این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
رضی الدین محمد خوانساری
این نوشتا برای بهبود کیفیت نیازمند یک تصویر یا عکس است. |
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
رضی الدین محمد خوانساری ؛ فرزند علامه آقا حسین (م: ۱۰۹۸ق) و برادر کوچک آقا جمال خوانساری (م: ۱۱۲۲ ق ) ، فقیه متکلم، جامع علوم عقلی و نقلی از علمای اواخر عصر صفویه و معاصر سلطان حسین صفوی است.[۱]
زندگی نامه
خاندان
وی دارای دو فرزند به نام آقا رفیع و آقا شریف بود که هر دو از علمای اصفهان در روزگار خویش بودند.[۲]
اساتید
وی در اصفهان نزد پدر دانشمندش آقا حسین و دائی خود، محقق سبزواری کسب علم نمود.[۳]
شاگردان
از حلقه درسی وی برخی علما کسب علم نموده اند ، از جمله :
- میر محمد صالح حسینی خاتون آبادی
جایگاه علمی
صاحب تتمیم امل الآمل در مورد وی می نویسد:
«صاحب الفضل المبين و التحقيق المتين و الرأى الصواب و المذهب اللباب...». سپس به نقل از استاد خود میر محمد صالح حسینی خاتون آبادی قزوینی نقل کرده «که در مجلس درس آقا رضی هر روز حدود دویست یا سیصد شاگرد از طلاب اصفهانی یا از اماکن مختلف دنیا حاضر می شدند [...] او دارای تقریر و بیان رسا و روانی بود و در آن زمان شرح لمعه و شرح اشارات را درس می داد که علماء و فضلای بسیاری از درسش استفاده می کردند که یکی از آنها استاد مزبور ( یعنی میر محمدصالح حسینی خاتون آبادی) است .[۵]
درباره منزلت علمی ایشان می نویسد:
« متکلم جلیل القدر عظيم المنزلة رفيع الشأن، دقيق الطبع كثير الحفظ فاضل متبحر رضی زكی فی غاية الذكاء، عالم بالعلوم العقلية والنقلية أدام الله تعالى ظله العالى و اوصله الى اعلى مدارج الكمال ».
حزين لاهیجی [۶]می نویسد:
« فاضل عالی آقا حسین شأن آقا رضی الدین محمد خلف علامه تحریر خوانساری و از اذکیای علما .بود طبعی به غایت دقیق و فکرتی عالی داشت در خدمت او بسیاری از فضلا مستفید شدند ».
آثار و فعالیت ها
آثار
آقا رضی الدین دارای تألیفات متعددی است که از جمله آنها آثار ذیل را نام برده اند:
- حاشية الروضة البهية فی شرح المعة الدمشقيه [۷]
- حاشیه بر حاشیه خفری بر الهیات تجريد
- حاشية حكمة العين [۸]
- ترجمه نهج الحق و كشف الصدق [۹]
- شرح الدروس [۱۰]
- علامه آقا حسین خوانساری کتاب ارزشمندش( مشارق الشموس) خود را ناتمام نوشته و بعد فرزندش آقا رضی شرح کتاب صوم و اعتکاف را بدان افزوده که با شرح پدرش در یک مجلد به چاپ رسیده است [۱۱]
- «آداب الصلاة » ( شـــرح حدیث حمّاد ) در آداب و سنن به زبان فارسی، از این رساله چند نسخه موجود است یک نسخه در کتابخانه محقق ارجمند آیت الله سید محمدعلی روضاتی در اصفهان و نسخه دوم در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و همچنین در مرکز احیاء میراث اسلامی قم است [۱۲]
- « شرح حديث البيضة »: چون در این حدیث امام صادق (ع ) با استفاده از نظم و نظام و آثار علم و قدرت خدا که در تخم مرغ است به اثبات وجود خدای متعال استدلال کرده است به همین جهت به این نام معروف شده است. مرحوم کلینی این شرح را در کافی آورده است و آقارضی الدین آن را به فارسی برای شاه سلطان حسین صفوی شرح کرده و در ابتدای آن ترجمهٔ کلینی را آورده است.
از این رساله نسخه هایی در کتابخانه آستان قدس رضوی و کتابخانه مجلس شورای اسلامی موجود است [۱۳]
- « نیت صادقه »: آقا رضی در کتاب «آداب نماز » خود به این رساله اشاره میکند؛ این رساله به زبان فارسی شامل دو مطلب در باب نیت و طهارات ثلاث است. باب نیت آن مباحثی چون معنی نیت، تفسیر نیت، وقت نیت، مسائلی که منافات با صحت نیت ،است، بحث شده است.
