این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما

تفاوت میان نسخه‌های «محمدمسیح کاشانی»

از دانشنامه حوزه علمیه اصفهان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ایجاد صفحه)
 
(درج قاب)
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
'''محمدمسیح کاشانی'''، عالم فاضل، مترجم و ادیب شاعر متخلص به « '''صاحب''' » از علما و شعرای اواخر قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم هجری ( اواخر عصر صفوی ) است.  
{{نیازمند جعبه اطلاعات}}
[[پرونده:Uekc.jpg|بندانگشتی|محمدمسیح کاشانی]]
'''محمدمسیح کاشانی'''(متوفی 1120ق) عالم فاضل، مترجم و ادیب شاعر متخلص به «'''صاحب'''» از علما و شعرای اواخر قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم هجری (اواخر عصر صفوی) است.  


== زندگی نامه ==
==زندگی‌نامه==
مسیح کاشانی از شاگردان معروف [[آقا حسین خوانساری]] بود و افتخار دامادی استاد را نیز داشت. او از معاصران میرزا [[محمدطاهر بن محمدتقی نصرآبادی|محمدطاهر نصرآبادی]] و [[محمدعلی حزین لاهیجی|حزین لاهیجی]] بوده که شرح حال صاحب را در تذکره های خود آورده اند.
مولی محمدمسیح در شهر کاشان به دنیا آمد. از تاریخ ولادت و زندگی خانوادگی او اطلاعی در دست نیست وی تنها در بیتی اشاره به نابینایی و رنجوری پدر می کند که در اواخر عمرش از او پرستاری می کرده:{{شعر}}
{{ب|نالان پدری دارم از گریه سفیدش چشم|بی جرم به زندانم ای باد ببر کاغذ<ref>حیدری کله، مقاله (نگاهی به زندگی محمدمسیح صاحب کاشانی)، ج5، ص401.</ref>}}
{{پایان شعر}}از خصوصیات اخلاقی بارز کاشانی، خوش صحبتی است که همگان بر آن تأکید کرده اند که « محفل آرای انجمن افاضل و مصاحب دانشوران» کامل بوده است.


مولی محمدمسیح در شهر کاشان به دنیا آمد از تاریخ ولادت وی اطلاعی در دست نیست و نیز از زندگی خانوادگی وی تنها در بیتی اشاره به نابینایی و رنجوری پدر می کند که در اواخر عمرش از او پرستاری می کرده:
===اساتید===
مسیح کاشانی از شاگردان معروف [[آقا حسین خوانساری]] بود و افتخار دامادی استاد را نیز داشت.


نالان پدری دارم از گریه سفیدش چشم
===معاصرین===
او از معاصران میرزا [[محمدطاهر بن محمدتقی نصرآبادی|محمدطاهر نصرآبادی]] و [[محمدعلی حزین لاهیجی|حزین لاهیجی]] بوده که شرح حال صاحب را در تذکره های خود آورده‌اند.


بی جرم به زندانم ای باد ببر کاغذ<ref>حیدری کله، مقاله (نگاهی به زندگی محمدمسیح صاحب کاشانی)، ج5، ص401.</ref>
مسیح کاشانی، معاصر و هم کار و هم نام ادیب دیگری به نام مسیح فسائی بوده که حزین لاهیجی در ضمن نقل حکایتی از هر دوی آنان نام می برد. همچنین حزین از جمله افرادی است که محضر ملا مسیح کاشانی را درک نموده است.<ref>حزین، تذکره حزین، صص29-28.</ref>


