این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
تفاوت میان نسخه‌های «سید محمدحسین بن محمود آزاد خاتون آبادی»
Kh1.nazerian (بحث | مشارکتها) (ایجاد صفحه) |
Kh1.moghadas (بحث | مشارکتها) (درج عکس) |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
'''سیّد محمّد حسین خاتون آبادی''' متخلّص به '''آزاد''' فرزند حاج میرزا محمود بن میر سیّد علی بن میر | {{نیازمند جعبه اطلاعات}} | ||
[[پرونده:Seied MohamadHosein ben Mahmud.jpg|بندانگشتی|350x350پیکسل|سید محمدحسین آزاد خاتون‌آبادی]] | |||
'''سیّد محمّد حسین خاتون آبادی'''(1316ق-1400ق) متخلّص به '''آزاد''' فرزند [[سید محمود خاتون آبادی|حاج میرزا محمود]] بن [[سید علی خاتون آبادی|میر سیّد علی]] بن [[محمدصادق بن محمدرضا مدرس خاتون آبادی|میر محمّدصادق]] بن [[محمدرضا مدرس خاتون‌آبادی|میر محمّدرضا]] بن [[میر ابوالقاسم مدرس خاتون‌آبادی|میرزا ابوالقاسم مدرس خاتون آبادی]]<ref>خاتون آبادی، کلیات آزاد، ص12.</ref>، شاعر ادیب و خوشنویس دانشمند در قرن چهاردهم هجری است. | |||
== | ==زندگی‌نامه== | ||
سیّد محمّد حسین خاتون آبادی در غرّه رمضان 1316ق در اصفهان متولّد شد. | ===ولادت=== | ||
سیّد محمّد حسین خاتون آبادی در غرّه رمضان 1316ق در اصفهان متولّد شد.<ref>خاتون آبادی، اغصان طیبه، ج1، ص263.</ref> | |||
وی در علوم | ===تحصیلات=== | ||
وی تحصیلات خود را از مدرسه حقایق (مؤسس آن مرحوم [[سید محمدبن مصطفی حقایق کشفی|سیدمحمد حقایق]] از سادات داراب شیراز بود و دومین مدرسه از مدارس جدید اصفهان محسوب می‌شد) آغاز کرد و پس از پنج سال به علت تعطیل شدن مدرسه حقایق، در [[مدرسه جده کوچک]] حجره گرفت و به تحصیل مقدمات پرداخت. چند سالی در این مدرسه به تحصیل علوم دینی و ادبی پرداخت و پس از آن عازم تهران شد و مدتی در مدرسه شیخ عبدالحسین و چندی نیز در مدرسه آصفیه، در یکی از حجرات ساکن شد و روزها در مدرسه سیروس به تحصیل علوم جدید پرداخت. پس از آن به نجف اشرف مشرّف گردید و تا اندازه ای فقه و اصول و مختصری حکمت فرا گرفت. | |||
چندی نیز از روی علاقه به تحصیل طب قدیم همت گماشت و در مطب میرزا عبدالباقی حکیم باشی ساکن محله پاقلعه اصفهان، و فرزندش میرزا اسماعیل وثیق الحکماء شاگردی نمود. | |||
وی در علوم انساب، نجوم، علوم غریبه و تاریخ و ادبیات مهارت به سزایی داشت. | |||
===سفرها=== | |||
وی در طول سـی سـال مسافرتهـای فرهنگـی کـه بـا بسیـاری از دانشمندان و اطبـا و حکمـا ملاقـات داشـت، بـه مناسبتهای مختلف از وجود آنها استفاده می نمود. در سال 1322 ش به وطن بازگشت و اوراقی را که جمع کرده بود، دسته بندی نمود.<ref>خاتون آبادی، طب آزاد، ص10.</ref> | |||
==آثار و فعالیت‌ها== | |||
===آثار=== | |||
از ویژگی‌های او خوشنویسی و ذوق ادبی او در خطوط مختلف، به ویژه ثلث است. در همین زمینه حتی قرآن را تا جزء 13 به خط کوفی کتابت کرد و کتاب تاریخ ناصری را در دو جلد در هفتصد صفحه با خط نسخ نگاشت. وی تألیفات زیادی را با خط و تزیینات زیبا به نگارش درآورده است. | |||
همچنین قرآن دیگری به خط ثلث که ترجمه آن و تذهیب و ترتیب صفحات آن را خود انجام داده بود. مرحوم [[احمدرضا غفورزاده ورنوسفادرانی اصفهانی|احمد غفورزاده]] متخلص به طلایی نیز تابلویی از ترجمه فارسی خطبه بدون نقطه حضرت علی (ع) به خط مرحوم آزاد در اختیار داشت که ترجمه آن نیز از مرحوم آزاد و بدون نقطه بود. | |||
