سید مهدی بن سید محمدکاظم نایب‌الصدر

سید میرزا مهدی نايب الصدر فرزند سید محمد کاظم بن سيد على نقى بن سيد علی رضا بن میرزا محمدباقر حسینی عاملی اصفهانی (پیشنماز ) ، عالم فاضل و فقیه مجتهد در قرن سیزدهم هجری در اصفهان است .

زندگی نامه

به نوشته ملا عبدالکریم گزی:

«وی از علما و فضلای ممتازین با اطلاع در علوم و اخبار بوده و در دیانت و تقوی هم معروف و بر اغلب يا كل كتب موقوفه مرحوم جد خود آقا میرزا محمدباقر پیشنماز و غیر آن کتب حاشیه های بسیار نوشته است. »

گزی می نویسد:

«در این سنوات مرحوم حاجی میرزا محمدتقی نقشینه تاجر را که قبرش در اطاق دم تکیه خوانساری هاست، بعضی خواب دیده و پرسش حال نموده، در جواب اشاره به تکیه و قبر مرحوم میرزا محمد مهدی نموده و اظهار نموده که به برکت این بزرگوار و در پناه او آسوده ایم؛ و مرحوم حاجی میرزا محمد تقی مردی بود که آثار خیر بسیار از او ظاهر شد، تعمیر دیوار مسجد مصلی نمود و شبستان آنجا را بنا نمود و با سخاوت بوده هفته و ماه و عید غدیر اینها بــه فقرا احسانها میکرد و صاحب سفره و اطعامات بوده، سیّما در ایام روضه خوانی و دهه عاشورا».

از عالم فاضل خدوم سید احمد فقیه امامی به نقل از پدرشان سید عطاء الله فقیه امامی نقل شده که زمانی تصمیم گرفته میشود که در بقعه تكيه آقا رضی تغییری داده شود و دری از بقعه (مقابل در ورودی تکیه) بـاز کنند و در این هنگام با قبر نائب الصدر برخورد می نمایند و جنازه آن بزرگ مرد تازه و بدون تغییر دیده می شود.

شاگردان

• سيد محمد حسن مجتهد موسوی اصفهانی از ایشان اجازه اجتهاد داشت.

• میرزا زین العابدین شهشهانی مؤلف کتاب «اعراب و تفسیر ست سور من القرآن الكريم» از شاگردان اوست.

آثار

تقریرات فقه و اصول نایب‌الصدر

1- از آثار وی «تقریرات الفقه و الاصول» است که در فقه و اصول به جای مانده است. وی در آن جا از استاد خود با عنوان قال شيخنا دام ظله نام برده است و در بیشتر ابواب فقه خصوصاً وقف، ارث، خمس و بیع مطالبی را بدون نظم و ترتیب خاص و برخی از مواقع در حاشیه با عنوان «فائده» به تحریر درآورده است. این نسخه به خط تعلیق در ٢٤٩ برگ به خط مؤلف به شماره ۱۳۰۷۶ در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی موجود است.

2- از آثار دیگر وی «الرجال» است که به عربی و خط مؤلف می باشد و در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری میشود.

ذخیرة‌المعاد با یادداشتهای نایب‌الصدر

سيد محمود مرعشی نجفی در مورد وی مینویسد:

«میرزا مهدی نایب الصدر اصفهانی مؤلف نسخه تقريرات الفقه و الاصول دارای آثار علمی بسیاری است که بیشتر آنها را به عربی نگاشته است. شیوه نگارش وی در نسخه ها بسیار جالب می باشد، وی معمولاً در رسم الخط خود از نقطه استفاده نمی کرد و مطالب را با خط درشت بدون نقطه می نگاشت، در کتابخانه پدر بزرگوارم حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی نسخه های بسیار وجود دارد که به خط آن مرحوم نگاشته شده و متأسفانه کمتر نام خود را در پایان نسخه می آورد».

وی خط خاصی داشته و بر بسیاری از کتب و رسائل موقوفه جدش حواشی نوشته است.

وفات

وی در سال ١٢٦٧ق وفات یافت و در بقعه تکیه سید رضی به خاک سپرده شد.

عبارات سنگ نوشته آن چنین است:

« قد ارتحل العالم العامل و المجتهد الكامل و الزاهد الوتد و المتعبد الا وحد الذى كان في سماء المعرفة و الفضل و التقوى كالبدر السيد الاجل الميرزا محمدمهدى المدعو بنايب الصدر في سنة ١٢٦٧».

منبع

مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1394.