این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
تفاوت میان نسخه‌های «محمدتقی صحاف»
Kh1.zeynali (بحث | مشارکتها) (حذف الگو) |
Kh1.moghadas (بحث | مشارکتها) (ویرایش از کتاب دانشنامه ، تیتر بندی، لینک، الگو) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{نیازمند جعبه اطلاعات}}{{نیازمند تصویر}} | |||
'''آقا محمّد تقی صحّاف'''( متوفی 1337ق)'''،''' فرزند [[محمدابراهیم مقدس|ملّا محمّد ابراهیم مقدّس]]، از هنرمندان ذوالفنون و مجهول القدر اصفهان است. او از نوادر روزگار و از نوابع این دیار بود که نظیر این هنرمند را، زمانه کمتر به خود دیده است. | |||
«حقّاً صد مرد در یک تن و مجمع الصّنایع هنر صحّافی و نقاشی و طراحی و تذهیب و خوشنویسی و سوخت سازی و معرق سازی چرمینه و ساختن فانوس های فنری قدیم و تهیه انواع رنگ و روغن های نقاشی و امثال آن بود.» | == معرفی == | ||
پدرش مشهور به مقدس، محرر فقیه نامدار [[محمدابراهیم کلباسی|حاج محمد ابراهیم کرباسی]] بود. | |||
آقا محمدتقی در صحافی شاگرد آقا محمد صادق و آقا ابراهیم، پسران آقا محمدباقر صحاف اصفهانی بــوده است و از شاگردانش میتوان به فرزندش، میرزا علی رضا صحاف و حاج میرزا آقا امامی و استاد محمد جعفر رجائی صحاف اصفهانی اشاره کرد.<ref>همایی، تاریخ اصفهان (هنر و هنرمندان)، صص 321-368.</ref> | |||
محل کارش مدتی در سر بازار ریسمان میدان کهنه (میدان عتیق اصفهان) و مدت زمان طولانی در مدرسه حاج حسن جنب مسجد علی، در یکی از حجره های فوقانی بود. این مدرسه در عهد صفویه مرکز هنرمندان مخصوصاً صنف نقاشان و مذهبان بوده است و به این مناسبت آن را مدرسه نقاشان تختگاه هارون ولایت می گفته اند. | |||
محمد تقی صحاف علاوه بر هنر خط و خوشنویسی اهل فضل و تاریخ و ادب بود و از احوال فضلا و شعرا و هنرمندان اطلاعات کافی داشت. | |||
وی با هنرمندانی همچون میرزا عبدالحسين صنيع همایون، سید عبدالباقی قلمدان ساز و میرزا ابوالقاسم طرب رابطه دوستی و معاشرت داشت. (همانجا | |||
فرزندان وی نیز اهل فضل و ادب و هنر بودند: | |||
از فرزندانش میرزا علی رضا مصحف از بزرگترین صحافان اصفهان بوده که در مرقع سازی و دو پوست کردن کاغذ و قطعه سازی و تجلید به سبک قدیم در اصفهان استادی یگانه بوده است. | |||
او دختری به نام فاطمه داشته که در دو سالگی از نعمت بینایی محروم شده و در حدود سی سالگی به شاعری پرداخته و لب به سرودن شعر باز کرده و اغلب اشعارش مراثی اهل بیت است.<ref>همایی، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص 370؛ همایی، تاریخ اصفهان( ابنیه و عمارات)، ص 224.</ref> | |||
فرزند دیگر وی [[محمد بن محمدتقی معروفی|میرزا محمد معروفی]] از اساتید قرائت میباشد. | |||
== جایگاه == | |||
=== جایگاه اجتماعی === | |||
به قول مرحوم [[جلال الدین همایی|استاد همائی]]:<blockquote>«حقّاً صد مرد در یک تن و مجمع الصّنایع هنر صحّافی و نقاشی و طراحی و تذهیب و خوشنویسی و سوخت سازی و معرق سازی چرمینه و ساختن فانوس های فنری قدیم و تهیه انواع رنگ و روغن های نقاشی و امثال آن بود.»</blockquote>همایی مینویسد:<blockquote>« وی در فنون صحافی و اقسام جلد سازی سوخت و روغنی و ضربی و ساده، استادی بی بدیل بود و به علاوه در طراحی و رسامی و طرح نقشه های قالی و کاشی کاری و غیره در عصر خود همتا نداشت و نیز در نقاشی و تذهیب و میناکاری و مرکب سازی و مقواسازی و آهار و مهره کاملاً دست داشت و نیز بعضی انواع خطوط مخصوصاً ثلث و كتيبه را تالی محمد رضا امامی بود و نوشتن و طرح کتیبه و گرده گیری و نقاشی اطراف خط همه را خود به تنهایی انجام می داد».