همایی]]، [[سید محمد مبارکه‌ای]]<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۰-۳۵۱.</ref>
*[[محمدعلی معلم حبیب‌آبادی]]
*[[سید حسین مدرس هاشمی]]
*[[سید مصطفی بهشتی‌نژاد]]
*[[سید محمد حسینی بهشتی]]
*محمد مفتح
*مرتضی مطهری
*حاج [[سید محمدرضا خراسانی]]
*ملا[[هاشم جنتی]] (پدر[[احمد جنتی]])
*حاج آقا [[مهدی امام]]
*[[ناصری اصفهانی]]
*[[حسینعلی راشد]]
*[[مرتضی شمس اردکانی]]
*[[جلال الدین همایی]]
*[[سید محمد مبارکه‌ای]]<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۰-۳۵۱.</ref>


==نظرات فقهی==
برخی نظرات فقهی حاج آقا رحیم ارباب، مخالف با فتوای بسیاری از فقیهان بوده است. <ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۱.</ref>برخی از این موارد عبارتند از:
برخی نظرات فقهی حاج آقا رحیم ارباب، مخالف با فتوای بسیاری از فقیهان بوده است. <ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۱.</ref>برخی از این موارد عبارتند از:


*وجوب عینی نماز جمعه: او معتقد به وجوب عینی نماز جمعه حتی در عصر غیبت بود و حتی تا اواخر عمر هم آن را ادا می‌کرد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۲.</ref>
*وجوب عینی نماز جمعه: او معتقد به وجوب عینی نماز جمعه حتی در عصر غیبت بود و حتی تا اواخر عمر هم آن را ادا می‌کرد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۲.</ref> او سال‌ها آن را در منزل و سپس در مسجد گرک یراق و بعدا در مسجد جامع و چندین سال در مسجد درکوشک اقامه می نمود و چون در ماه صفر سال 1368ق مرحوم آقا میر محمّد مهدی سلطان العلماء به امامت جمعه اصفهان منصوب گردید، مرحوم آقای ارباب تا اواخر عمر نمازجمعه را در مسجد قریه گورتان (در سمت مغرب اصفهان در کنار جاده نجف آباد) اقامه می نمود.
*ارث بردن زن از تمام دارایی شوهر، حتی از زمین.
*ارث بردن زوجه از زوج پس از فوت او از تمام ماترک او حتّی زمین بوده است.
*طهارت اهل کتاب
*طهارت اهل کتاب
*عدم اختصاص زکات به موارد نه‌گانه
*عدم اختصاص زکات به موارد نه‌گانه
سطر ۵۸: سطر ۳۰:
*کفایت غسل از وضو<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۱-۳۵۲.</ref>
*کفایت غسل از وضو<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۱-۳۵۲.</ref>


==ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری==
[[پرونده:Rahim Arbab.jpg|بندانگشتی|حاج آقا رحیم ارباب به پیروی از استاد خود جهانگیرخان قشقایی، لباس عادی می‌پوشید و فقط برای نماز عمامه بر سر می‌گذاشت.]]
[[پرونده:Rahim Arbab.jpg|بندانگشتی|حاج آقا رحیم ارباب به پیروی از استاد خود جهانگیرخان قشقایی، لباس عادی می‌پوشید و فقط برای نماز عمامه بر سر می‌گذاشت.]]
روحیات، ویژگی‌ها، و مقام علمی و اخلاقی حاج آقا رحیم ارباب، او را به یک فقیه ویژه در میان فقهای شیعه تبدیل کرده است.
روحیات، ویژگی‌ها، و مقام علمی و اخلاقی حاج آقا رحیم ارباب، او را به یک فقیه ویژه در میان فقهای شیعه تبدیل کرده است.خاطرات و روایت‌های بسیاری درباره ویژگی‌های اخلاقی او ذکر شده است؛ از اینکه جذبه معنوی او، همگان را به تکریم و تعظیم وامی‌داشت و سخنان کوتاهش هر کسی را به قبول و اطاعت ترغیب می‌کرد. هرگز با هیچ کس، با لحن تند و خشن سخن نمی‌گفت و همه را با لفظ آقا یا خانم صدا می‌زد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۴.</ref>
 
از نظر اخلاقی یک انسان کامل بود و وجودش از کینه، خودخواهی و تکبّر و طمع خالی بود. نسبت به کوچک و بزرگ تواضع داشت و از ریاکاری و خودنمایی به دور بود و نسبت به همه با حُسن خلق و احترام رفتار می نمود. عدّه زیادی از بزرگان و دانشمندان در محضر ایشان حاضر می شدند و کسب فیض می کردند از جمله استاد بدیع الزّمان فروزانفر که گفته بود: «وقتی به اصفهان می آیم دو قبله دارم یکی آیت اللّه ارباب و دیگری محمّد باقر الفت».
 
