محمدحسین مدرسی اسفه ای

محمد حسین مدرسی اسفه ای

میرزا محمّدحسین مدرسی(1279ش-1402ق)، فرزند ملّا حیدرعلی اسفه ای شاعر طبیب دانشمند ادیب فاضل و از پزشکان قدیم که طبّ جدید نیز آموخته بود ، دارای طبع شعر نیز بود در اشعار "قانع" تخلّص می نمود.

زندگی نامه

ولادت

میرزا محمدحسین، از پزشکان قدیم که طب جدید نیز آموخته بود. در سال 1279ش در اسفه از توابع شهرضا متولد شد.

خاندان

جدش حاج محمدحسین از کشاورزان عمده و اخیار و امنای عصر بوده و با شهرت در تقوا و سخاوت زیست نموده و قبرش در تخت فولاد نزدیک علامه فاضل هندی است. پدرش ملا حیدر در بزرگی به تحصیل علوم و معارف پرداخت و جهت تکمیل تحصیلات حدود 20سال در اصفهان و نجف اشرف از محضر اساتید آن عصر از جمله آخوند کاشی، جهانگیرخان قشقایی و سید محمدکاظم یزدی و غیره استفاده نمود و عمر خود را در امور دینی و خدمات مذهبی طی نمود و در حدود شصت سالگی در سفر دومش به ارض اقدس رضوی در دهه فاطمیه سال 1341ق فوت و همانجا دفن گردید.

تحصیلات

محمدحسین مدتى در شهرضا در خدمت پدرش و چندی در دبستان، تحصیل فارسی و عربی نمود و در اصفهان در مدرسه صدر و جده کوچک و مدرسه چهارباغ به کسب علوم ادبى و دینى پرداخت و نزد دایی خود عالم مجاهد آقامیر سیّد حسن مدرس به تحصیل پرداخت و پس از مهاجرت دایی خود به تهران، او نیز به تهران رفت و در مدرسه عالی سپهسالار نزد او به تلمّذ مشغول شد. امّا پس از تبعید مدرس به کاشمر، به اصفهان بازگشت.گاهی در منزل به تدریس اصول، شرایع و اسفار می پرداخت.

به طور غیر رسمی دروس جدید را در دبیرستان گلبهار تا حدود متوسطه فرا گرفت. سپس نزد استادان بزرگی علم طب را آموخت.

اساتید

وی از اساتید بزرگی بهره برده از جمله:

1. میرزا ابوالقاسم ناصرحکمت
2. میرعلائی
3. میرزا محمدطاهر تنکابنی
4. سید ابوالقاسم کاشانی و
5. لواسانی
6. شهید سید حسن مدرس .

فعالیت ها

از سال 1320ش به سمت طبابت در وزارت بهداری استخدام شده و در بهداری شهرضا به طبابت پرداخت. وی طبیبی دیندار و مردمی، دانشمندی وارسته و به فضائل و کمالات آراسته بود.

در سال های آخر عمر در اصفهان ساکن گردید،در ادبیات فارسی و عربی استادی مسلم بود و به عربی و فارسی شعر می سرود.

از اشعار اوست:

ای کاش شب نبود که چشمم رود به خواب		یا بود دیده ای که دهد خواب را جواب
هرچند خواب مردم بیدار دل نکوست		بیداری من است نکوهیده تر ز خواب
دنیا که نیست غیر سرابی به هوش باش		کز بهر این سراب نگیرد تو را سراب

"قانع" اشعار زیر را در شهادت دایی خود مجاهد شهید آیه اللّه سیّد حسن مدرس سروده است:

دریغ و افسوس که رفت از جهان		نادره ای به زهد عدیم المثال
مدرس نابغه سیّد حسن		آن حسنی خلق و حسینی خصال

وی علاقه و محبّت شدیدی نسبت به امام حسین (علیه السلام)داشت و این آخرین شعر اوست:

گر ز پیری به جهان از همه چیز افتادم		شکر جاوید که یاد تو نرفت از یادم
پیر و فرسوده اگر گشته ام از عمر دراز		چون جوانی به هوای تو بود فریادم
همه پیران به وصال تو جوان می گردند		تا کی این آتش هجران بکند بنیادم

آثار

1. اربعین قانع

2. دیوان قانع (سوانح)

در سال 1349ش به وسیله کتابفروشی ثقفی منتشر شده است.

3. ره آورد قانع، شرح زیارت جامعه منظوم که در اصفهان به چاپ رسیده است.

4. شجره طوبی، منظوم و منثور که در سال 1339ش در شهرضا چاپ شده است.

5. افسانه اسفه ای منظوم و مثنوی که در سال 1330ش در شهرضا چاپ شده است.

6. شرح زندگانی شهید مدرس (دائی مؤلّف) خطی

7. مستطرفات

8. توسلیات

9. آداب الزیاره

10. محرم نامه

11. سوانح قانع

12. فواتح قانع

13. منار الانوار

14. اختران تابان

15. الانتقاد فی نهج الارشاد یا "نسخه نوش دارو" در نقایص مجالس ترحیم و تعزیت و مدارس تعلیم و تربیت.

این کتاب به خط سیّد علی میرطلائی شهرضایی در سال 1343ش در 140 صفحه به چاپ رسیده است. آیه اللّه شیخ محمّد رضا مهدوی شهرضایی تقریظی بر آن مرقوم داشته که در آغاز آن چاپ شده است.

16- «پند پدر به پسر در پیدایش و بازگشت»

وفات

این پزشک باایمان در روز 5 رجب سال 1402ق در اصفهان به سنّ قریب به 75 سالگی وفات یافت و در تکیه فاضلان واقع در تخت فولاد مدفون شد.

سنگ نوشته مزارش چنین است:

آرامگاه مرحوم حاج محمّد حسین مدرّسی اسفه فرزند مرحوم ملّا حیدر پزشک عارف و شاعر فرزانه متخلص به "قانع" که در سال 1279شمسی متولد و در عصر پنجشنبه 1361/2/9 ندای حق را لبیک گفت و از او ده جلد کتاب که اکثرا در مدح و منقبت چهارده معصوم است به یادگار مانده است.

منابع

• مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.
• قاسمی، رحیم، گلزار فضیلت: مشاهیر تخت فولاد اصفهان (تکیه فاضل هندی)، اصفهان، ناشر کانون پژوهش، چاپ اول، 1388.