</blockquote>همایی می نویسد: <blockquote>« و چون طبعاً روح تحقيق و ذوق باستان شناسی داشت دربارۀ طرز و شیوۀ بنا و ساختمان آجری و سایر خصوصیات این مدرسه تتبع و پی جویی کامل کرده و معتقد بود که اصل این مدرسه با مسجد علی، شاید به ضمیمه اساس هارون ولایت و متعلقات دیگر که به تدریج از آنها جدا شده و تغییر صورت داده، در اصل به یکدیگر مرتبط بوده و یک دستگاه عمارات مفصل سلجوقی قرن ششم را مشتمل بر مسجد و مدرسه و خانقاه ودار القضاء و مشابهات آن را تشکیل می داده است». </blockquote>همایی مینویسد:<blockquote>« وی در شناختن خطوط اساتید و تقویم کتب و مرقعات خطی نفیس، دارای خبرت و بصیرت کامل بود و قول و تصدیق وی در این‌گونه امور فصل‌الخطاب محسوب می‌شد، خطوط اساتید، خط نسخ و شکسته را هم خوب میشناخت اما عمده ی مهارتش در خط نستعلیق بود». <ref>همایی، دیوان طرب، مقدمه، ص83؛ همایی، تاریخ اصفهان (هنر و هنرمندان)، ص 367.</ref></blockquote> | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
آثاری چند از او بر جای مانده که به برخی اشاره می شود: | آثاری چند از او بر جای مانده که به برخی اشاره می شود: | ||
[[پرونده:Safa.jpg|بندانگشتی|کتیبه مسجد صفا به خط محمدتقی صحاف]] | [[پرونده:Safa.jpg|بندانگشتی|کتیبه مسجد صفا به خط محمدتقی صحاف]] | ||
1. کتیبه سردر [[مسجد صفا]] در محلّه شهشهان، به خط ثلث و به تاریخ سال 1290ق. | 1.کتیبه سردر [[مسجد صفا]] در محلّه شهشهان، به خط ثلث و به تاریخ سال 1290ق. | ||
[[پرونده:Roknolmolk.jpg|بندانگشتی|کتیبه مسجد رکن الملک به خط محمدتقی صحاف]] | [[پرونده:Roknolmolk.jpg|بندانگشتی|کتیبه مسجد رکن الملک به خط محمدتقی صحاف]] | ||
2. کتیبه سردر و داخل مسجد رکن الملک که نام خود را «محمّد تقی بن ابراهیم اصفهانی» در کتیبه آورده است. | 2.کتیبه سردر و داخل مسجد رکن الملک به تاریخ 1320ق، که نام خود را «محمّد تقی بن ابراهیم اصفهانی» در کتیبه آورده است. | ||
3. سنگ نوشته | 3. سنگ نوشته قب[[میر محمدهادی پاقلعه ای|ر میر محمّد هادی]] و [[میر محمداسماعیل پاقلعه ای|میر محمّد اسماعیل پاقلعه ای]] واقع در [[تکیه آغاباشی]] در تخت فولاد. | ||
4.در هنگام تسلّط روسها بر شهر اصفهان که تعمیراتی در مدرسه چهارباغ سلطانی یا ([[حوزه علمیه امام صادق (ع) اصفهان|مدرسه امام جعفر صادق علیه السلام)]] انجام شد، طراحی و نوشتن و گرده گیری کتیبه های اطراف مدرسه با وی بوده و برای اصلاح کتیبه های ثلث سردر مدرسه در تاریخ ۱۳۳۵ق از او استفاده های بسیار کردند. | |||
5. در اواخر عمر برای تعمیر کتیبه های آستانه قدس حضرت رضاعلیه السلام در حدود سال ١٣٣٤ق که توسط روسها خراب شده بودبه مشهد مقدّس سفر کرد.<ref>همایی، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص 369.</ref> | |||
از ابتکارات او فانوس های پارچه ای است که نقش های گوناگون آن را با کاغذهای الوان در نهایت ظرافت چیده و تصاویر زیبا در آورده است و چون شمع در فانوس می افروختند واقعاً چشم انسان به تماشای این صنایع خیره می شد. همچنین از او دو عدد فانوس چوبی هشت ترک با پیراهنی از پارچه گارس بازمانده و شعرهایی در هشت بیت بریده و بر روی هشت ترک فانوس چسبانده شده است و اکنون در تملّک سرهنگ محمّد قباد معتمدی در تهران است<ref>مهدوی، اعلام اصفهان، ج 2، ص 208.</ref>. | از ابتکارات او فانوس های پارچه ای است که نقش های گوناگون آن را با کاغذهای الوان در نهایت ظرافت چیده و تصاویر زیبا در آورده است و چون شمع در فانوس می افروختند واقعاً چشم انسان به تماشای این صنایع خیره می شد. همچنین از او دو عدد فانوس چوبی هشت ترک با پیراهنی از پارچه گارس بازمانده و شعرهایی در هشت بیت بریده و بر روی هشت ترک فانوس چسبانده شده است و اکنون در تملّک سرهنگ محمّد قباد معتمدی در تهران است<ref>مهدوی، اعلام اصفهان، ج 2، ص 208.</ref>. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