او همچون استاد خود میرزا جهانگیرخان قشقایی هیچ گاه معمم نشد و تنها در هنگام نماز، به دلیل استحباب، شالی را دور سر می‌بست و بعد از نماز آن را باز می‌کرد.
 
رحیم ارباب، در جریان استقلال الجزایر در سال ۱۳۴۲ شمسی، فتوایی برای کمک به مسلمانان و ملت الجزایر و علیه دولت فرانسه صادر کرد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۳.</ref>
 
== وفات ==
وی نزدیک به یک قرن عمر کرد. این عالم ربانی در اواخر عمر نابینا شد و باقی عمر را به صبر و رضا گذراند و سرانجام رحیم ارباب در روز عید غدیر، ۱۸ ذی الحجه ۱۳۹۶ق (۱۹ آذر ۱۳۵۵ش) درگذشت و پیکرش در [[تخت فولاد]] اصفهان نزدیک [[تکیه ملک]] به خاک سپرده شد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۶۲.</ref>
مادّه تاریخ وفات او را ضمن قطعه ای چنین گفته‌اند:


*خاطرات و روایت‌های بسیاری درباره ویژگی‌های اخلاقی او ذکر شده است؛ از اینکه جذبه معنوی او، همگان را به تکریم و تعظیم وامی‌داشت و سخنان کوتاهش هر کسی را به قبول و اطاعت ترغیب می‌کرد. هرگز با هیچ کس، با لحن تند و خشن سخن نمی‌گفت و همه را با لفظ آقا یا خانم صدا می‌زد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۴.</ref>
جبرئیل سر فرو کرد در جمع و گشت تاریخ: «حاج آقا رحیم ارباب ازین جهان برفته»<ref>تاریخ اصفهان (جابری)، ص341؛ سیری در تاریخ تخت فولاد، صص 186 و 188؛ نقباء البشر، ج2، صص 721 و 722؛ الاجازه الکبیره، ص59؛ گنجینه دانشمندان، ج3، ص76؛ میراث اسلامی ایران، ج10، ص107؛ رجال اصفهان (دکتر کتابی)، ج1، صص 450-455؛ مدرس مجاهدی شکست ناپذیر، ص151؛ روزنامه رسالت، شماره 181، 4 تیر 1365، ص4؛ کارنامه همایی، صص 48-51؛ آیین فرزانگی، ج1، صص 53-66؛ ارباب معرفت: اغلب صفحات.</ref>
*او همچون استاد خود میرزا جهانگیرخان قشقایی هیچ گاه معمم نشد و تنها در هنگام نماز، به دلیل استحباب، شالی را دور سر می‌بست و بعد از نماز آن را باز می‌کرد.
*رحیم ارباب، در جریان استقلال الجزایر در سال ۱۳۴۲ شمسی، فتوایی برای کمک به مسلمانان و ملت الجزایر و علیه دولت فرانسه صادر کرد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۳.</ref>
*شهید مرتضی مطهری، حاج آقا رحیم ارباب را از علمای طراز اول در فقه و اصول و فلسفه و ادبیات عرب و قسمتی از ریاضیات قدیم دانسته است.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۱۳۱.</ref>


<br />
<br />
 
==پانویس==
==فهرست منابع==
<references />
<references />
==منبع==
برگرفته از: [[سید مصلح الدین مهدوی|مهدوی]]، مصلح الدین، [[اعلام اصفهان]]، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
[[رده:اعلام اصفهان، ج3]]

نسخهٔ ‏۱۷ مهر ۱۴۰۱، ساعت ۰۹:۰۲

حاج آقا رحیم ارباب.jpg

رحیم ارباب، مشهور به حاج آقا رحیم ارباب، فرزند علی پناه (۱۲۵۹ - ۱۳۵۵ش) عالم فاضل و حکیم بارع فقیه محقق، عارف ربّانی از فقیه‌هان مقیم اصفهان است.[۱]

زندگی نامه

رحیم ارباب در سال ۱۲۹۷ قمری در روستای چرمهین در حومه اصفهان به دنیا آمد.[۲] اجداد او از اعیان و بزرگان منطقه خود بودند و از این رو به ارباب شهرت داشتند. [۳]پدر رحیم، حاج علی پناه، معروف به حاجی آقا، خود اهل فضل و شعر و ادب بود و در شعر تخلص لنگر داشت و با عمان سامانی معاشر بود.[۴]

