مهدی دولت آبادی

اطلاعات فردی و علمی
نام کامل	میرزامهدی دولت آبادی
شهرت	مهدی
خویشاوندان سرشناس	خاندان سادات حسینی مرعشی
زادروز	1288قمری
تاریخ وفات	14رمضان 1334قمری
مدفن	تکیه صاحب روضات
اساتید	میر محمد تقی مدرس، آخوندکاشی، جهانگیرخان
آثار	جنگی، از اشعار او قطعه ماده تاریخ وفات میرزا ابوالقاسم طرب
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعی	ائمه جماعت، عالم فاضل، ادیب، شاعرو..

ميرزا مهدى دولت آبادى ( 1288 ق-1334ق) فرزند حاج ميرزا هادى دولت آبادى متخلّص به مهدى، عالم فاضل و اديب شاعر اصفهانی در قرن سیزدهم قمری و از خاندان سادات حسینی مرعشی است.

زندگینامه

ولادت

مهدی دولت آبادی چهارمین فرزند فاضل اديب، حاج ميرزا هادى دولت آبادى در ذیقعده 1288 قمرى به دنيـا آمـد .

خاندان

او ازخاندان سادات حسینی مرعشی است که با نه واسطه به قاضی نورالله شوشتری میرسد.جد اعلای او، میرعبد الکریم، صاحب اجازه از محمد بن محمد زمان کاشانی اصفهانی بود.

فرزندان میرزا هادی همه اهل علم و فضل و ادب بودند که اسامی ایشان به ترتیب سن بدین قراراست : میرزا احمد ، میرزا یحیی ، میرزا علی محمد ، میرزا مهدی ، میرزا رضا، صدیقه دولت آبادی.

برادر بزرگ او حاج میرزا احمد، از علمای اهل ادب و فضل و از فعالان سیاسی و اجتماعی بود.

حاج ميرزا يحيى دولـت آبـادی نیز از رجـل سياسـى و علمـى و ادبـى معروف است.

فرزندان

از فرزندان ميرزا مهدى، يک پسر به نام عبدالحسين و معـروف بـه حسـام الـدين دولت آبادى، اديب دانشمند، متولد 1321 قمرى و از فعالين سياسى و ادبى اصفهان بودو مدتى رياست اوقاف و مديريت مدرسه صارميه اصفهان را بر عهده داشت.

تحصیلات

ميرزا مهدی ابتدا تحصيلات مقدماتی خود را تحت مراقبت پدر، ميرزا هادی، در دولت آباد آغاز کرد و بعداً در ملازمت وی که برای تحصيلات عاليه دينی و فلسفی عازم عتبات گشته بود؛ چند سالی در آنجا تحصيل کرد. ديری نپائيد که خود از دانشمندان سرشناس اصفهان گرديد. فقه و اصول را در محضر مير محمدتقی مدرس، تا نيل به درجه اجتهاد، فرا گرفت. او همچنين از سید صدرالدين عاملی، شيخ شريعت اصفهانی در کربلا و نجف اجازه اجتهاد دريافت کرد.

علوم عقلی، ادبی و حکمت را نزد استادان بزرگ اصفهان و پیش از آن در تهران از استاد نامدار، در آنجا فرا گرفت و در تهران و اصفهان به شهرت و جامعیت علمی رسید.

اساتید

او در كسب علم از محضر اساتید بزرگی بهره برد ازجمله:

1. ميـرمحمدتقى مدرس
2. آخوند كاشى
3. جهانگيرخان
4. سید ابوالحسن جلوه.

آثار و فعالیت ها

آثار

از آثارش جُنگى است در متفرّقات ادبى و تاريخى كه بخط شيواى خود نگاشـته و در نزد اولادش محفوظ است.

از اشعار او قطعه ى ماده تاريخ وفات ميرزا ابوالقاسم طرب مى باشد:

از اين جورى كه از چرخ كهن رفت		نمى دانم چه بـر اهـل سـخن رفـت
***
يگانـــه گـــوهر دريـــاى دانـــش		طرب پـور همـا اسـتاد فـن رفـت

فعالیت ها

اسـتاد همـايى او راعالم فاضل و اديب و شاعر متخلّص به مهدى معرفى مى كند .میرزا مهدی خط شكسته را در نهايت خوش مى نوشته است.

او به امامت جماعت مسجد قراولخانه اشتغال داشته است و در کنار ديگر وظايف روحانیت، هيچ گاه از معاشـرت و مصـاحبت فضلا و ارباب شعر و ادب غفلت نمى ورزيد و به همـين مناسـبت بـا طـرب و سـها دوستى مؤكد و الفت و مودت صميم داشت.

یکی دیگر از فعالیت های میرزا مهدی شرکت در انجمن معارف اصفهان بود. از اعضای این انجمن همچون: « جناب میرزا رضا خان، جناب آقای سید العراقین، جناب آقای شیخ الملک، جناب آقای محاسب الدوله، آقای محمد رضا میرزا، آقای ا لملک آمیرزا مهدی دولت آبادی، آقای احتشام الملک، آقای ناظم الاطبا، آقای میرزا فتح الله خان وزیر، آقای میرزا نورالدین مامقانی » را می توان نام برد.

فعالیت سیاسی

میرزا مهدی در نهضت آزادی مشروطیت ایران با برادران خود چه در اصفهان و چه در تهران فداکاریها نمود. از آن جمله می توان از شرکت او در تجلیات اندیشه نو و تشکیل اولین هسته انقلاب مشروطیت اشاره کرد. در این باره مهدی ملک زاده می گوید:

« رهبران آزادیخواهان که از دیر زمانی با هم سروسری داشتند و در مجامع سری گرد هم جمع می شدند، با همان حس سیاسی موقع را مناسب دیدند که این گروه منزوی و منفرد و بی سر و سامان را گرد هم جمع کرده و بر طبق اساسنامه ای که تهیه کرده بودند؛ شروع به فعالیت اجتماعی نمایند ». در میان آن همه طرفدار حدود شصت وچند نفر را انتخاب کردند و یک کنگره عمومی تشکیل دادند. در روز ربیع الاول 1322ق دعوت صورت گرفت و تمام افرادی که نام پر افتخارشان در این نامه ملی ضبط شده، در راه مشروطیت و به دست آوردن آزادی فداکاری نمودند و انحرافی در راهی که در پیش گرفته بودند؛ پیدا نشد و لکّه خیانتی، دامن پاک آنها را آلوده نکرد. نام بعضی از آنها به این قرار است: ملک المتکلمین، جمال الدین واعظ، یحیی دولت آبادی، حاج میرزا مهدی و میرزا علی محمد دولت آبادی و ... . »

سیره اخلاقی

جهات اخلاقی و حسن معاشرت و اهتمامش در پرسش از مردم و نوازش اهل علم، اعجاب انگیز و تحسین آمیز بود. در میان اقرانش به جودت فهم و وفور عقل و سماحت طبع و حسن ذوق و نیک محضری و تجلی به صفات و ملکات فاضله اخلاقی شناخته می شد.

وفات

وی در 14 رمضان المبارک 1334ق در پى ابتلا به مرض حصبه وفات يافت و در تكيـه صاحب روضات مدفون گرديده است.

منابع

• لطفی، عليرضا، (حامد اصفهانی)، تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان  : معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان،1390.
• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج2، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.