آقا محمّد تقی صحّاف در سال 1337ق وفات | آقا محمّد تقی صحّاف در سال 1337ق وفات یافت و پای دیوار جنوبی [[تکیه فیض|بقعه فیض]] در [[تخت فولاد]] مدفون شده است.<ref>نکاء، هنر کاغذبری در ایران، صص 70 و 71؛ هنرفر، گنجینه آثار تاریخی اصفهان، صص 369 و 793 و 806؛ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج2، ص1018؛ بیانی، احوال و آثار خوشنویسان، ج4، ص1154؛ هفته نامه نوید اصفهان، شماره 8 169، آبان 1370، ص3؛ حبیبی، تخت فولاد یادگار تاریخ: مخطوط.</ref><ref>مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج3، صص 48-46.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
== | ==منابع== | ||
* [[سید مصلح الدین مهدوی|مهدوی]]، سید مصلح الدین، [[اعلام اصفهان (کتاب)|اعلام اصفهان]]، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶. | |||
* مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، [[دانشنامه تخت فولاد اصفهان (کتاب)|دانشنامه تخت فولاد اصفهان]]، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389. | |||
[[رده:اعلام اصفهان،ج۲]] | [[رده:اعلام اصفهان،ج۲]] | ||
[[رده:مدفونین در تخت فولاد]] | [[رده:مدفونین در تخت فولاد]] | ||
نسخهٔ ۳ بهمن ۱۴۰۱، ساعت ۱۱:۳۱
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
این نوشتا برای بهبود کیفیت نیازمند یک تصویر یا عکس است. |
آقا محمّد تقی صحّاف( متوفی 1337ق)، فرزند ملّا محمّد ابراهیم مقدّس، از هنرمندان ذوالفنون و مجهول القدر اصفهان است. او از نوادر روزگار و از نوابع این دیار بود که نظیر این هنرمند را، زمانه کمتر به خود دیده است.
معرفی
پدرش مشهور به مقدس، محرر فقیه نامدار حاج محمد ابراهیم کرباسی بود.
آقا محمدتقی در صحافی شاگرد آقا محمد صادق و آقا ابراهیم، پسران آقا محمدباقر صحاف اصفهانی بــوده است و از شاگردانش میتوان به فرزندش، میرزا علی رضا صحاف و حاج میرزا آقا امامی و استاد محمد جعفر رجائی صحاف اصفهانی اشاره کرد.[۱]
محل کارش مدتی در سر بازار ریسمان میدان کهنه (میدان عتیق اصفهان) و مدت زمان طولانی در مدرسه حاج حسن جنب مسجد علی، در یکی از حجره های فوقانی بود. این مدرسه در عهد صفویه مرکز هنرمندان مخصوصاً صنف نقاشان و مذهبان بوده است و به این مناسبت آن را مدرسه نقاشان تختگاه هارون ولایت می گفته اند.
محمد تقی صحاف علاوه بر هنر خط و خوشنویسی اهل فضل و تاریخ و ادب بود و از احوال فضلا و شعرا و هنرمندان اطلاعات کافی داشت.
وی با هنرمندانی همچون میرزا عبدالحسين صنيع همایون، سید عبدالباقی قلمدان ساز و میرزا ابوالقاسم طرب رابطه دوستی و معاشرت داشت. (همانجا
فرزندان وی نیز اهل فضل و ادب و هنر بودند:
از فرزندانش میرزا علی رضا مصحف از بزرگترین صحافان اصفهان بوده که در مرقع سازی و دو پوست کردن کاغذ و قطعه سازی و تجلید به سبک قدیم در اصفهان استادی یگانه بوده است.
او دختری به نام فاطمه داشته که در دو سالگی از نعمت بینایی محروم شده و در حدود سی سالگی به شاعری پرداخته و لب به سرودن شعر باز کرده و اغلب اشعارش مراثی اهل بیت است.[۲]
فرزند دیگر وی میرزا محمد معروفی از اساتید قرائت میباشد.
جایگاه
جایگاه اجتماعی
به قول مرحوم استاد همائی:
«حقّاً صد مرد در یک تن و مجمع الصّنایع هنر صحّافی و نقاشی و طراحی و تذهیب و خوشنویسی و سوخت سازی و معرق سازی چرمینه و ساختن فانوس های فنری قدیم و تهیه انواع رنگ و روغن های نقاشی و امثال آن بود.»
