یحیی مدرس بیدآبادی

آقا ميرزا يحيى مدرس بيـدآبادى فرزنـد ميـرزا محمداسـماعيل ، عالم فاضل و اديب شاعر متخلّص بـه يحيـى می باشد.

آقا ميرزا يحيى مدرس بيـدآبادى( 1254ق - 1349 ق ) فرزنـد ميـرزا محمداسـماعيل، از احفـاد مـلا محمدباقر محقّق سبزوارى، متخلّص بـه يحيـى عالم فاضل و اديب شاعر اصفهانی در قرن چهاردهم قمری است.

زندگی نامه

ولادت

وی در حدود سال 1254یا 1255ق در کربلا متولد شد.

خاندان

پدر وی میرزا اسماعیل در سال 1310ق فوت نمود. وی از نژاد ملا محمّدباقر محقّق سبزوارى است که از طرف مادر هم به آقا محمّد بیدآبادى عارف مشهور مى‏ پیوندد.

تحصیلات

وی تا 16 سالگى در عتبات عالیات علوم مقدّماتی را نزد شیخ محمّدباقر همدانی و فقه و اصول را از محضر شیخ انصاری یاد گرفت. در 16 سالگی با پدر و تمام خاندان به اصفهان آمده و در مدرسه میرزا حسین به تحصیل پرداخت و از اساتید خود به اجازه روایتی نائل آمد.

او در كليـه ى علـوم ادبيه و فقـه و اصول استاد و در انواع حكمـت از اشـراقى و مشـايى و رياضـى يگانـه ى دوران و مخصوصاً در علوم غريبـه و فلكيـات متبحر و متخصص بودو پـس از سالها فراگيرى علوم، حـوزه ى درسـى نزديک منزل خـود جنـب مسجدسـيد داير كرد.

اساتید

وی در اصــفهان و نجــف از محضــر علماى بزرگى چـون:

1. شـيخ انصـارى
2. شـيخ محمدباقر مسجدشـاهى
3. شـيخ محمدباقر واثق همـدانى
4. آقـا ميـرزا محمدهاشــم چهارســوقى
5. ميــرزا محمدباقر صاحب روضـات
6. آخونـد كاشى بهره‌مندگرديد.
7. علوم غريبه را از ملاهادى سـدهى فراگرفـت.

شاگردان

برخی از شاگردان حاج میرزا یحیی عبارتند از:

1.سیّد ابوالحسن اصفهانی

2.سیّد ابراهیم پوده­ای متخلص به سرّی

3.سیّد ابوالقاسم اعظم واقفی نطنزی

4.سیّد حسن چهارسویی

5.سیّد محمّدحسن روضاتی

6.سیّد محمّدحسین ملاذ روضاتی

7.حسن وحید دستگردی

8.شیخ عباسعلی ادیب

9.حاج میرزا عبدالعزیز غروی نطنزی نظام­العلماء

10.میرزا علی مشفقی

11.شیخ غلامحسین یزدی ­آبشاهی

12.عبدالصمد بن حسین محلاتی

13.میرزا محمّدعلی هاتفی نطنزی.

فرزندان

وی دارای دو فرزند پسر به نام های آقا میرزا محمدحسین مدرس زاده و آقا میرزا محمدمهدی مدرس زاده و سه دختر بوده است.

آثار

از آثارش می­توان کتاب «مرآت­المصنف» در احوال مؤلف کتاب «انیس­اللیل» علّامه میرزا محمّدرضا کلباسی و دیگر «دیوان اشعار» نزدیک 6 هزار بیت، می باشد  

وی به عربی و فارسی شعر می­­گفته و به خصوص مراثی او مورد توجه مداحان و مرثیه سرایان بوده، هر روز به منزل او می آمدند و در دفتر بیاض های خود آن را می خوانده و تقریباً چندین سال مرثیه خوانی در اصفهان منحصر به اشعار او بود.

مداحان هر روز به منزل وى رفته و در دفاتر و بياض‌هـاى خـود اشـعار او را ثبت مى‌كرده‌اند تا در مجالس روضه از آن بهره بگيرند. و چندين سال مرثيـه خـوانى در اصفهان منحصر به اشعار او بوده است.

از اشعار اوست كه در نعت حضرت اميرالمؤمنين على عليه‌السلام سروده است:

ساقيا خيز كـه چـون وادى ايمـن شـده كِشـت		جلوه‌گر چون يـد بيضـاى كلـيم اسـت كنشـت
***
اى رخ كعبــه و خالــت حَجَــر، ابــروت حطــيم		در منايـــت بـــه تمنّـــاى مقـــام ابـــراهيم
**
دســت فيـاض خــدا صــهر نبــى زوج بتــول		حــامى ملّــت و مبنــاى فــروع، اصــل اصــول
قاصــر از درک صــفاتش شــده آراء عقــول		بـــه ثنـــاخوانى او آمـــده يحيـــى مشـــغول

فعالیت ها

وی در مدرسه میرزا حسین متجاوز از ده سال اشتغال به تدریس صرف، منطق، معانی، بیان، بدیع، رجال، اصول، فقه، نجوم، حساب و غیره داشته و در اواخر عمر در منزلش نزدیک مسجد سیّد در محلّة بیدآباد تدریس مى‏ نمود و طلاب به درسش حاضر مى ‏شدند و چندین نفر از بزرگان از مجلس درس او بیرون آمدند. با همه فضائل و کمالات، در سخن­سرایى به مرتبه‏اى بلند نایل، و از معاریف شعراى عصر خود بوده، و اقسام اشعار خصوصاً قصیده و مخمّس و مسمّط و غیره را غالباً به سبک میرزا جیحون یزدى، به غایت زیبا و دلربا مى­‏سرود و در مجالس مدّاحى و مصیبت شرکت می­ کرد. او براى تحصیل معاش همواره به تحریرات شرعیّه اشتغال داشت، و در خانه خود بدان کار همّت مى‏ گماشت   و همچنین چهل سال در مدرسه میرزا حسین در بیدآباد تدریس می نموده است .

سیره اخلاقی

مرحوم ميرزا على مشفقى در مقدمه‌ى ديوان اشعار مدرس در مورد خصوصيات اخلاقى او مى‌نويسد:

داراى اخلاق حميده و صفات پسنديده بود و با وجود اينكه علامه‌ى دهر و جامع فضل و كمال بود هيچگاه در صدد شهرت و دكّاندارى نبود و با خلوص نيت و عقيده بيشتر همّ خود را صرف سرودن اشعار در مدح و مصيبت پيامبر و اهلبيت مطهـرش عليهم‌السلام مى‌نمود.

وفات

وی سرانجام در پنجم ذيقعده الحرام 1349 هجرى قمـرى وفـات يافـت و در صـحن تكيه‌ى ميرزا رفيعا در تخت فولاد مدفون گرديد كه اكنون اين تكيه جـزو اراضـى فرودگـاه (پايگـاه هوایی بدر سپاه) است. متأسفانه هنگام احداث فرودگاه قـديم اصـفهان مـزار ايـن شاعر وارسته را از بين بردند.

معلم حبيب‌آبادى ماده‌تاريخ وفاتش را چنين سروده است:

پـــى تـــاريخ ســـال او معلـــم		به جـايى بـد ز اهـل علـم محشـون
كه داخـل شـد يكـى ناگـاه و گفتـا		«حيــات از مــرگ، يحيــى يافــت

منابع

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.
• تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان: معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، پژوهش و تألیف علیرضا لطفی(حامد اصفهانی)،اصفهان:سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، 1390، ص 723.