این رساله بنا به درخواست شاه سلطان حسین صفوی نوشته شده و از آن نسخه هایی در کتابخانه های آستان قدس رضوی مدرسه صدر بازار اصفهان ، آیت الله مرعشی نجفی، مهندس محمد حسین اسلام پناه یزد و مرکز احیاء میراث اسلامی قم موجود است. [۱۴] این رساله در کنگره بزرگداشت آقا حسین خوانساری به چاپ رسیده است.
- «مائده سماویه »: معروف ترین تأليف آقا رضی است که علامه تهرانی با عنوان « اطعمه و اشربه »، « المائدة السماوية » « المائدة السليمانية » و « مطاعم و مشارب» یاد می کند[۱۵]؛ این کتاب به فارسی به نام شاه سلیمان صفوی در آداب و كيفيت غذا خوردن و نوشیدن آب و غیره در یک مقدمه و پنج فصل و خاتمه تنظیم شده است. چهار رساله فوق در یک در کنگره بزرگداشت حسین خوانساری در ۱۳۸ ذیل عنوان کتاب مائده سماویه آقا رضی خوانساری به چاپ رسیده است [۱۶]
- «رساله در نماز جمعه » به زبان فارسی: موجود در کتابخانه سید ابوالفضل سعیدی به شماره ۹ به تاریخ ۱۱۲۷[۱۷]؛ شرح حاشیه تهذیب المنطق به زبان فارسی، موجود در کتابخانه آیت الله مرعشی به شماره ۱۳۳۹۶ [۱۸]
فعالیت ها
وی یکی از چند عالمی است که حکم شاه سلطان حسین درباره نهی از منکرات را امضاء کرده.[۱۹] و از جمله شاهدان وقفنامه مدرسه جده کوچک در اصفهان بود.[۲۰]
وفات
سرانجام وی در شعبان سال ۱۱۱۳ق در جوانی، دوازده سال قبل از برادر بزرگش آقا جمال الدین وفات یافته و ظاهرا در تکیه پدرش آقا حسین خوانساری، در جوار پدر به خاک سپرده شد.
با این حال سنگ قبری بر مزار وی وجود ندارد.[۲۱]
پانویس
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج۲، ص۲۲۵.
- ↑ مهدوی، خاندان شيخ الاسلام اصفهان، ص۱۷۹.
- ↑ محدث قمی ، فوايد الرضویه، ج ۱، ص۳۱۴.
- ↑ حسینی ، تلامذة العلامة المجلسی والمجـازون منه،ص ۱۰۹؛ مهدوی، خاندان شيخ الاسلام اصفهان، ص۱۷۷.
- ↑ قزوینی ، تتمیم امل الامل،صص ۱۵۵ - ۱۵۶؛ اردبیلی،جامع الرواة ،ج ۱، ص۳۲۰.
- ↑ حزین لاهیجی، تاریخ و سفرنامه ص ۱۶۰.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی ، الذریعه، ج ۶، ص ۹۷.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج ۶، ص۶۶.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج ۴، ص ۱۴۶.
- ↑ غلامی مقدم، فهرست نسخه های خطی اهدائی حضرت آیت الله خامنه ای، ج ۳، ص ۳۸۵.
- ↑ غلامی مقدم، فهرست نسخه های خطی اهدائی حضرت آیت الله خامنه ای، ج ۱۳، ص ۲۴۴؛ مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ج ۵، ۴۲۰؛ درایتی، فهرستواره دست نوشته های ایران، ج ۶، ص۶۷۵.
- ↑ درایتی، فهرستواره دست نوشته های ایران، ج ۱، ص ۵۹.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الکواکب المنتشره، ج۱۳، ص۱۹۳؛ درایتی،فهرستواره دست نوشته های ایران،ج ۶، ص ۵۹۹.
- ↑ درایتی، فهرستواره دست نوشته های ایران،ج ۱۰، ص ۹۱۲.
- ↑ درایتی، فهرستواره دست نوشته های ایران، ج۸، ص۱۱۶۷.
- ↑ آقا زمانی نژاد، مائده سماویه (به همراه چند رساله دیگر )، ص۱۱۸.
- ↑ درایتی، فهرستواره دست نوشته های ایران،ج ۱۰، ص۸۱۹.
- ↑ درایتی، فهرستواره دست نوشته های ایران،ج۶، ص۵۸۱.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الکواکب المنتشره، ص ۲۷۳.
- ↑ احمدی ، مقاله « وقف نامه های بانوان در دوره صفوی »، ص۱۰۲.
- ↑ مهدوی، خاندان شيخ الاسلام اصفهان، ۱۳۷۰، ص ۱۱۰؛ مهدوی، رجال اصفهان ۱۳۲۸، ص۸۹.
منبع
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج۲، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، ۱۳۸۹.