حزین لاهیجی که با او حشر و نشر داشت برآن بود که او « در علوم متداوله ممارس و فارسی مضمار اشعار است و در انشاء مهارتی تمام دارد».<ref>حزین، تذکره حزین، ص121.</ref> محمدطاهر نصرآبادی نیز وی را « جامع جمیع علوم و حاوی آداب و رسوم» دانسته و گفته که در نظم و نثر عربی و فارسی خیالش کمال قدرت و لطافت دارد.
در قرن 12 چند تن از دانشمندان بنام مسیحا یا مسیح الدین یا محمد مسیحا شهرت داشته اند و همه تقریباً از نظر عصر، پادشاهان و علمای معاصر مشترکند. در «نجوم السماء» ترجمه سه تن از علماء قرن خود را به همین نام آورده است:1- صاحب عنوان؛ 2- محمد مسیح بن اسماعیل معروف به مسیحا فسایی از شاگردان آقا حسین خوانساری بوده و حزین مزبور خود شاگردی او کرده. وی در اشعار عربی« مسیح» و در فارسی« معنی» تخلص می کرده؛ 3- مسیح الدین محمد شیرازی که از [[محمدباقر مجلسی|مجلسی دوم]] اجازه داشته است.


از خصوصیات اخلاقی بارز کاشانی، خوش صحبتی است که همگان بر آن تأکید کرده اند که « محفل آرای انجمن افاضل و مصاحب دانشوران» کامل بوده است.
[[جلال‌الدین همایی|استاد همایی]] نظر متفاوتی در مورد شخصیت ملا مسیح کاشانی دارد. در کتاب «[[تاریخ اصفهان(کتاب)|تاریخ اصفهان]]» خویش این احتمال را مطرح می کند که وی میرزا مسیح فارسی است که در شیراز نزد شاه ابوالولی نسابه تحصیل مقدمات کرده و به اصفهان آمده و از شاگردان آقا حسین گردیده و سال ها نزد وی تحصیل کرده و در متون ادب و انشاء نظم و نثر تبرز یافته و در شاعری « معنی » تخلص می کرده است. وی در 7 شوال 1117ق وفات کرد و در داخل بقعه خارج از شاه نشین اختصاصی آقا حسین و [[آقا جمال خوانساری|آقا جمال]] دفن شد. سنگ قبرش سه سال بعد از وفاتش در سال 1120 ساخته شد. استاد همایی در ادامه مطالبش از ملا مسیحای صاحب نیز نام می برد و احتمال این را که شخص مدفون در تکیه خوانساری همین فرد باشد، نیز اشاره می کند. با این حال هیچ شرح حالی از جزئیات زندگی او در دست نیست.<ref>همایی، تاریخ اصفهان، ص173.</ref>


در مورد اشعار وی حزین لاهیجی می نویسد: « تتبع قصیده لامیه طغرایی فرموده، ابیات خوش در آن قصیده دارد و شعر فارسی بسیار گفته، اشعار عالی رتبه در آن میان از طبع مستقیمش بر صفحه روزگار به یادگار است. از آن جمله این چند بیت:
==جایگاه==


بلبل به گل نشان دهد از رنگ و بوی تو /پروانه با چراغ کند جستجوی تو
===جایگاه علمی===
حزین لاهیجی که با او حشر و نشر داشت برآن بود که او «در علوم متداوله ممارس و فارسی مضمار اشعار است و در انشاء مهارتی تمام دارد».<ref>حزین، تذکره حزین، ص121.</ref> محمدطاهر نصرآبادی نیز وی را « جامع جمیع علوم و حاوی آداب و رسوم» دانسته و گفته که در نظم و نثر عربی و فارسی خیالش کمال قدرت و لطافت دارد.


تا پا شدم بهانه ای از بهر بازگشت /دل را به جا گذاشته، رفتم ز کوی تو
==آثار==
 
[[پرونده:Tohfe soleymaneye mohammadmasih kashani.jpg|بندانگشتی|تحفه سلیمانیه تالیف محمدمسیح کاشانی|250x250پیکسل]]
همچنین این بیت از اوست:
 
پر مکن خون در دلم تا دوستی ماند به جای/شیشه چون از باده پر شد از هوا خالی شود
 
مسیح کاشانی، معاصر و هم کار و هم نام ادیب دیگری به نام مسیح فسائی بوده که حزین لاهیجی در ضمن نقل حکایتی از هر دوی آنان نام می برد. همچنین حزین از جمله افرادی است که محضر ملا مسیح کاشانی را درک نموده است.<ref>حزین، تذکره حزین، صص28-29.</ref>
 
