این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
علی محمد بن محمدعلی اژه‌ای
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
ميرزا على محمد اژه‌اى(1266ق- 1332ق) متخلّص به«شريفى» عالم فاضل و فقيه و شاعر قرن سیزدهم قمری است.
زندگی‌نامه
ولادت
ملا علی‌محمد در سال ۱۲۶۶ قمرى در اصفهان ديده بـه جهـان گشـود.
خاندان
وی فرزنـد ملّـا محمـدعلى بـن ملّـا عبداللّه و از اعقاب ملّا على اكبر اژه‌اى عالم و عارف معروف می‌باشد.
به نوشته معلّم حبيب آبادى، فرزندان چندى ذكوراً و اناثاً از او بازماند كـه از آن جمله حاجى ميرزا محمدحسين است كه از علماى عصر در اصفهان و به جاى وى امامت مسجدعلى را داشته است».[۱]
تحصیلات
آیت الله میرزا علی محمد اژه ای تحصيلات خود را در عتبات عاليات گذراند. وی در شرح کوتاهی که در پایان رساله نماز شب جدش درباره نحوه تحصیلات خود افزوده است چنین می نویسد:
مخفی نماند به سن هیجده سالگی بودم، شبی به خامس آل عبا حضرت سید الشهداء ارواح العالمین فداه به این دو سه بیت مالتجی شدم که موفق گردم به نجف اشرف؛ همانا مقرون به قبول گردید، طولی نکشید مشرف شدم.
سر چو نهادم بر آستانش گفتم خوشتر از این گوشه پادشاه ندارد مدت نه سال در آن ارض اقدس، با وجود فقد اسباب ظاهریه، موفق به زیارات مخصوصه و تحصیل علوم دینیه گردیدم. چه عنایتها دیدم و چه فیضها بردم!
تو مگو ما را بدان شه بار نیست با کریمان کارها دشوار نیست[۲]
وی پس از نیل به مقام اجتهاد و مراجعت از نجف اشرف، در اصفهان به امامت جماعت در مسجد علی و تدریس پرداخت و نیز محل مراجعات مردم در امور شرعیه بوده است.
اساتید
از اساتید وی در نجف و اصفهان عبارتند از:
- علّامه ملا محمد فاضل ایروانی(نجف اشرف)
- شیخ محمد باقر مسجد شاهی(اصفهان)[۳]
جایگاه
جایگاه سیاسی
آیت الله میرزا علی محمد اژه ای از روحانیانی بوده است که نسبت به مسائل و مشکلات اجتماعی و سیاسی مردم زمان خود بسیار حساس بوده و واکنش نشان می داده است. در شکوائیه‌ای که در پایان نسخه ای از مجموعه مذکور با خط نستعلیق زیبا نوشته است وضع نا بسامان اقتصادی مردم اصفهان را در سال 1330ق با این عبارات گزارش می کند:
« وقد جلسنا فی بیتنا مغمومین وقعد نا فی دارنا مهمومین لاجل فقدان النقود و اعراض الفلوس، و اقبال العیدالنیروز، و ازدحام الفقراء مع کثرتهم، و قلۀ رحم الاغنیاء مع قلتهم، و کساد السوق الکسبه، و غلا قیمه الحبر و الحنطه . لأن ثمن المنّ بمنّ الشاهی من الحنطه صار اربعۀ عشر شاهیا، بل بوزن ستۀ عشرشاهیا، مع قلته و ندرته بعد ما کانت... شاهیات فی حکومۀ ظل السلطان اللهم ارحم الفقراء بحق فاطمۀ الزهراء و....1330ق».[۴]
همچنین از شواهد تاریخی چنین بر می آید که حکم تحریم تنباکو در اصفهان برای نخستین بار از جانب آیت الله آقا میرزا علی محمد اژه ای صادر شده است. مرحوم سید مصلح الدین مهدوی درباره نحوه برخورد علمای اصفهان در واقعه رژی چنین می نویسد:
علماء اصفهان جلسه مشورتی تشکیل دادند و درباره طرز برخورد با قضایا شور نموده و به این نتیجه رسیدند که باید شدت عمل نشان داد لهذا مرحوم آقا نجفی برای مقدمه سازی به دو نفر از نزدیکان خود که هر دو عالم و فقیه و مجتهد و در آن زمان از علماءدرجه دوم و سوم اصفهان به شمار می رفتند پیشنهاد کرد که حکم به حرمت استعمال دخانیات کنند. مرحوم میرزا علی محمد اژه‌ای ( در آن زمان 41 ساله) و حاج آقا منیر بروجردی برای اولین بار اعلان تحریم تنباکو نموده و از طرف مرحوم حاج میرزا هاشم امام جمعه از شهر به تخت فولاد تبعید و نفی بلد شدند... . حکم تحریم تنباکو از طرف این دو عالم مجاهد و بزرگوار و سپس حکم تحریم از طرف آقا نجفی و دیگر علمای اصفهان(مرحوم ثقة الاسلام و مرحوم آخوند ملا محمد باقر فشارکی) و ورود مرحومین اژه ای و بروجردی به سامرا همه قبل از ارسال نامه سید جمال الدین اسد آبادی جهت جذب میرزای شیرازی اعلی الله مقامه می باشد.[۵]
آثار
وی مؤلف مجموعه ای در آداب و اخلاق است که در آخر رساله نماز شب جدش مولی علی اکبر اژه ای که به همت میرزا علی محمد در سال 1328ق به چاپ رسیده، آورده است.[۶] همچنین دارای آثاری در فقه و اصول است.
او دارای طبع شعر بود و این ابیات از اشعار اوست که بر نسخه ای از شرح نهج البلاغه از ملا فتح الله کاشانی که تاریخ آن 12 صفر 1329ق است و نیز در آخر رساله نماز شب جدش آورده است:
| خــدايا بــه حــق بنــى فاطمــه | مــرا بــا خــودت آشــنايى بــده | |
| كه خرسند باشم بـه وقـت رحيـل | مرا دستگيرى كـن اى مـن دخيـل | |
**** | ||
| همه عمر ضايع چـون مـن كـرده‌ام | ز اعمـــال و كـــردار شـــرمنده‌ام | |
| بـــه حـــقّ حقانيتـــت اى خـــدا | كنى رحم بـر مـا بـه هـر دو سـرا ».[۷] [۸] | |
وفات
او در سن 65 سالگی در شب دوشنبه دوازدهم ماه صفر سنه 1332ق در اصفهان وفات کرد و در تخت فولاد پایین سکوی قبر پدرش، در تکیه خواجویی با دو قدم فاصله دفن شد.[۹]
پانویس
- ↑ معلم حبيب آبادى، مكارم الآثار، ج5 ، ص183.
- ↑ اژه ای، رساله نماز شب، ص262.
- ↑ مهدوی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ج1، ص439.
- ↑ اژه ای، رساله نماز شب، ص265.
- ↑ مهدوی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ج1، ص439.
- ↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج2، ص842؛ مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد اصفهان، ص66.
- ↑ اژه‌اى، رساله‌ى نماز شب، چاپ سنگى.
- ↑ لطفی، تدکره شعرای تخت فولاد، ص۳۳۴؛ حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج2، صص253-252.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج1، صص165-163.
منابع
- لطفی، عليرضا (حامد اصفهانی)، تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان: معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۹۰.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.