ابوطالب زاهدی لاهیجی

اطلاعات فردی و علمی
نام کامل	ابوطالب زاهدی لاهیجی
زادروز	۱۰۵۸قمری
تاریخ وفات	۱۱۲۷قمری
مدفن	تکیه صاحب روضات
اساتید	ملا حسن شیخ الاسلام لاهیچی، آقا حسین خوانساری، و...
آثار	رساله در علم و تحقیق درباره آن،رساله فی عمل المسع والتمسع والداره، رساله در حركت،و...
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعی	مدرس

شيخ ابوطالب زاهدی لاهیجی، (1058ق-1127ق) فرزند ملا عبدالله بن علی بن عطاءالله لاهيجی گيلانی پدر شیخ محمدعلی حزین لاهیجی است و نسب وی به شيخ زاهد گيلانی عارف مشهور می پيوندد.

زندگی نامه

ولادت

شیخ ابوطالب در سال 1058ق در لاهيجان متولد شد .

خاندان

جد پنجم وی، شهاب الدین علی، از آستارا به لاهیجان مهاجرت می کند و برای همیشه در آن شهر اقامت می گزیند. بیشتر اسلاف وی از دانشمندان بزرگ روزگار خویش بوده اند و علم و تقوی و عرفان از مواریث خانوادگی اوست .

وی با دختر حاجی عنايت الله اصفهانی كه از پرهیزگاران و نیکوکاران بود، ازدواج كرد.

تحصیلات

وی نزد ملا حسن شيخ الاسلام لاهيجی به تحصيل پرداخت.وی در بيست سالگی به اصفهان آمد و از محضر وملا محمد رفيع يزدی و آقا حسين خوانساری مستفيض شد.

وی از راه شام، سفری به مكه معظمه نمود، به حج مشرف شد و در راه بازگشت مدتی در عتبات عاليات ساكن شد. سرانجام به اصفهان آمد.

فرزندش می نويسد:

« در هيچ فن از فنون علوم نبود كه مهارتش بكمال نباشد و با اين حال هرگز مباهات به علم چنان كه رسم علما است نداشتی، و با ادنی كسی از اهل تحصيل و فرومايگان مصاحبانه سلوک كردی.علو نفسش چنان كه در نظر همتش، دنيا را قدر كف خاكی نبود، هرگز همت بر تحصيل مال و جاه دنيوی كه ادنی تلميذ او را به اندک مسامحه به وجه اكمل ميسر بود نگماشت و در طبع، انديشه فزونی و تن آسايی نداشت .»

سیره اخلاقی

زاهدی لاهیجی در زهد و پارسايی، اعراض از دنيا و ترک مكروهات و سيئات، از نوادر عصر خويش به شمار می رفته و با وجود مقام والای علم و فضل از تفاخر و خودنمايی پرهيز می نموده است.

فرزندش می نویسد:

« شش هفت سال پیش از فوت، عزلت و خلوت بر مزاجش غالب آمده ترک مباحثه و معاشرت نمود .گاهی به مطالعه مشغول می شد و بیشتر اوقات گریان بود و اکثر لیالی را به عبادت احیا می نمود.»

آثار و فعالیت ها

آثار

وی تأليفاتی داشته كه عبارتند از:

1ـ تفسير آيه «  قل الروح من امر ربی» كه فرزندش شيخ محمدعلی حزين شرح نموده است؛

2-« رساله در علم و تحقیق درباره آن»، آن ؛

3-« رساله فی عمل المسع والتمسع والداره »که آن را فرزندش شیخ محمدعلی حزین شرح نموده است.

4ـ شرح قول ارسطو « لم صار ماء المطر خفيفا » به فارسی كه آن را نيز فرزندش شرح نموده است؛

5ـ شرح حديث « عرفت الله بفسخ العزائم »كه آن را فرزندش به فارسی ترجمه كرده است؛

6ـ «رساله در حركت » كه آن را نيز فرزندش شرح نموده است .

فعالیت ها

در منابع از كتابخانه بزرگ او كه زياده بر پنج هزار كتاب بوده سخن رفته است. همچنين بسيار خوش خط و سريع القلم بوده است. گفته شده كه بسياری از كتابهای كتابخانه اش را با خط خودش تصحيح كرده و بر بسياری نيز شرح و حاشيه نوشته است.

حزین لاهیجی مینویسد: « اکثر محشی به خط ایشان بود و قریب به هفتاد مجلد را که از آن جمله تفسیر بیضاوی و قاموس اللغه و شرح لمعه و تمام تهذیب حدیث و امثال ذلک بود به قلم خود کتابت نموده بود.»

وی اهل تدریس هم بوده و از جمله شاگردانش، فرزند علامه اش، است که دروسی را نزد پدر فرا گرفته است. مثل شرح جامی بر کافیه، شرح نظام بر شافیه، تهذیب، شرح ایساغوجی، شرح شمسیه، شرح مطالع در منطق، شرح هدایه و حکمه العین با حواشی، مختصر تلخیص، مطول، مغنی اللبیب، جعفریه نافع، ارشاد، شرایع، من الیحض ره الفقیه و معالم اصول.

همچنین حزین می نویسد: «در آن اوان بعد از نیم شب که والد مرحوم بر می خاستند، پیش از آن که به نوافل مشغول شود، تفسیر صافی را نزد ایشان قرائت کردم.»

علاقه اش به تأليف و تحقيق به حدی بود كه بعضی روزها هزار بيت می نوشت. عملش نيز مانند علمش به كمال رسید چنانکه مدت بيست و پنج سال فعل مكروهی از او سر نزد و هرگز نماز شب را ترک نگفت. چند سال قبل از مرگ عزلت پيشه كرد و به كار نفس خويش مشغول بود.

وفات

وی در سال 1127ق در شصت و نه سالگی فوت شد و پيكرش را نزديک مزار عارف ربانی ملا حسين گيلانی (لنبانی) در مكانی كه بعدا به نام تكيه صاحب روضات معروف شد، به خاک سپردند. امروز سنگ مزاری از وی قابل مشاهده نیست.

حزین در مرثیه پدرش چندین قصیده و ماده تاریخ دارد که از آن جمله است:

در واقعه رحلت او، كلک حزين

تاريخ نوشت جای او باغ جنان

منبع

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج2، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.