در قرن 12 چند تن از دانشمندان بنام مسیحا یا مسیح الدین یا محمد مسیحا شهرت داشته اند و همه تقریباً از نظر عصر، پادشاهان و علمای معاصر مشترکند. در «نجوم السماء» ترجمه سه تن از علماء قرن خود را بهمین نام آورده شده:1- صاحب عنوان؛ 2- محمد مسیح بن اسماعیل معروف به مسیحا فسایی از شاگردان آقا حسین خوانساری بوده و حزین مزبور خود شاگردی او کرده. وی در اشعار عربی« مسیح» و در فارسی« معنی» تخلص می کرده؛ 3- مسیح الدین محمد شیرازی که از مجلسی دوم اجازه داشته است.
 
[[جلال‌الدین همایی|استاد همایی]] نظر متفاوتی در مورد شخصیت ملا مسیح کاشانی دارد. در کتاب « تاریخ اصفهان» خویش این احتمال را مطرح می کند که وی میرزا مسیح فارسی است که در شیراز نزد شاه ابوالولی نسابه تحصیل مقدمات کرده و به اصفهان آمده و از شاگردان آقا حسین گردیده و سال ها نزد وی تحصیل کرده و در متون ادب و انشاء نظم و نثر تبرز یافته و در شاعری « معنی » تخلص می کرده است.
 
وی در 7 شوال 1117ق وفات کرد و در داخل بقعه خارج از شاه نشین اختصاصی آقا حسین و آقا جمال دفن شد. سنگ قبرش سه سال بعد از وفاتش در سال 1120 ساخته شد . استاد همایی در ادامه مطالبش از ملا مسیحای صاحب نیز نام می برد و احتمال این را که شخص مدفون در تکیه خوانساری همین فرد باشد ، نیز اشاره می کند با این حال هیچ شرح حالی از جزئیات زندگی او در دست    نیست.<ref>همایی، تاریخ اصفهان، ص173.</ref>
 
== آثار ==
وی در سرودن شعر و انشاء به دو زبان فارسی و عربی نویسنده ای زبردست بود که آثاری در این زمینه از خود به یادگار گذاشته است .  
وی در سرودن شعر و انشاء به دو زبان فارسی و عربی نویسنده ای زبردست بود که آثاری در این زمینه از خود به یادگار گذاشته است .  


1.از جمله دیوان شعری دارد که در «الذریعه» و فهرست نسخه های خطی مجلس شورای اسلامی<ref>راستکار، فهرست کتابخانه مجلس شورای شورای ملی، ج8، ص152.</ref> به این ترتیب معرفی شده است: « این نسخه به خط شکسته نستعلیق غلامحسین، سده 13 و شامل غزلیات و رباعیات و در حدود 7 هزار بیت است». او در اشعارش به غیر از تخلص« صاحب» در بسیاری از ابیات خود را « مسیح البیان» معرفی کرده است.<ref>حیدری کله، مقاله (نگاهی به زندگی محمدمسیح صاحب کاشانی)، ج5، ص106.</ref>
1. از جمله دیوان شعری دارد که در «الذریعه» و فهرست نسخه های خطی مجلس شورای اسلامی<ref>راستکار، فهرست کتابخانه مجلس شورای شورای ملی، ج8، ص152.</ref> به این ترتیب معرفی شده است: « این نسخه به خط شکسته نستعلیق غلامحسین، سده 13 و شامل غزلیات و رباعیات و در حدود 7 هزار بیت است». او در اشعارش به غیر از تخلص« صاحب» در بسیاری از ابیات خود را « مسیح البیان» معرفی کرده است.<ref>حیدری کله، مقاله (نگاهی به زندگی محمدمسیح صاحب کاشانی)، ج5، ص106.</ref>
 