وی در 7 سالگی به اصفهان رفت. حاج آقا رحیم ارباب تا آخر عمر در اصفهان زیست و دو بار ازدواج کرد. پس از فوت همسر اولش، با خواهر میرزا عباس خان شیدا (شاعر معروف اصفهان) ازدواج کرد و تا آخر عمر با او به سر برد. حاج آقا رحیم ارباب از هیچ‌کدام از همسرانش صاحب فرزند نشد.[۵]

مقدمات دروس حوزوی را نزد ملّا حسن همامی تحصیل کرد و سپس در درس سیّد محمود کلیشادی حاضر شد. او شاگرد ملا محمد کاشی و جهانگیرخان قشقایی بود رحیم ارباب در فقه و اصول، هیئت و ریاضی، فلسفه و کلام، و عرفان تحصیل کرده بود و از آخرین دانشوران مکتب فلسفی اصفهان به‌شمار می‌رفت.

رحیم ارباب، ادبیات فارسی و صرف و نحو را در کودکی، نزد ملا محمدهادی همامی در روستای چرمهین خواند.[۶] پس از کوچ خانوادگی به اصفهان، بقیه مقدمات و سطوح را نزد میرزا بدیع درب‌امامی (درگذشته ۱۳۱۸ق)، اصول فقه را نزد آیت‌ الله سید محمدباقر درچه‌ای (درگذشته ۱۳۴۲ق) و خارج فقه و اصول را نزد سید ابوالقاسم دهکردی و حاج آقا منیر احمدآبادی آموخت. فلسفه، هیئت و ریاضیات قدیم را نزد جهانگیرخان قشقایی و آخوند ملا محمد کاشی فراگرفت.[۷]

شهید مرتضی مطهری، حاج آقا رحیم ارباب را از علمای طراز اول در فقه و اصول و فلسفه و ادبیات عرب و قسمتی از ریاضیات قدیم دانسته است.[۸]

حاج آقا رحیم ارباب، جز چند سفر زیارتی، تمام عمر خود را در اصفهان و در حال تحصیل و تدریس علوم اسلامی گذراند.[۹]

مهم‌ترین اساتید او در اصفهان عبارتند از: میرزا بدیع درب‌امامی، آیت الله سید محمد باقر درچه‌ای، آیت الله ابوالقاسم دهکردی، ملا محمد کاشانی مشهور به آخوند کاشی، میرزا جهانگیرخان قشقایی، حاج آقا منیر احمدآبادی بروجردیآقا سید محمود کلیشادی[۱۰]

حوزه تدریس او از حوزه های تحقیقی و ممتاز به شمار می رفت. مدّتی در مسجد حکیم و سپس در منزل خود به تدریس پرداخت و عدّه زیادی از فضلاء و علما معاصر اصفهان از تربیت یافتگان آن مرحوم می باشند.

رحیم ارباب، شاگردان فراوانی داشت و بسیاری از چهره‌های مشهور در انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ شمسی، از شاگردان او بوده‌اند. برخی از شاگردان او عبارتند از: نعمت الله صالحی نجف‌آبادی، محمدعلی معلم حبیب‌آبادی، سید حسین مدرس هاشمی، سید مصطفی بهشتی‌نژاد، سید محمد حسینی بهشتی، محمد مفتح، مرتضی مطهری، حاج سید محمدرضا خراسانی، ملاهاشم جنتی (پدراحمد جنتی)، حاج آقا مهدی امام، ناصری اصفهانی، حسینعلی راشد، مرتضی شمس اردکانی، جلال الدین همایی، سید محمد مبارکه‌ای[۱۱]

برخی نظرات فقهی حاج آقا رحیم ارباب، مخالف با فتوای بسیاری از فقیهان بوده است. [۱۲]برخی از این موارد عبارتند از:

  • وجوب عینی نماز جمعه: او معتقد به وجوب عینی نماز جمعه حتی در عصر غیبت بود و حتی تا اواخر عمر هم آن را ادا می‌کرد.[۱۳] او سال‌ها آن را در منزل و سپس در مسجد گرک یراق و بعدا در مسجد جامع و چندین سال در مسجد درکوشک اقامه می نمود و چون در ماه صفر سال 1368ق مرحوم آقا میر محمّد مهدی سلطان العلماء به امامت جمعه اصفهان منصوب گردید، مرحوم آقای ارباب تا اواخر عمر نمازجمعه را در مسجد قریه گورتان (در سمت مغرب اصفهان در کنار جاده نجف آباد) اقامه می نمود.
  • ارث بردن زوجه از زوج پس از فوت او از تمام ماترک او حتّی زمین بوده است.
  • طهارت اهل کتاب
  • عدم اختصاص زکات به موارد نه‌گانه
  • لزوم پرداخت سهم امام به سادات
  • کفایت غسل از وضو[۱۴]
حاج آقا رحیم ارباب به پیروی از استاد خود جهانگیرخان قشقایی، لباس عادی می‌پوشید و فقط برای نماز عمامه بر سر می‌گذاشت.

روحیات، ویژگی‌ها، و مقام علمی و اخلاقی حاج آقا رحیم ارباب، او را به یک فقیه ویژه در میان فقهای شیعه تبدیل کرده است.خاطرات و روایت‌های بسیاری درباره ویژگی‌های اخلاقی او ذکر شده است؛ از اینکه جذبه معنوی او، همگان را به تکریم و تعظیم وامی‌داشت و سخنان کوتاهش هر کسی را به قبول و اطاعت ترغیب می‌کرد. هرگز با هیچ کس، با لحن تند و خشن سخن نمی‌گفت و همه را با لفظ آقا یا خانم صدا می‌زد.[۱۵]

از نظر اخلاقی یک انسان کامل بود و وجودش از کینه، خودخواهی و تکبّر و طمع خالی بود. نسبت به کوچک و بزرگ تواضع داشت و از ریاکاری و خودنمایی به دور بود و نسبت به همه با حُسن خلق و احترام رفتار می نمود. عدّه زیادی از بزرگان و دانشمندان در محضر ایشان حاضر می شدند و کسب فیض می کردند از جمله استاد بدیع الزّمان فروزانفر که گفته بود: «وقتی به اصفهان می آیم دو قبله دارم یکی آیت اللّه ارباب و دیگری محمّد باقر الفت».

او همچون استاد خود میرزا جهانگیرخان قشقایی هیچ گاه معمم نشد و تنها در هنگام نماز، به دلیل استحباب، شالی را دور سر می‌بست و بعد از نماز آن را باز می‌کرد.

رحیم ارباب، در جریان استقلال الجزایر در سال ۱۳۴۲ شمسی، فتوایی برای کمک به مسلمانان و ملت الجزایر و علیه دولت فرانسه صادر کرد.[۱۶]

وفات

وی نزدیک به یک قرن عمر کرد. این عالم ربانی در اواخر عمر نابینا شد و باقی عمر را به صبر و رضا گذراند و سرانجام رحیم ارباب در روز عید غدیر، ۱۸ ذی الحجه ۱۳۹۶ق (۱۹ آذر ۱۳۵۵ش) درگذشت و پیکرش در تخت فولاد اصفهان نزدیک تکیه ملک به خاک سپرده شد.[۱۷] مادّه تاریخ وفات او را ضمن قطعه ای چنین گفته‌اند:

جبرئیل سر فرو کرد در جمع و گشت تاریخ: «حاج آقا رحیم ارباب ازین جهان برفته»[۱۸]


پانویس

  1. مهدوی، اعلام اصفهان، ج3، ص56.
  2. ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ص ۹۰.
  3. ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۰.
  4. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۷.
  5. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۵.
  6. ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۰.
  7. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۸.
  8. ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۱۳۱.
  9. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۹.
  10. ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۷-۱۰۵.
  11. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۰-۳۵۱.
  12. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۱.
  13. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۲.
  14. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۱-۳۵۲.
  15. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۴.
  16. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۳.
  17. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۶۲.
  18. تاریخ اصفهان (جابری)، ص341؛ سیری در تاریخ تخت فولاد، صص 186 و 188؛ نقباء البشر، ج2، صص 721 و 722؛ الاجازه الکبیره، ص59؛ گنجینه دانشمندان، ج3، ص76؛ میراث اسلامی ایران، ج10، ص107؛ رجال اصفهان (دکتر کتابی)، ج1، صص 450-455؛ مدرس مجاهدی شکست ناپذیر، ص151؛ روزنامه رسالت، شماره 181، 4 تیر 1365، ص4؛ کارنامه همایی، صص 48-51؛ آیین فرزانگی، ج1، صص 53-66؛ ارباب معرفت: اغلب صفحات.

منبع

برگرفته از: مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.