کتب زیر از تألیفات اوست: | |||
#[[پرونده:Resale Gangal Mula.jpg|بندانگشتی|250x250پیکسل|رساله جنگل مولی]]«جنگل مولی» در تاریخ و آثار باستانی ایران، تاریخ و جغرافیای ابرقوه، و مطالب متفرقه در رؤس علوم | |||
#«العالم و التّمدّن» در شرح خطبه «نهج البلاغه» راجع به پیدا شدن عالم | |||
#«اغصان طیّبه» در شجره نامه سادات و احوال اعیان و مشاهیر و علماء آنان [کپی آن کتاب در کتابخانه تخصصی تخت فولاد موجود است.] | |||
#«مسائل حساب و هندسه» نهصد و پنجاه مسأله حساب (یک دوره کامل)، سیصد مسأله هندسه (هندسه سطحی) جهت محصّلین مدارس | |||
#«جزوات متفرقه در جفر و هیأت و اعداد» | |||
#دیوان اشعار، شامل قصیده، غزل و تفسیر بعضی آیات و روایات. قسمتی از این اشعار در زمان حیات مؤلف با عنوان «کلیات آزاد» در چاپخانه ربانی اصفهان طبع شده است. | |||
#«جفر جامع» شش جزء | |||
#«طاوس الحرمین» تحقیق پیرامون گنبد عالی در ابرقو | |||
#کتابی ناتمام در «نجوم»<ref>مهدوی، اعلام اصفهان، ج۲، صص 767-765.</ref> | |||
#مقیاسات جدید ایران، تطبیق مقیاسات قدیم با جدید و بالعکس | |||
#راهنمای هیئت و تقویم، در هیئت و تطبیق سالهای قمری، میلادی و شمسی به یکدیگر | |||
#فلسفه احکام، از راه تجربی و علوم طبیعی | |||
#خزینه آزاد، در علوم غریبه | |||
#چنته آزاد، متفرقه | |||
#اغصان طیبه، در نسب نامه سادات و شرح احوال آنها، در دو جلد | |||
#مقام زن در اجتماع، شامل مسائل بهداشتی، طبی، اقتصادی، خانه داری و کلیه امور زنان، در 52 فصل | |||
#تاریخ [[حوزه علمیه امام صادق (ع) اصفهان|مدرسه چهار باغ]]، از آغاز بنای مدرسه و تولیت آن تا عصر حاضر و رقبات موقوفات و درآمد و هزینه آن | |||
#احتیاجات روحی بشر، در اعمال روحی و طریقه آن و گرفتن نتیجه از اعمال | |||
#طب آزاد، در بیماریهای متعلق به یک عضو و ذکر سبب پیدایش، علامت و راه مداوای آن، در 28 فصل | |||
#موسیقی، در پیدایش و دوایر قدیم و جدید و علما موسیقی | |||
#مزرعه آزاد، در سبزی کاری دوره سال، و دستور نگاهداری باغچه سبزی | |||
#تاریخ اصحاب رسّ، در تفسیر آیه « و عاداً و ثمود» ( سورة فرقان، آیة 40) و دستوارات ملهمه و بعضی قواعد | |||
#تاریخ آزاد، شرح حال سلاطین، با جدول هر سلسله و پیدایش صنایع و اختراعات در عصر هر سلطانی، از هخامنشیان و پیشدادیان تا انقلاب اخیر ایران و ظهور سلسله پهلوی. | |||
#هندسه،برای کلاسهای 5و 6 ابتدایی | |||
#نور الابصار، در احوالات امام جمعه های اصفهان و تهران | |||
#تحفه درویش | |||
#شرح نصاب الصبیان<ref>خاتون آبادی، اغصان طیبه، ج1، مقدمه.</ref> | |||
از امتیارات مرحوم آزاد، ثبت حوادثی است که در طی مأموریتهای اداری خود به مناطق مختلف با آنها روبه رو شده است؛ چنانکه هر کدام از آنها را در قالب حکایتی در کتب خود به مناسبت موضوع ضبط کرده است. | |||
وی شعر نیز می سروده و در انجمن های ادبی از جمله انجمن ادبی شیدا در سالهای 1296- 1295 ق (که در روزهای جمعه برگزار می شد) با شعرا و ادبای اصفهان آشنا شد و در این راه از تشویق [[عبدالکریم گزی|آخوند ملا عبدالکریم گزی]] که در این جلسات حضور می یافت، برخوردار گردید. آشنایی با این محافل، روحیه شاعری و ذوق ادبی وی را تحریک کرد و به پیشنهاد مرحوم گزی و تأیید [[عباس خان شیدای دهکردی|میرزا عباس شیدا،]] تخلص «آزاد» را انتخاب کرد. | |||