2.از دیگر آثار ارزشمند ملا مسیح کتاب « تحفه سلیمانیه » است که ترجمه کتاب ارزشمند « الارشاد » شیخ مفید است و به اسم شاه سلیمان صفوی نوشته شده است و از این جهت به « التحفه السلیمانیه » معروف شده است. این کتاب در سال 1303ق به چاپ سنگی رسیده است .<ref>تهرانی، الذریعه، ج3، ص442.</ref> چاپ سنگی کتاب از ملا علی محمد بن ملا معصوم مشهدی بوده و توسط حاج میر محمد صادق ابن میرابوالقاسم حسینی خوانساری به سال 1303ق است. هدف از نگارش این اثر در مقدمه کتاب این گونه بیان شده که کتاب ارزشمند« الارشاد» توسط وی به نثری روان و ساده و قابل فهم از عربی به فارسی ترجمه گردیده است.<ref>حسینی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه های گلپایگان، ج19، ص34.</ref> کتاب هرچند ترجمه «الارشاد» است. اما در صفحات مختلف کتاب حواشی و اطلاعات مفید بر متن کتاب افزوده شده است و از این لحاظ بر اهمیت کتاب افزوده گردیده است.


3.اثر دیگر ایشان « منشآت » است به زبان عربی در موضوع نامه نگاری که با مطالعه آن به خوبی مقام ادبی و قلم منشیانه مولا مسیح نمایان است. محتوای اثر شامل نامه ها و منشات متفرقه ای است که مؤلف با عناوین مختلف اعم از قباله وقف قرآن تا جواب نامه به اشخاص مختلف نوشته است. این اثر در فهرست نسخه های خطی کتابخانه های گلپایگانی ذیل شماره 83 معرفی گردیده است.<ref>حسینی اشکوری، فهرست نسخه های خطی کتابخانه های گلپایگان، ص62.</ref>
2. از دیگر آثار ارزشمند ملا مسیح کتاب «تحفه سلیمانیه» است که ترجمه کتاب ارزشمند «الارشاد» شیخ مفید است و به اسم شاه سلیمان صفوی نوشته شده و از این جهت به « التحفه السلیمانیه » معروف شده است. این کتاب در سال 1303ق به چاپ سنگی رسیده است .<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج3، ص442.</ref> چاپ سنگی کتاب از ملا علی محمد بن ملا معصوم مشهدی بوده و توسط حاج میر محمد صادق ابن میرابوالقاسم حسینی خوانساری به سال 1303ق است. هدف از نگارش این اثر در مقدمه کتاب این گونه بیان شده که کتاب ارزشمند«الارشاد» توسط وی به نثری روان و ساده و قابل فهم از عربی به فارسی ترجمه گردیده است.<ref>حسینی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه های گلپایگان، ج19، ص34.</ref> کتاب هرچند ترجمه «الارشاد» است؛ اما در صفحات مختلف کتاب حواشی و اطلاعات مفید بر متن کتاب افزوده شده است و از این لحاظ بر اهمیت کتاب افزوده گردیده است.
[[پرونده:Monshaat.png|بندانگشتی|250x250پیکسل|منشآت تألیف محمدمسیح کاشانی]]
3. اثر دیگر او «منشآت» است به زبان عربی در موضوع نامه نگاری که با مطالعه آن به خوبی مقام ادبی و قلم منشیانه مولا مسیح نمایان است. محتوای اثر شامل نامه ها و منشات متفرقه ای است که مؤلف با عناوین مختلف اعم از قباله وقف قرآن تا جواب نامه به اشخاص مختلف نوشته است. این اثر در فهرست نسخه های خطی کتابخانه های گلپایگانی ذیل شماره 83 معرفی گردیده است.<ref>حسینی اشکوری، فهرست نسخه های خطی کتابخانه های گلپایگان، ص62.</ref>


4.از دیگر آثارش « قصیده لامیه طغرایی» است که به گفته حزین لاهیجی ابیاتی خوش در آن قصیده است.
4. از دیگر آثارش « قصیده لامیه طغرایی» است که به گفته حزین لاهیجی ابیاتی خوش در آن قصیده است.


صاحب شیفته عرفان بوده تا آنجا که در غزلی خود را پیر راه کامل می خواند و در جای دیگر خود را خرقه پوش عارف می نامد.