همایی مینویسد:
« وی در فنون صحافی و اقسام جلد سازی سوخت و روغنی و ضربی و ساده، استادی بی بدیل بود و به علاوه در طراحی و رسامی و طرح نقشه های قالی و کاشی کاری و غیره در عصر خود همتا نداشت و نیز در نقاشی و تذهیب و میناکاری و مرکب سازی و مقواسازی و آهار و مهره کاملاً دست داشت و نیز بعضی انواع خطوط مخصوصاً ثلث و كتيبه را تالی محمد رضا امامی بود و نوشتن و طرح کتیبه و گرده گیری و نقاشی اطراف خط همه را خود به تنهایی انجام می داد».
همایی می نویسد:
« و چون طبعاً روح تحقيق و ذوق باستان شناسی داشت دربارۀ طرز و شیوۀ بنا و ساختمان آجری و سایر خصوصیات این مدرسه تتبع و پی جویی کامل کرده و معتقد بود که اصل این مدرسه با مسجد علی، شاید به ضمیمه اساس هارون ولایت و متعلقات دیگر که به تدریج از آنها جدا شده و تغییر صورت داده، در اصل به یکدیگر مرتبط بوده و یک دستگاه عمارات مفصل سلجوقی قرن ششم را مشتمل بر مسجد و مدرسه و خانقاه ودار القضاء و مشابهات آن را تشکیل می داده است».
همایی مینویسد:
« وی در شناختن خطوط اساتید و تقویم کتب و مرقعات خطی نفیس، دارای خبرت و بصیرت کامل بود و قول و تصدیق وی در این‌گونه امور فصل‌الخطاب محسوب می‌شد، خطوط اساتید، خط نسخ و شکسته را هم خوب میشناخت اما عمده ی مهارتش در خط نستعلیق بود». [۳]
آثار
آثاری چند از او بر جای مانده که به برخی اشاره می شود:
1.کتیبه سردر مسجد صفا در محلّه شهشهان، به خط ثلث و به تاریخ سال 1290ق.
2.کتیبه سردر و داخل مسجد رکن الملک به تاریخ 1320ق، که نام خود را «محمّد تقی بن ابراهیم اصفهانی» در کتیبه آورده است.
3. سنگ نوشته قبر میر محمّد هادی و میر محمّد اسماعیل پاقلعه ای واقع در تکیه آغاباشی در تخت فولاد.
4.در هنگام تسلّط روسها بر شهر اصفهان که تعمیراتی در مدرسه چهارباغ سلطانی یا (مدرسه امام جعفر صادق علیه السلام) انجام شد، طراحی و نوشتن و گرده گیری کتیبه های اطراف مدرسه با وی بوده و برای اصلاح کتیبه های ثلث سردر مدرسه در تاریخ ۱۳۳۵ق از او استفاده های بسیار کردند.
5. در اواخر عمر برای تعمیر کتیبه های آستانه قدس حضرت رضاعلیه السلام در حدود سال ١٣٣٤ق که توسط روسها خراب شده بودبه مشهد مقدّس سفر کرد.[۴]
از ابتکارات او فانوس های پارچه ای است که نقش های گوناگون آن را با کاغذهای الوان در نهایت ظرافت چیده و تصاویر زیبا در آورده است و چون شمع در فانوس می افروختند واقعاً چشم انسان به تماشای این صنایع خیره می شد. همچنین از او دو عدد فانوس چوبی هشت ترک با پیراهنی از پارچه گارس بازمانده و شعرهایی در هشت بیت بریده و بر روی هشت ترک فانوس چسبانده شده است و اکنون در تملّک سرهنگ محمّد قباد معتمدی در تهران است[۵].
وفات
آقا محمّد تقی صحّاف در سال 1337ق وفات یافت و پای دیوار جنوبی بقعه فیض در تخت فولاد مدفون شده است.[۶][۷]
پانویس
- ↑ همایی، تاریخ اصفهان (هنر و هنرمندان)، صص 321-368.
- ↑ همایی، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص 370؛ همایی، تاریخ اصفهان( ابنیه و عمارات)، ص 224.
- ↑ همایی، دیوان طرب، مقدمه، ص83؛ همایی، تاریخ اصفهان (هنر و هنرمندان)، ص 367.
- ↑ همایی، تاریخ اصفهان(هنر و هنرمندان)، ص 369.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج 2، ص 208.
- ↑ نکاء، هنر کاغذبری در ایران، صص 70 و 71؛ هنرفر، گنجینه آثار تاریخی اصفهان، صص 369 و 793 و 806؛ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج2، ص1018؛ بیانی، احوال و آثار خوشنویسان، ج4، ص1154؛ هفته نامه نوید اصفهان، شماره 8 169، آبان 1370، ص3؛ حبیبی، تخت فولاد یادگار تاریخ: مخطوط.
- ↑ مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد، ج3، صص 48-46.
منابع
- مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج4، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.