وی می نویسد: مدتی که در اصفهان اقامت داشتم، بیشتر روزهای جمعه را در این انجمن ( شیدا) شرکت می نمودم و گاهی هم غزل و گاهی قصیده می گفتم، ولی زیاد نه طبعم مایل به غزل بود و نه پیروی می کردم. | |||
در مأموریت ابرقو که برای نمایندگی معارف آنجا منصوب شده بود، دفترچه اشعارش مفقود شد و مدتی از گفتن شعر دوری کرد، ولی بعدها به مناسبت سنین عمر و پیش آمد روزگار، اشعاری را سرود که بخشی از آنها در دفتری به نام« کلیات آزاد » در زمان حیات شاعر چاپ شد. | |||
ابیات زیر اشعار اوست: | ابیات زیر از اشعار اوست: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|گر شبی گیرم به کف زلف نگار خویش را|گویمش شرح پریشان روزگار خویش را}} | {{ب|گر شبی گیرم به کف زلف نگار خویش را|گویمش شرح پریشان روزگار خویش را}} | ||
{{ب|می شود تاراج دین و دل، رَوَد صبر و قرار|بر زبان چون آورم نام نگار خویش را<ref>تذکره شعرای معاصر اصفهان، صص 15-13؛ سیری در تاریخ تخت فولاد، ص114؛ مصاحبه غلامرضا | {{ب|می شود تاراج دین و دل، رَوَد صبر و قرار|بر زبان چون آورم نام نگار خویش را<ref>مهدوی، تذکره شعرای معاصر اصفهان، صص 15-13؛ مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص114؛ مصاحبه غلامرضا نصراللهی با دکتر محمود خاتون آبادی (فرزند محمّدحسین خاتون آبادی) در 28 اردیبهشت 1370ش؛ مهدوی، تخت فولاد یادگار تاریخ، خطی.</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
== | ===فعالیت‌ها=== | ||
او پس از قوانین سخت گیرانه حکومت رضا شاه و ممنوعیت استفاده از لباس روحانیّت و قانون متحدالشکّل شدن لباس، از لباس روحانیّت خارج شده و به تدریس در مدارس اداره فرهنگ مشغول شد. مدّتی مدیر مدرسه فردوسی بود. سپس تدریس در مدرسه جلالیه و مدرسه کازرونی و مدیریت مدرسه خیّام را به عهده گرفت. | |||
==وفات== | |||
وی سرانجام در 19 ذیقعده 1400ق مطابق 7 مهرماه 1359ش در اصفهان وفات یافته و در یکی از حجره های شرقی [[تکیه خاتون‌آبادی|تکیه خاتون آبادی ها]] در [[تخت فولاد|تخت فولاد]] مدفون شد.<ref>مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج1، صص74-72.</ref> | |||
==پانویس== | |||
== پانویس == | |||
<references /> | <references /> | ||
==منابع== | |||
*[[سید مصلح الدین مهدوی|مهدوی]]، سید مصلح الدین، [[اعلام اصفهان (کتاب)|اعلام اصفهان]]، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶. | |||
*مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، [[دانشنامه تخت فولاد اصفهان (کتاب)|دانشنامه تخت فولاد اصفهان]]، ج۱، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، ۱۳۸۹. | |||
[[رده:اعلام اصفهان،ج۲]] | [[رده:اعلام اصفهان،ج۲]] | ||
[[رده:خاندان خاتون آبادی]] | |||
[[رده:شعرای روحانی حوزه علمیه اصفهان]] | |||
[[رده:مدرسین]] | |||
[[رده:نویسندگان]] | |||
[[رده:معاصرین درگذشته]] | |||
[[رده:مدفونین در تخت فولاد]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۷ اردیبهشت ۱۴۰۲، ساعت ۰۰:۴۰
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
سیّد محمّد حسین خاتون آبادی(1316ق-1400ق) متخلّص به آزاد فرزند حاج میرزا محمود بن میر سیّد علی بن میر محمّدصادق بن میر محمّدرضا بن میرزا ابوالقاسم مدرس خاتون آبادی[۱]، شاعر ادیب و خوشنویس دانشمند در قرن چهاردهم هجری است.