خرقه پوش عارفی چون صاحب درویش نیست


آنچه گوش آسمان نشنیده باشد دیده است
در مورد اشعار وی حزین لاهیجی می نویسد: « تتبع قصیده لامیه طغرایی فرموده، ابیات خوش در آن قصیده دارد و شعر فارسی بسیار گفته، اشعار عالی رتبه در آن میان از طبع مستقیمش بر صفحه روزگار به یادگار است. ابیات زیر از اوست: {{شعر}}
{{ب|بلبل به گل نشان دهد از رنگ و بوی تو |پروانه با چراغ کند جستجوی تو}}
{{ب|تا پا شدم بهانه ای از بهر بازگشت |دل را به جا گذاشته، رفتم ز کوی تو}}
{{پایان شعر}}


== وفات ==
صاحب، شیفته عرفان بوده تا آنجا که در غزلی خود را پیر راه کامل می خواند و در جای دیگر خود را خرقه پوش عارف می نامد.
در مورد تاریخ وفات وی منابع به روشنی سخن نگفته اند. وی اول کسی است که بعد از آقا حسین خوانساری در [[تکیه خوانساری|بقعه خوانساری]] دفن شد. مطابق نوشته سنگ قبرش وی در سال 1120ق وفات یافته است. سنگ مزارش به خط ثلث بسیار ممتاز محمدرحیم بن محمدرضا از خوشنویسان هنرمند اوایل قرن دوازدهم هجری است که در اصفهان ساکن بوده است. سنگ با عناوین و القاب عالمانه در فضل و ادب ایشان در داخل بقعه موجود است.<ref>مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، صص474-476.</ref>
{{شعر}}
{{ب|خرقه پوش عارفی چون صاحب درویش نیست|آنچه گوش آسمان نشنیده باشد دیده است}}
{{پایان شعر}}<br />
==وفات==
در مورد تاریخ وفات وی منابع به روشنی سخن نگفته اند. وی اول کسی است که بعد از آقا حسین خوانساری در [[تکیه خوانساری|بقعه خوانساری]] دفن شد. مطابق نوشته سنگ قبرش وی در سال 1120ق وفات یافته است. سنگ مزارش به خط ثلث بسیار ممتاز [[محمد رحیم بن محمد رضا اصفهانی|محمدرحیم بن محمدرضا]] از خوشنویسان هنرمند اوایل قرن دوازدهم هجری است که در اصفهان ساکن بوده است. سنگ با عناوین و القاب عالمانه در فضل و ادب وی در داخل بقعه موجود است.<ref>مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، صص476-474.</ref>


== پانویس ==
==پانویس==
<references />
<references />


== منبع ==
==منبع==


* مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،زيرنظر اصغر منتظرالقائم، [[دانشنامه تخت فولاد اصفهان (کتاب)|دانشنامه تخت فولاد اصفهان]]، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.
*مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، [[دانشنامه تخت فولاد اصفهان (کتاب)|دانشنامه تخت فولاد اصفهان]]، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1392.


[[رده:علمای قرن 11]]
[[رده:علمای قرن 11]]
[[رده:مدفونین در تخت فولاد]]
[[رده:مدفونین در تخت فولاد]]
[[رده:شعرا]]
[[رده:شعرا]]
[[رده:علمای قرن 12]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ خرداد ۱۴۰۲، ساعت ۲۳:۰۵

محمدمسیح کاشانی

محمدمسیح کاشانی(متوفی 1120ق) عالم فاضل، مترجم و ادیب شاعر متخلص به «صاحب» از علما و شعرای اواخر قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم هجری (اواخر عصر صفوی) است.

زندگی‌نامه

مولی محمدمسیح در شهر کاشان به دنیا آمد. از تاریخ ولادت و زندگی خانوادگی او اطلاعی در دست نیست وی تنها در بیتی اشاره به نابینایی و رنجوری پدر می کند که در اواخر عمرش از او پرستاری می کرده:

نالان پدری دارم از گریه سفیدش چشمبی جرم به زندانم ای باد ببر کاغذ[۱]

از خصوصیات اخلاقی بارز کاشانی، خوش صحبتی است که همگان بر آن تأکید کرده اند که « محفل آرای انجمن افاضل و مصاحب دانشوران» کامل بوده است.

