عبدالجوادبن عبدالرحيم باغبادرانى اصفهانى

ميرزا عبدالجواد، عالم فاضل و واعظ محدث، فرزند عبدالرحيم باغبادرانى اصفهانى، متوفى ۶ رمضان سال ۱۳۳۵ قمرى از فقهاى اوايل قـرن چهـاردهم بـوده اسـت.

در كتاب تذكره ى شاعران فارسی سرا، وى را اصـالتا مازنـدرانى دانسـته كـه در اصـفهان سكونت گزيده است و وى را واعظ، سخنور، عارف و داراى اشعار متوسط و تأليفات فراوان معرفى كرده است؛ كه آثار او همه در مواعظ و تواريخ امامان مى باشد.

زندگی‌ نامه

وی اصالتاً از کهگیلویه بوده ولی در باغبادران [که سابقا از دهات بزرگ لنجان بوده و به «باغ وردان» معروف است و اکنون به شهر تبدیل شده است] متولّد شده است و در اصفهان نزد علماء و فضلاء این شهر کسب فیض نموده است. او در اصفهان به وعظ و خطابه و تألیف و تحقیق مشغول بوده است.

آثار و اشعار

کتب زیر از تألیفات اوست:

1. «بحر المعجزات»؛

2. «ریاض المناقب»؛

3. «شجره المحمّدیه» که در سال ۱۳۱۴ ق به فارسی تألیف شده و در کتابخانه ملک تهران موجود است. ؛

4. «الصاحب» درباره امام زمان علیه السلام به عربی در ۳ جلد که به شماره های ۲۴۸ و ۲۴۹ و ۲۵۰ در کتابخانه مسجد اعظم قم موجود است.

5. «مقتل الآل» به عربی، از مقتل حضرت علی تا حضرت رضا علیهما السلام که به شماره ۳۸۵ در کتابخانه مسجد اعظم قم موجود است.

6. «موقظ الغافلین»، ردّ بر بابیه و صوفیه در ۳ جلد که به شماره های ۶۴۶ و ۶۴۷ و ۶۵۳ در کتابخانه مسجد اعظم قم نگهداری می شود.

7. «نسائم الرّحمه» [به فارسی در اخلاق] که نسخه ای از آن در کتابخانه علاّمه مفضال جناب آقای حاج سیّد محمّد علی روضاتی در اصفهان موجود است. [نسخه دیگری که شامل باب نخست کتاب است، به شماره 2/12863 در کتابخانه آیت اللّه مرعشی در قم موجود است.]

8. «تذكرة السلاطين» كه بر اسـاس فهرسـت كتـب خطى كتابخانه ى مجلس جلد ششم، مؤلف در صدد بوده است آن كتاب را در زمـان ناصر الدين شاه در سلوك پادشاهان با رعايا تأليف كند و سرانجام بـه يـارى حـاج محمد حسين تاجر كازرونى موفّق به اين امر مـى شـود كـه در سـال ۱۳۲۳ مشـغول تأليف آن بوده است.

آثارش در كتابخانه هاى مسجد اعظم قم، آية اللّه مرعشى نجفـى و مجلس شوراى اسلامى نگهدارى مى شود. وى در بين اين كتاب، گاهى اشـعارى از خود انشاء كرده؛ كه از جمله در صفحه ۴۸۵ مجلّد اول آورده است:

بختى به غير لطـف خـداى عزيـز نيسـت		جز اين هر آنكه گفت مر او را تميز نيست
مهر عـروس روى زمـين لطـف ايزدسـت		او چون بود لزوم بـه شمشـير تيـز نيسـت

و در صفحه ۷۵۸ مجلد دوم نيز اين اشعار را از خود آورده: لمسوده:

مبنـد دل بــه زنــان و مجـو ز جملــه وفــا		كه عهد نيك زنان است همچـو بـاد صـبا
چو مار ارقم چون تنگ شد بر او فرصـت		زبــان بلا بــه بــرون آرد و ز چشــم بكــا

همچنين در كتاب تذكره شعراى فارسى سرا اين ابيات را از او نقل مى كند:

زينب چو ديد رأس بـرادر بـه طشـت زر		نـــالان كشـــيد آه شـــرربار از جگـــر
در بر دريـد جامـه ى صـبر و شـكيب را		گاهى به سينه مى زد و مى زد گهى بـه سـر

وفات

سرانجام در شب ششم ماه مبارک رمضان ۱۳۳۵ ق در اصفهان وفات یافته و در تکیه ی خواجویی در تخت فولاد اصفهان مدفون شد.

مرثیه وفات او را شاعر خطاط و خطیب مشهور «میرزا عبدالجواد خطیب» چنین گفته و بر سنگ مزار او نقر گردیده است:

در پناه رحمت حق شد جواد		رحتمش پیوسته بادا بر نهاد
جوهر انسان، جهان مردمی		مردم بنیائی اهل رشاد
عالم نحریر حبر بی عدیل		کز کمال و فضل و معنی داد داد
بود نشر مذهب اثنی عشر		داعیش در منبر و مسجد مراد
بود گنجی از هنر چنگ اجل		چون گهر بر بود و در خاکش نهاد
جست تاریخش «خطیب عبدالجواد»		تا که تقدیم روان وی کناد
آمد از مجمع یکی بیرون و گفت		«در پناه رحمت حق شد جواد»

فرزندان

فرزندش: ملّا عبدالمحمود حقیقی از وکلای دادگستری نیز در جوار پدرش مدفون است و اشعار زیر بر روی سنگ مزارش آمده است:

مده تا توانی به دنیای دون دل		که دل برگرفتن از آن هست مشکل
نکرده است با کس وفا این عجوزه		ازاین بی وفا رشته مهر بگسل
ندیدی که این کینه توز ستمگر		چه بنمود از کین به آن مرد فاضل
حقیقی همان مرد محمود سیرت		که اسرار حق بر دلش بود حامل
حقیقی کز انوار مهر حقیقت		مر او را بُدی روشن آن دیده و دل
چو پیوست جانش به جانان بجستم		ز دل سال تاریخ آن مرد کامل
یکی آمد ازجمع بیرون و گفتا:		"حقیقی بجنّت نموده است منزل"

منابع

برگفته از کتاب: مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش.

برگرفته از کتاب تذكره شعراي تخت فولاد اصفهان: معرفي شعراي مدفون در تخت فولاد اصفهان، عليرضا لطفي (حامد اصفهاني)، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحي شهرداري اصفهان، ۱۳۹۰. ص ۹۷