زندگی‌نامه
ولادت
سیّد محمّد حسین خاتون آبادی در غرّه رمضان 1316ق در اصفهان متولّد شد.[۲]
تحصیلات
وی تحصیلات خود را از مدرسه حقایق (مؤسس آن مرحوم سیدمحمد حقایق از سادات داراب شیراز بود و دومین مدرسه از مدارس جدید اصفهان محسوب می‌شد) آغاز کرد و پس از پنج سال به علت تعطیل شدن مدرسه حقایق، در مدرسه جده کوچک حجره گرفت و به تحصیل مقدمات پرداخت. چند سالی در این مدرسه به تحصیل علوم دینی و ادبی پرداخت و پس از آن عازم تهران شد و مدتی در مدرسه شیخ عبدالحسین و چندی نیز در مدرسه آصفیه، در یکی از حجرات ساکن شد و روزها در مدرسه سیروس به تحصیل علوم جدید پرداخت. پس از آن به نجف اشرف مشرّف گردید و تا اندازه ای فقه و اصول و مختصری حکمت فرا گرفت.
چندی نیز از روی علاقه به تحصیل طب قدیم همت گماشت و در مطب میرزا عبدالباقی حکیم باشی ساکن محله پاقلعه اصفهان، و فرزندش میرزا اسماعیل وثیق الحکماء شاگردی نمود.
وی در علوم انساب، نجوم، علوم غریبه و تاریخ و ادبیات مهارت به سزایی داشت.
سفرها
وی در طول سـی سـال مسافرتهـای فرهنگـی کـه بـا بسیـاری از دانشمندان و اطبـا و حکمـا ملاقـات داشـت، بـه مناسبتهای مختلف از وجود آنها استفاده می نمود. در سال 1322 ش به وطن بازگشت و اوراقی را که جمع کرده بود، دسته بندی نمود.[۳]
آثار و فعالیت‌ها
آثار
از ویژگی‌های او خوشنویسی و ذوق ادبی او در خطوط مختلف، به ویژه ثلث است. در همین زمینه حتی قرآن را تا جزء 13 به خط کوفی کتابت کرد و کتاب تاریخ ناصری را در دو جلد در هفتصد صفحه با خط نسخ نگاشت. وی تألیفات زیادی را با خط و تزیینات زیبا به نگارش درآورده است.
همچنین قرآن دیگری به خط ثلث که ترجمه آن و تذهیب و ترتیب صفحات آن را خود انجام داده بود. مرحوم احمد غفورزاده متخلص به طلایی نیز تابلویی از ترجمه فارسی خطبه بدون نقطه حضرت علی (ع) به خط مرحوم آزاد در اختیار داشت که ترجمه آن نیز از مرحوم آزاد و بدون نقطه بود.
کتب زیر از تألیفات اوست:
- «جنگل مولی» در تاریخ و آثار باستانی ایران، تاریخ و جغرافیای ابرقوه، و مطالب متفرقه در رؤس علوم
- «العالم و التّمدّن» در شرح خطبه «نهج البلاغه» راجع به پیدا شدن عالم
- «اغصان طیّبه» در شجره نامه سادات و احوال اعیان و مشاهیر و علماء آنان [کپی آن کتاب در کتابخانه تخصصی تخت فولاد موجود است.]
- «مسائل حساب و هندسه» نهصد و پنجاه مسأله حساب (یک دوره کامل)، سیصد مسأله هندسه (هندسه سطحی) جهت محصّلین مدارس
- «جزوات متفرقه در جفر و هیأت و اعداد»
- دیوان اشعار، شامل قصیده، غزل و تفسیر بعضی آیات و روایات. قسمتی از این اشعار در زمان حیات مؤلف با عنوان «کلیات آزاد» در چاپخانه ربانی اصفهان طبع شده است.
- «جفر جامع» شش جزء
- «طاوس الحرمین» تحقیق پیرامون گنبد عالی در ابرقو
- کتابی ناتمام در «نجوم»[۴]
- مقیاسات جدید ایران، تطبیق مقیاسات قدیم با جدید و بالعکس
- راهنمای هیئت و تقویم، در هیئت و تطبیق سالهای قمری، میلادی و شمسی به یکدیگر
- فلسفه احکام، از راه تجربی و علوم طبیعی
- خزینه آزاد، در علوم غریبه
- چنته آزاد، متفرقه
- اغصان طیبه، در نسب نامه سادات و شرح احوال آنها، در دو جلد
- مقام زن در اجتماع، شامل مسائل بهداشتی، طبی، اقتصادی، خانه داری و کلیه امور زنان، در 52 فصل
- تاریخ مدرسه چهار باغ، از آغاز بنای مدرسه و تولیت آن تا عصر حاضر و رقبات موقوفات و درآمد و هزینه آن
- احتیاجات روحی بشر، در اعمال روحی و طریقه آن و گرفتن نتیجه از اعمال
- طب آزاد، در بیماریهای متعلق به یک عضو و ذکر سبب پیدایش، علامت و راه مداوای آن، در 28 فصل
- موسیقی، در پیدایش و دوایر قدیم و جدید و علما موسیقی
- مزرعه آزاد، در سبزی کاری دوره سال، و دستور نگاهداری باغچه سبزی
- تاریخ اصحاب رسّ، در تفسیر آیه « و عاداً و ثمود» ( سورة فرقان، آیة 40) و دستوارات ملهمه و بعضی قواعد
- تاریخ آزاد، شرح حال سلاطین، با جدول هر سلسله و پیدایش صنایع و اختراعات در عصر هر سلطانی، از هخامنشیان و پیشدادیان تا انقلاب اخیر ایران و ظهور سلسله پهلوی.