اساتید

مسیح کاشانی از شاگردان معروف آقا حسین خوانساری بود و افتخار دامادی استاد را نیز داشت.

معاصرین

او از معاصران میرزا محمدطاهر نصرآبادی و حزین لاهیجی بوده که شرح حال صاحب را در تذکره های خود آورده‌اند.

مسیح کاشانی، معاصر و هم کار و هم نام ادیب دیگری به نام مسیح فسائی بوده که حزین لاهیجی در ضمن نقل حکایتی از هر دوی آنان نام می برد. همچنین حزین از جمله افرادی است که محضر ملا مسیح کاشانی را درک نموده است.[۲]

در قرن 12 چند تن از دانشمندان بنام مسیحا یا مسیح الدین یا محمد مسیحا شهرت داشته اند و همه تقریباً از نظر عصر، پادشاهان و علمای معاصر مشترکند. در «نجوم السماء» ترجمه سه تن از علماء قرن خود را به همین نام آورده است:1- صاحب عنوان؛ 2- محمد مسیح بن اسماعیل معروف به مسیحا فسایی از شاگردان آقا حسین خوانساری بوده و حزین مزبور خود شاگردی او کرده. وی در اشعار عربی« مسیح» و در فارسی« معنی» تخلص می کرده؛ 3- مسیح الدین محمد شیرازی که از مجلسی دوم اجازه داشته است.

استاد همایی نظر متفاوتی در مورد شخصیت ملا مسیح کاشانی دارد. در کتاب «تاریخ اصفهان» خویش این احتمال را مطرح می کند که وی میرزا مسیح فارسی است که در شیراز نزد شاه ابوالولی نسابه تحصیل مقدمات کرده و به اصفهان آمده و از شاگردان آقا حسین گردیده و سال ها نزد وی تحصیل کرده و در متون ادب و انشاء نظم و نثر تبرز یافته و در شاعری « معنی » تخلص می کرده است. وی در 7 شوال 1117ق وفات کرد و در داخل بقعه خارج از شاه نشین اختصاصی آقا حسین و آقا جمال دفن شد. سنگ قبرش سه سال بعد از وفاتش در سال 1120 ساخته شد. استاد همایی در ادامه مطالبش از ملا مسیحای صاحب نیز نام می برد و احتمال این را که شخص مدفون در تکیه خوانساری همین فرد باشد، نیز اشاره می کند. با این حال هیچ شرح حالی از جزئیات زندگی او در دست نیست.[۳]

جایگاه

جایگاه علمی

حزین لاهیجی که با او حشر و نشر داشت برآن بود که او «در علوم متداوله ممارس و فارسی مضمار اشعار است و در انشاء مهارتی تمام دارد».[۴] محمدطاهر نصرآبادی نیز وی را « جامع جمیع علوم و حاوی آداب و رسوم» دانسته و گفته که در نظم و نثر عربی و فارسی خیالش کمال قدرت و لطافت دارد.

آثار

تحفه سلیمانیه تالیف محمدمسیح کاشانی

وی در سرودن شعر و انشاء به دو زبان فارسی و عربی نویسنده ای زبردست بود که آثاری در این زمینه از خود به یادگار گذاشته است .

