این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
نورالدین محمد حسین مجلسی چهره اصفهانی
این نوشتا برای بهبود کیفیت نیازمند یک تصویر یا عکس است. |
ميرزا محمد حسين بن ميرزا حسن على ملقّب به نورالدين و معروف به مجلسی از علمای فاضل، شـعرا ، اهـل وعـظ و منبر ، روزنامه نگار و آزادی خواه مشروطیت در اصفهان بود. او در اشعار چهره تخلّص می نمود. [۱]
از فرزندانش به میرزا کمال الدین مجلسی(عاکف) و میرزا جمال الدین مجلسی می توان اشاره کرد.
زندگی نامه
ولادت
محمدعلی معلم حبیب‌آبادی در مكارم الآثار سال تولّد محمدحسین را 1274 قمـرى در اصفهان نقل كرده كه سالها در محله ى شمس آباد سكونت داشته اسـت .[۲]
تحصیلات
وی در همین شهر به کسب علم و دانش پرداخت و چون پدر و اجدادش از تحصیل کردگان و اساتید علوم دینی بودند، او نیز به جرگه آنان پیوست و وارد حرفه وعظ و خطابه شد.
وی مردى خوش محاوره و خوش محضـر بـود و در مدرسه شمس آباد (از بناهاى جدش ميـرزا محمدتقى الماسـى ) امامـت جماعـت داشت.جلال الدین همایی او را از جمله واعظان و شعراى آزاد فكر اصفهان معرفى مى كند و از معاشران او سيد جمال واعظ و ميرزا نصراللّه ملک المتكلّمين و سيد حبيـب اللّـه شاعر روضه خوان متخلّص به اشرف و ميرزا محمود خوانسارى واعظ روضـه خـوان ملقّب به صدرالمحدثين ياد مى كند.
چنان در هزل گويى و هجا قوى بوده است كه عمـوم اشـخاص و بـويژه رقبـا و همكارانش از تيغ زبان او در هراس بوده اندو احياناً دوستان و مصاحبان نزديـك او هم از هجو و مطايبات او بى بهره نبوده اند .دو نمونه از هجويات او را مرحوم همـايى نگاشته است . [۳]
علاوه بر فضايل ذكر شده انواع خطوط نسخ، رقـاع، شكسـته و نسـتعليق را بـه خوبى می نوشت و در تذهيب و كاريكاتور و نقاشى و نقشه هاى بديع بوسيله ى ناخن بر روى كاغذ مهارت داشت.
از اشعار اوست :
| شـنيدم كـه طفلـى بـه عهـد شـباب | گــرو بــرده رخســارش از آفتــاب | |
| ميـــان نكوطلعتـــان طـــاق بـــود | رخــش شــهره شــهر و آفــاق بــود |
آثاروفعالیت ها
آثار
تألیفات او عبارتند از:
- «رساله در توحید»
- «تاریخ فهرست ملل»
- «رساله ای در هیئت و نجوم»
- «کتابی در اخلاق»
- «نثر هزل».
- از جمله آثار و خدمات فرهنگى ديگر نورالدين مجلسى، انتشار روزنامـه «فـرج بعد از شدت» است. كه بعداً نام انجمن بلديه گرفت. مطالب اين روزنامـه عـلاوه بـر مذاكرات انجمن بلديه اصفهان شامل مقالاتى به قلم مـدير روزنامـه در مـورد فوائـد مشروطيت می باشد.[۴]
فعالیت ها
دوران شباب نورالدین، معاصر حکومت ناصرالدین شاه قاجار (1313-1264ق) بود. در این زمان افکار تجددگرایانه و آزادی خواهانه در کشور گسترش یافته و زمینه یک تحول و دگرگونی جدیدی را نوید می داد. وی نیز از این نعمت بی بهره نبوده و سخت تحت تأثیر قرار گرفت.
سید محمدعلی مبارکه ای می نویسد:
«وی به خدمت سید جمال الدین اسدآبادی رسیده و از افکارش در شخص او اثراتی بخشیده شده بود». [۵]
ابتدا در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه که تعدادی از نخبگان و روشنفکران آزادی خواه در اصفهان، مجمعی سری برای تبادل نظرات و روشن کردن افکار مردم و نشان دادن مفاسد دستگاه دولت، تشکیل دادند، از وی نیز دعوت به عمل آوردند و از اینجا او فعالیت های سیاسی خود را آغاز کرد.
