محمود مقتدایی

محمود مقتدایی

محمود مقتدایی، ( 1317ق-1384ق) فرزند میرزا علی، عالم فاضل، داماد آقا جمال الدین کلباسی، بوده است. وی سال ها به امامت جماعت و حل مشکلات مردم می پرداخت.

زندگی نامه

ولادت

وی در 29 اسفند 1278ش/1317ق در خوراسکان اصفهان دیده به جهان گشود.

خاندان

پدرش از علما و بزرگان خوراسکان و فردى عابد، زاهد و سالک بوده است. میرزا على دائم الذکر و همواره زبانش مترنم به اذکار و اوراد شرعیه بوده، به طورى که هیچ گاه و در هیچ حالتى، از آن غافل نبوده است. وى در زادگاهش از دنیا رفت و در امام زاده اسحاق خوراسکان مدفون گردید.

پدر میرزا على، ملا محمدباقر معروف به آخوند نیز از بزرگان اهل معنى و زهد و تقوى بوده و کرامتى نیز از ایشان، پس از فوتش نقل شده است. نقل مى کنند که به هنگام تعمیر امام زاده اسحاق بن موسى بن جعفر، علیهم السلام، ناگهان سقف یکى از قبور خراب شده و پیکر ملامحمدباقر پیدا مى شود. بلافاصله چند نفر به نزد حاج شیخ محمود مقتدایى آمده و به ایشان خبر مى دهند که در جریان تعمیر امام زاده، قبر آخوند خرابى پیدا کرده و جنازه کاملاً سالم مشهود است.

ایشان به همراه چند تن از جمله فرزند خردسالش(شیخ مرتضی مقتدایی) به امام زاده مى روند و حاج میرزا محمود به همراه افرادى که براى دیدار قبر رفته بودند، مى بینند که جنازه آخوند حتى رنگ حناى محاسن ایشان هنوز تر و تازه است.

تحصیلات

حاج میرزا محمود مقتدایى که در خاندان علم و زهد و تقوى، تربیت یافته بود، نزد علما و بزرگان اصفهان به تحصیل علم پرداخت و به ویژه از محضر میر سید محمد مدرس نجف آبادى استفاده بسیار برد و موفق به کسب اجازه اجتهاد از استاد خود گردید که متن اجازه نامه به دست خط مبارک استاد نزد فرزند مجاز، موجود است.

از حاج شیخ مرتضى اردکانى - از بزرگان علماء و مدرسین حوزه علمیه اصفهان و از بهترین مدرسین کفایه الاصول در دوران اخیر- که با میرزا محمود مقتدایى در درس میر سید محمد نجف آبادى، هم مباحثه بوده اند، نقل شده است که فرمود: حاج میرزا محمود، فردى با استعداد بسیار قوى و همچنین پرکار بوده و مطالعه و تحقیق بسیارى مى نموده است.

از دیگر اساتیدش در اصفهان شیخ محمدرضا نجفی مسجد شاهی را می توان اشاره کرد. همچنین اندکی نیز در قم از محضر حاج شیخ عبدالکریم حایری استفاده نمود.

ازدواج

نکته شایان توجه دیگر درباره حاج میرزا محمود، جریان ازدواج ایشان با دختر حاج میرزا جمال الدین کلباسى است. میرزا محمود براى خواستگارى از دختر حاج میرزا جمال، عموزاده ایشان یعنى حاج میرزا رضا کلباسى- از فقها و حکما و مدرسین نامدار حوزه هاى اصفهان و مشهد مقدس، متوفى به سال 1338 ق و مدفون در حرم رضوى - را واسطه این کار خیر مى کند. حاج میرزا رضا نزد حاج آقا جمال رفته و شروع به بیان اوصاف اخلاقى و درجات علمى میرزا محمود مى نماید و حاج آقا جمال با شنیدن ویژگى هاى پسندیده میرزا محمود، بدون هیچ مضایقه اى، با این پیوند موافقت کرده و با مهریه بسیار اندکى حاجیه خانم فاطمه کلباسى را که خود، اهل علم و تقوى و تهجد و درستکارى بوده، به عقد میرزا محمود در مى آورند.وضعیت زندگى میرزا محمود و خانواده اش، بسیار ساده و بى آلایش و پائین تر از حد متوسط آن زمان بوده است.

از ایشان یک فرزند پسر و یک دختر به جاى مانده است. پسر ایشان حاج شیخ مرتضى مقتدایى هستند.

فعالیت ها

وی در زمانى که به دستور رضاخان، قانون متحدالشکل بودن لباس وضع گردید و عمامه از سر روحانیت برداشته شد، داراى جواز استفاده از لباس روحانیت بوده است. در آن زمان، از سوى اداره فرهنگ، امتحانات بسیار دشوارى از روحانیون گرفته مى شود و هر چند بناى ممتحنین بر آن بود که کسى پذیرفته نشود، اما در صورتى که فرد از این آزمون سخت، نمره قبولى مى آورد، به او برگه اى داده مى شد که از آن به جواز مدرسى تعبیر مى کردند و شخص با داشتن این برگه علاوه بر فعالیت هاى اجتماعى اش اجازه تدریس و پوشیدن عمامه و اشتغال را داشت. حاج میرزا محمود مقتدایى که توانسته بود این امتحان را با موفقیت پشت سر گذراند، از معدود کسانى بود که برگه جواز را دریافت نمود و در آن زمان در شهر اصفهان، ظاهراً کمتر از ده نفر از روحانیون داراى این جواز بوده اند. این برگه جواز در اسناد و مدارک خانوادگى محفوظ مانده است. با این حال، ایشان از شهر به روستاى خوراسکان، محله پزوه که زادگاه ایشان بود مهاجرت کرد و در آن محل به جماعت و منبر و امور شرعى و عرفى ارباب رجوع، اشتغال داشت.

مراجعات روزانه به او زیاد بوده، به گونه اى که برخى مراجعان، سؤالات دینى و مسائل شرعى مطرح مى کرده اند و برخى براى پرداخت وجوهات و حساب سال و عقد نکاح و حتى اختلافات و نزاع هاى خانوادگى و غیره و تصدیق معاملات - که آن موقع پس از امضاء و تأیید ایشان به منزله سند رسمى و داراى اعتبار تلقى مى شد - مراجعه مى کردند.

از دیگر ویژگى هاى حاج میرزا محمود مقتدایى این بوده است که به هیچ وجه از سهم امام و وجوهات شرعیه در زندگى خود و خانواده اش مصرف نمى کرد؛ چنان که فرزند ایشان نقل مى کند که: «زمانى، ایشان نیاز به پول خرد داشت، یک اسکناس پنج تومانى به من داد تا خُرد کنم و این در حالى بود که دیدم در کیف پولشان، اسکناس هاى یک تومانى و بیست ریالى موجود است. پرسیدم: چرا از این ها بر نمى دارى؟ فرمود: این ها سهم مبارک امام است، من تصرف نمى کنم».

گفتنى است که از حاج میرزا محمود مقتدایى، جزواتى در فقه که تقریرات درس خارج فقه استادش آقا میر سید محمد مدرس نجف آبادى بوده، باقى مانده است.

وفات

حاج میرزا محمود سرانجام در روز سه شنبه 22 جمادى الاولى 1384ق/ 7 مهر 1343ش بدرود حیات گفت و در جوار تربت پدر همسرش حاج میرزا جمال الدین کلباسى، داخل بقعه کلباسی، مدفون گردید.

منبع

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.