1. از جمله دیوان شعری دارد که در «الذریعه» و فهرست نسخه های خطی مجلس شورای اسلامی[۵] به این ترتیب معرفی شده است: « این نسخه به خط شکسته نستعلیق غلامحسین، سده 13 و شامل غزلیات و رباعیات و در حدود 7 هزار بیت است». او در اشعارش به غیر از تخلص« صاحب» در بسیاری از ابیات خود را « مسیح البیان» معرفی کرده است.[۶]

2. از دیگر آثار ارزشمند ملا مسیح کتاب «تحفه سلیمانیه» است که ترجمه کتاب ارزشمند «الارشاد» شیخ مفید است و به اسم شاه سلیمان صفوی نوشته شده و از این جهت به « التحفه السلیمانیه » معروف شده است. این کتاب در سال 1303ق به چاپ سنگی رسیده است .[۷] چاپ سنگی کتاب از ملا علی محمد بن ملا معصوم مشهدی بوده و توسط حاج میر محمد صادق ابن میرابوالقاسم حسینی خوانساری به سال 1303ق است. هدف از نگارش این اثر در مقدمه کتاب این گونه بیان شده که کتاب ارزشمند«الارشاد» توسط وی به نثری روان و ساده و قابل فهم از عربی به فارسی ترجمه گردیده است.[۸] کتاب هرچند ترجمه «الارشاد» است؛ اما در صفحات مختلف کتاب حواشی و اطلاعات مفید بر متن کتاب افزوده شده است و از این لحاظ بر اهمیت کتاب افزوده گردیده است.

منشآت تألیف محمدمسیح کاشانی

3. اثر دیگر او «منشآت» است به زبان عربی در موضوع نامه نگاری که با مطالعه آن به خوبی مقام ادبی و قلم منشیانه مولا مسیح نمایان است. محتوای اثر شامل نامه ها و منشات متفرقه ای است که مؤلف با عناوین مختلف اعم از قباله وقف قرآن تا جواب نامه به اشخاص مختلف نوشته است. این اثر در فهرست نسخه های خطی کتابخانه های گلپایگانی ذیل شماره 83 معرفی گردیده است.[۹]

4. از دیگر آثارش « قصیده لامیه طغرایی» است که به گفته حزین لاهیجی ابیاتی خوش در آن قصیده است.


در مورد اشعار وی حزین لاهیجی می نویسد: « تتبع قصیده لامیه طغرایی فرموده، ابیات خوش در آن قصیده دارد و شعر فارسی بسیار گفته، اشعار عالی رتبه در آن میان از طبع مستقیمش بر صفحه روزگار به یادگار است. ابیات زیر از اوست:

بلبل به گل نشان دهد از رنگ و بوی تو پروانه با چراغ کند جستجوی تو
تا پا شدم بهانه ای از بهر بازگشت دل را به جا گذاشته، رفتم ز کوی تو

صاحب، شیفته عرفان بوده تا آنجا که در غزلی خود را پیر راه کامل می خواند و در جای دیگر خود را خرقه پوش عارف می نامد.

خرقه پوش عارفی چون صاحب درویش نیستآنچه گوش آسمان نشنیده باشد دیده است


وفات

در مورد تاریخ وفات وی منابع به روشنی سخن نگفته اند. وی اول کسی است که بعد از آقا حسین خوانساری در بقعه خوانساری دفن شد. مطابق نوشته سنگ قبرش وی در سال 1120ق وفات یافته است. سنگ مزارش به خط ثلث بسیار ممتاز محمدرحیم بن محمدرضا از خوشنویسان هنرمند اوایل قرن دوازدهم هجری است که در اصفهان ساکن بوده است. سنگ با عناوین و القاب عالمانه در فضل و ادب وی در داخل بقعه موجود است.[۱۰]

پانویس

  1. حیدری کله، مقاله (نگاهی به زندگی محمدمسیح صاحب کاشانی)، ج5، ص401.
  2. حزین، تذکره حزین، صص29-28.
  3. همایی، تاریخ اصفهان، ص173.
  4. حزین، تذکره حزین، ص121.
  5. راستکار، فهرست کتابخانه مجلس شورای شورای ملی، ج8، ص152.
  6. حیدری کله، مقاله (نگاهی به زندگی محمدمسیح صاحب کاشانی)، ج5، ص106.
  7. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج3، ص442.
  8. حسینی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه های گلپایگان، ج19، ص34.
  9. حسینی اشکوری، فهرست نسخه های خطی کتابخانه های گلپایگان، ص62.
  10. مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، صص476-474.

منبع

  • مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1392.