- هندسه،برای کلاسهای 5و 6 ابتدایی
- نور الابصار، در احوالات امام جمعه های اصفهان و تهران
- تحفه درویش
- شرح نصاب الصبیان[۵]
از امتیارات مرحوم آزاد، ثبت حوادثی است که در طی مأموریتهای اداری خود به مناطق مختلف با آنها روبه رو شده است؛ چنانکه هر کدام از آنها را در قالب حکایتی در کتب خود به مناسبت موضوع ضبط کرده است.
وی شعر نیز می سروده و در انجمن های ادبی از جمله انجمن ادبی شیدا در سالهای 1296- 1295 ق (که در روزهای جمعه برگزار می شد) با شعرا و ادبای اصفهان آشنا شد و در این راه از تشویق آخوند ملا عبدالکریم گزی که در این جلسات حضور می یافت، برخوردار گردید. آشنایی با این محافل، روحیه شاعری و ذوق ادبی وی را تحریک کرد و به پیشنهاد مرحوم گزی و تأیید میرزا عباس شیدا، تخلص «آزاد» را انتخاب کرد.
وی می نویسد: مدتی که در اصفهان اقامت داشتم، بیشتر روزهای جمعه را در این انجمن ( شیدا) شرکت می نمودم و گاهی هم غزل و گاهی قصیده می گفتم، ولی زیاد نه طبعم مایل به غزل بود و نه پیروی می کردم.
در مأموریت ابرقو که برای نمایندگی معارف آنجا منصوب شده بود، دفترچه اشعارش مفقود شد و مدتی از گفتن شعر دوری کرد، ولی بعدها به مناسبت سنین عمر و پیش آمد روزگار، اشعاری را سرود که بخشی از آنها در دفتری به نام« کلیات آزاد » در زمان حیات شاعر چاپ شد.
ابیات زیر از اشعار اوست:
| گر شبی گیرم به کف زلف نگار خویش را | گویمش شرح پریشان روزگار خویش را | |
| می شود تاراج دین و دل، رَوَد صبر و قرار | بر زبان چون آورم نام نگار خویش را[۶] |
فعالیت‌ها
او پس از قوانین سخت گیرانه حکومت رضا شاه و ممنوعیت استفاده از لباس روحانیّت و قانون متحدالشکّل شدن لباس، از لباس روحانیّت خارج شده و به تدریس در مدارس اداره فرهنگ مشغول شد. مدّتی مدیر مدرسه فردوسی بود. سپس تدریس در مدرسه جلالیه و مدرسه کازرونی و مدیریت مدرسه خیّام را به عهده گرفت.
وفات
وی سرانجام در 19 ذیقعده 1400ق مطابق 7 مهرماه 1359ش در اصفهان وفات یافته و در یکی از حجره های شرقی تکیه خاتون آبادی ها در تخت فولاد مدفون شد.[۷]
پانویس
- ↑ خاتون آبادی، کلیات آزاد، ص12.
- ↑ خاتون آبادی، اغصان طیبه، ج1، ص263.
- ↑ خاتون آبادی، طب آزاد، ص10.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج۲، صص 767-765.
- ↑ خاتون آبادی، اغصان طیبه، ج1، مقدمه.
- ↑ مهدوی، تذکره شعرای معاصر اصفهان، صص 15-13؛ مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص114؛ مصاحبه غلامرضا نصراللهی با دکتر محمود خاتون آبادی (فرزند محمّدحسین خاتون آبادی) در 28 اردیبهشت 1370ش؛ مهدوی، تخت فولاد یادگار تاریخ، خطی.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج1، صص74-72.
منابع
- مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج۱، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، ۱۳۸۹.