این مجمع که به علت فشار استبداد حاکم، مخفیانه و با احتیاط بر پا می شد، از اعضایی چون ملک المتکلمین و سید جمال الدین واعظ و میرزا محمود صدر و میرزا نورالدین مجلسی و سید حبیب الله شاعر روضه خوان متخلص به «اشرف» تشکیل شده بود. [۶]بعد از آن، با شروع حرکتهای مردم برای کسب مشروطیت، ایشان با وعظ و خطابه و با لهجه ای خوش و بیانی شیرین و اشعاری لطیف، محاسن مشروطه و مضار استبداد را به مردم گوشزد و آنان را بیدار و آگاه می نمود.[۷] بعد از پیروزی آزادی خواهان و برقراری مشروطیت در ایران، چندی نگذشته بود که با ایجاد «انجمن بلدیه» در اصفهان، نورالدین به عنوان یکی از اعضاء فعال این انجمن انتخاب شد.
همزمان با آن، تصمیم گرفت خدمات خود را در قالب انتشار روزنامه ای به نام «فرج بعد از شدت» تکمیل کند. این روزنامه که در شعبان 1325ق در اصفهان انتشار می یافت، در چهار صفحه و هر ماهی سه نمره به چاپ می رسید. فرج بعد از شدت پس از سه شماره از شماره چهارم به نام «انجمن بلدیه» تغییر نام پیدا نمود. این تغییر نام به جهت تأسیس انجمن بلدیه اصفهان بود که اعضای آن از وی خواستند در آن، مذاکرات انجمن را درج کند، لذا به این نام موسوم شد. مطالب این روزنامه غیر از مذاکرات انجمن بلدیه اصفهان، که به صورت کامل بیان می شد، شامل مقالاتی به قلم مدیر روزنامه بود درباره فواید مشروطیت و معایب استبداد که معروفترین آن «مناظره مشروطه و استبداد» است. شیوایی قلم و ساده نویسی نویسنده و مدیر آن بر مزیت این جریده افزوده است، به قسمی که هر کسی مطالب آن را درک می کرد.[۸] روزنامه انجمن بلدیه پس از ده شماره در شوال 1325ق به تعطیلی گرائید؛ زیرا نیرالدوله، حاکم وقت اصفهان، با انجمن بلدیه از سر عناد وارد شد و با آنان درگیری پیدا نمود. اعضای این انجمن نیز به طور دسته جمعی استعفا دادند و روزنامه آن نیز دیگر منتشر نشد.
نورالدین از این پس از راه واعظ و خطابه و نوشتن رسایل، به ارشاد و راهنمایی مردم پرداخت.[۹]
وفات
سرانجام نیز پس از یک کسالت ممتد در 73 در 16 اسفند1307ش/15رمضان 1347ق در گذشت. پیکرش را در تخت فولاد اصفهان، تکیه خوانساری به خاک سپردند.
ماده تاریخ وفاتش چنین است:
| رقم زد کلک سینا بهر تاریخش | بجاویدان حیاتی یافت نورالدین |
و همچنین فرزندش میرزا کمال الدین مجلسی متخلص به «عاکف» چنین می گوید:
| رفت از دین مبین یکباره نور | نور از دین مبین یکباره رفت |
پانویس
- ↑ همایی، تاریخ اصفهان، ص177.
- ↑ معلم حبيب آبادى، مكارم الآثار، ج6 ،ص282.
- ↑ همايى، تاريخ اصفهان، تكايا و مقابر، ص179.
- ↑ خضرى، مشاهير مطبوعاتى اصفهان، ص60.
- ↑ مبارکه ای، دانشوران اصفهان، ج5، مخلوط.
- ↑ ملک زاده، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، ج1، ص202.
- ↑ مهدوی، زندگی نامه علامه مجلسی، ج1، ص3610
- ↑ صدر هاشمی، تاریخ جراید و مجلات ایران، ج1، ص296.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج4، صص86-88.
منابع
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.
- لطفی، علیرضا (حامد اصفهانی)،کتاب تذكره شعرای تخت فولاداصفهان: معرفی شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحي شهرداري اصفهان، 1390. ص241