محمود بن عبدالله صدرالمحدثین خوانساری

محمود صدرالمحدثین خوانساری(متوفی 1332ق) فرزند ملا عبدالله خوانساری ، از وعاظ و روضه خوانان و منبریان معروف و خوش لهجه اصفهانی و از آزادی خواهان صدر مشروطه بود.

زندگی‌نامه

فرزندان

وی پدر میرزا عبدالحسین صدرالمحدثین واعظ معروف ایران در عصر مشروطه و پس از آن به شمار مى رفت که مردم را با سخنان جذاب و گیراى خود به تأسیس کارخانجات در اصفهان و سایر شهرهاى ایران ترغیب مى نمود.

فرزند دیگرش حسن صدر مدیر روزنامه قیام ایران و مؤلف کتاب «حقوق زن در اسلام» می باشد.

تحصیلات

وی از محصلان مدرسه صدر بوده و از هم مباحثان وی در آن مدرسه میرزا یحیی دولت آبادی بوده است.

جایگاه

جایگاه اجتماعی

او نیز همانند سید جمال واعظ به حُسن صوت و لحن زیبا شهرت داشت و در نهضت مشروطیت از همراهان ملک المتکلمین و سید جمال واعظ اصفهانى بود. ولى چون میدان مبارزه اش در (نهضت مشروطه) از اصفهان تجاوز نکرد، شهرتش هم از اصفهان خارج نشد.

ملک‌زاده مى نویسد:

«میرزا محمود صدر یکى از وعاظ معروف آن زمان بود و در حکمت الهى مقامى بلند داشت و در نطق و بیان کم نظیر بود؛ مردى بود آزادیخواه، پاک فطرت، شیرین گفتار و در میان مردم به حسن اخلاق و نیکوکارى معروف و دوستان آزادی خواهش او را فال امام جعفر صادق (ع) مى نامیدند. مرحوم صدر پدر خطیب شهیر صدر واعظ بود که در نطق و بیان و فصاحت کلام شهرتى بسزا یافت و در راه طرفدارى از آزادى جان خود را به رایگان فدا کرد».

سخنرانى هاى وى در عصر مشروطه چنان جذاب و مهیج بود که در مجمعى که در چهلستون اصفهان تشکیل شده بود، مردم به واسطه شنیدن سخنان وى به هیجان آمده «رشته طاقت گسیخته، گریه ها کردند، ناله ها آغاز نمودند و یک مرتبه ریختند و قرآن مجید را مهر کردند که زنهار لباس خارجه نپوشند». این مجمع در حمایت از تولید پارچه داخلى و مقابله با کالاهاى خارجى در سال ۱۳۲۵ق با حمایت حاج آقا نورالله تشکیل شده بود.علاوه بر این در همین دوره بود که بنا به درخواست حاج آقا نورالله، میرزا محمود طى مکتوبى مأمور مى شود تا در منابر و مجالس عمومى مردم را تشویق به کارهاى خیریه و عام المنفعه در شهر بنماید.

وى در نقل مطالب و ذکر مصائب سلیقه مخصوص داشت و به همین علت در شمار روضه خوانان طراز اول قرار داشت.

وفات

او در ۲۳ رجب ۱۳۳۲ق وفات یافته و در تکیه آباده‌اى جنب مزار پدرش ملا عبدالله مدفون گردید.

اشعار سنگ مزارش چنین است:

رفت صدرالمحدثین محمود		که نظیرش در این زمانه نبود
بحری از علم بود و فضل و هنر		کانی از حکمت و فصاحت بود
بوالفضائل ندید در عالم		مثل او کس به زیر چرخ کبود
همچو او در محاسن اخلاق		کس نیامد در این سرای وجود
خیرخواهی چو او به خلق جهان		ناصح مشفقی نخواهد بود
حشمتش بهره از سلیمان داشت		صوت او بود نغمة داوود
احمد افزا و گو بتاریخش		مُرد صدرالمحدثین محمود

منبع

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1392.